Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
Utbygging
(Utbygging. Mellomlagring) |
(Utbygging) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb høyre|Olav Aukrust (1883-1929).jpg|Olav Aukrust. Udatert foto.|L. Forbechs eftf. (Kristiania) }}'''[[Olav Aukrust]]''' (fødd i [[Lom]] 21. januar 1883, død same stad 3. november 1929) var folkehøgskulemann og kulturvernentusiast, men framfor alt diktar. Han blir rekna blant dei fremste lyrikarane i norsk litteratur, og er blitt omtala som «en av de store kristne mystikere i europeisk diktning» (Hodne). Om livssynet var djupt kristent, var Aukrust også tydeleg påverka av Austens religionar og mest direkte av [[teosofien]] og [[antroposofien]]. | <onlyinclude>{{thumb høyre|Olav Aukrust (1883-1929).jpg|Olav Aukrust. Udatert foto.|L. Forbechs eftf. (Kristiania) }}'''[[Olav Aukrust]]''' (fødd i [[Lom]] 21. januar 1883, død same stad 3. november 1929) var folkehøgskulemann og kulturvernentusiast, men framfor alt diktar. Han blir rekna blant dei fremste lyrikarane i norsk litteratur, og er blitt omtala som «en av de store kristne mystikere i europeisk diktning» (Hodne). Om livssynet var djupt kristent, var Aukrust også tydeleg påverka av Austens religionar og mest direkte av [[teosofien]] og [[antroposofien]]. | ||
| Linje 173: | Linje 172: | ||
=== Prosa === | === Prosa === | ||
Aukrust nytta ikkje prosa i sin skjønnlitterære produksjon. Den prosaen han har late etter seg, er nokre artiklar i aviser og tidsskrift og manuskript til talar som har vorte trykte dels i samtida, men mest i ettertid. Dessutan ligg er det bevart mange brev frå Aukrusts hand, og ein del av desse er også utgjevne i ettertid, i Skaldespor (1965). Aukrusts prosa er essayistisk i forma. Ein vil vegre seg mot å kalle det sakprosa, om ein med det meiner utgreiande, analytiske og argumenterande framstillingar av eit emne. | Aukrust nytta ikkje prosa i sin skjønnlitterære produksjon. Den prosaen han har late etter seg, er nokre artiklar i aviser og tidsskrift og manuskript til talar som har vorte trykte dels i samtida, men mest i ettertid. Dessutan ligg er det bevart mange brev frå Aukrusts hand, og ein del av desse er også utgjevne i ettertid, i Skaldespor (1965). Aukrusts prosa er essayistisk i forma. Ein vil vegre seg mot å kalle det sakprosa, om ein med det meiner utgreiande, analytiske og argumenterande framstillingar av eit emne. Også Olav Aukrusts prosa er skriven med poesiens verkeråder. | ||
== Olsok og Olavs-kultus == | == Olsok og Olavs-kultus == | ||
{{thumb høyre|Aukrust Olavstreet.jpg|«Olavstreet». Skisse i manuskript til ein tale som Olav Aukrust heldt 1922. Det illustrerer diktarens tankar om den åndelege progresjonen frå det lokale via det nasjonale til det universale, her knytta særskilt til førestillingane helgenkongens rolle i norsk nasjonsbygging.| }} | {{thumb høyre|Aukrust Olavstreet.jpg|«Olavstreet». Skisse i manuskript til ein tale som Olav Aukrust heldt 1922. Det illustrerer diktarens tankar om den åndelege progresjonen frå det lokale via det nasjonale til det universale, her knytta særskilt til førestillingane helgenkongens rolle i norsk nasjonsbygging.| }} | ||
Olav Aukrusts nasjonale og religiøse program kunne fusjonerast i ei kultisk dyrking av St. Olav. Eit konkret og varig utslag av dette var olsokstemnene i Lom, som starta på det tidlege 1920-talet på initiativ av Aukrust og sokneprest [[Lorenz Smith]]. Stemneplassen var Presthaugen, der bygdemuseet etter kvart vart bygd opp, og olsokstemnet er årvisst i Lom den dag i dag (2014). | Olav Aukrusts nasjonale og religiøse program kunne fusjonerast i ei kultisk dyrking av St. Olav. Eit konkret og varig utslag av dette var olsokstemnene i Lom, som starta på det tidlege 1920-talet på initiativ av Aukrust og sokneprest [[Lorenz Smith]]. Stemneplassen var Presthaugen, der bygdemuseet etter kvart vart bygd opp, og olsokstemnet er årvisst i Lom den dag i dag (2014). | ||
Mest utførleg gjer kanskje Aukrust uttrykk for innhalde i Olavs-kultusen i olsoktala si i Lom i 1929: | |||
:Og dette har eg funne, meir og meir, at som Kristus bør vera det typiske menneskje i oss, det ideale symbolske menneskje for alle folk, på same måten er Heilag-Olav den typiske, sanne nordmann. Han var den som fullhøgt reiste framtidsmålet: | |||
:Kristus er kongen vår! | |||
:Det norske folk skal vera Guds folk. | |||
[…] | |||
:Det norske folk må ein gong lære å gå vegen frå vår til full høgsumar. Her atter Heilag-Olav vår rette mann. I honom møtest både vår og sumar, og samstundes både det naturnorske og det olsoknorske. Olav var ein gloande sameining, ein strålande synthese av både det kristelege og det nasjonale, for desse tvo skal nå einannan og få einannan her i landet: som såjordi fær såkornet, - og som såkornet fær såjordi. | |||
:Det var det som skjedde i Heilag-Olav, - dette er det no, gudskjelov, tek til å skje på nytt i Noreg. – ”Her i høinorden”, sa Grundtvig ein gong, ”her må Kristus tale Odins og Tors tungemål”.<ref>Aukrust, O. 1965:171-172.</ref> | |||
== Antroposof == | == Antroposof == | ||