Veiledere, Administratorer
9 136
redigeringer
Litt omredigering
(→Skulegang og sjukdom: Korrektur) |
(Litt omredigering) |
||
| Linje 144: | Linje 144: | ||
Det er noko uvisst kor konkrete planane var for å lage ei eiga samling til mellomstadiet, det nasjonale nivået i kulturen. | Det er noko uvisst kor konkrete planane var for å lage ei eiga samling til mellomstadiet, det nasjonale nivået i kulturen. | ||
=== Olsok og Olavs-kultus === | |||
{{thumb høyre|Aukrust Olavstreet.jpg|«Olavstreet». Skisse i manuskript til ein tale som Olav Aukrust heldt 1922. Det illustrerer diktarens tankar om den åndelege progresjonen frå det lokale via det nasjonale til det universale, her knytta særskilt til førestillingane om helgenkongens rolle i norsk nasjonsbygging.| }} | |||
Olav Aukrusts nasjonale og religiøse program kunne fusjonerast i ei nærmast kultisk dyrking av St. Olav. Eit konkret og varig utslag av dette var olsokstemnene i Lom, som starta på det tidlege 1920-talet på initiativ av Aukrust og sokneprest [[Lorenz Smith]]. Stemneplassen var Presthaugen, der bygdemuseet etter kvart vart bygd opp, og olsokstemnet er årvisst i Lom den dag i dag (2014). | |||
Mest utførleg gjer kanskje Aukrust uttrykk for innhaldet i Olavs-kultusen i olsoktala si i Lom i 1929: | |||
:Og dette har eg funne, meir og meir, at som Kristus bør vera det typiske menneskje i oss, det ideale symbolske menneskje for alle folk, på same måten er Heilag-Olav den typiske, sanne nordmann. Han var den som fullhøgt reiste framtidsmålet: | |||
:Kristus er kongen vår! | |||
:Det norske folk skal vera Guds folk. | |||
[…] | |||
:Det norske folk må ein gong lære å gå vegen frå vår til full høgsumar. Her er atter Heilag-Olav vår rette mann. I honom møtest både vår og sumar, og samstundes både det naturnorske og det olsoknorske. Olav var ei gloande sameining, ein strålande synthese av både det kristelege og det nasjonale, for desse tvo skal nå einannan og få einannan her i landet: som såjordi fær såkornet, - og som såkornet fær såjordi. | |||
:Det var det som skjedde i Heilag-Olav, - dette er det no, gudskjelov, tek til å skje på nytt i Noreg. – ”Her i høinorden”, sa Grundtvig ein gong, ”her må Kristus tale Odins og Tors tungemål”.<ref>Aukrust, O. 1965:171-172.</ref> | |||
=== Skaldens kall === | === Skaldens kall === | ||
Aukrust var nasjonalist, heimbygds- og fedrelandspoet og forkynnar. For han sjølv var det den religiøse, kristne dimensjonen som var det viktigaste. Og han såg uttrykkeleg si eiga rolle som poet eller skald som eit guddommeleg oppdrag. Etter ei filologisk utgreiing om det norrøne ordet skald i ei 17. mai-tale i 1914 konkluderer han tolkinga si slik: | Aukrust var nasjonalist, heimbygds- og fedrelandspoet og kristen forkynnar. For han sjølv var det den religiøse, kristne dimensjonen som var det viktigaste. Og han såg uttrykkeleg si eiga rolle som poet eller skald som eit guddommeleg oppdrag. Etter ei filologisk utgreiing om det norrøne ordet skald i ei 17. mai-tale i 1914 konkluderer han tolkinga si slik: | ||
:Og då det ser ut til at skald frå fyrst av er eit gamalt namn på prest, på den som var millommann mellom folket og dei religiøse mysterier, so skulde altso grunntydingi av ordet skald verta: den som merkar seg, den som gjev gaum etter viljen åt gudane, den som tek imot og tolkar for oss dei guddomelege krefter, den himmelske visdom. | :Og då det ser ut til at skald frå fyrst av er eit gamalt namn på prest, på den som var millommann mellom folket og dei religiøse mysterier, so skulde altso grunntydingi av ordet skald verta: den som merkar seg, den som gjev gaum etter viljen åt gudane, den som tek imot og tolkar for oss dei guddomelege krefter, den himmelske visdom. | ||
| Linje 183: | Linje 196: | ||
Den fyrste offentlege ytringa på prent frå Olav Aukrusts hand var ein artikkel i Den 17de Mai i 1907. Artikkelen, som vakte åtgaum, hadde tittelen «Vaart maal», eit forsvar for målsaka som retta seg direkte mot Bjørnstjerne Bjørnsons stilling for riksmålet. Emna for både artiklane og dei trykte talane er mest målsak og norskdom, folkehøgskulen, «åndeleg røyndom» - utgreiingar om den «objektivt» eksisterande folkeånd, olsok. Dessutan finn vi hyllande omtaler av [[Henrik Wergeland|Wergeland]], [[Bjørnstjerne Bjørnson|Bjørnson]], [[Søren Kierkegaard|Kierkegaard]] og andre som Aukrust følte at han stod i gjeld til. Den samla prosaproduksjonen er 12 avis/tidsskriftsartiklar og 18 trykte talar (attgjevne i Skaldespor). Det finst fleire utrykte talemanuskript og anna i dei etterlatne papira etter diktaren. | Den fyrste offentlege ytringa på prent frå Olav Aukrusts hand var ein artikkel i Den 17de Mai i 1907. Artikkelen, som vakte åtgaum, hadde tittelen «Vaart maal», eit forsvar for målsaka som retta seg direkte mot Bjørnstjerne Bjørnsons stilling for riksmålet. Emna for både artiklane og dei trykte talane er mest målsak og norskdom, folkehøgskulen, «åndeleg røyndom» - utgreiingar om den «objektivt» eksisterande folkeånd, olsok. Dessutan finn vi hyllande omtaler av [[Henrik Wergeland|Wergeland]], [[Bjørnstjerne Bjørnson|Bjørnson]], [[Søren Kierkegaard|Kierkegaard]] og andre som Aukrust følte at han stod i gjeld til. Den samla prosaproduksjonen er 12 avis/tidsskriftsartiklar og 18 trykte talar (attgjevne i Skaldespor). Det finst fleire utrykte talemanuskript og anna i dei etterlatne papira etter diktaren. | ||
== Antroposof == | == Antroposof == | ||