Olav Sletto: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Unge Karin og Olav Sletto BF-fotomontasje.jpg|Olav og Karin Sletto. Fotomontasje: Bjørn Furuseth, Hol Bygdearkiv.}}

'''[[Olav Sletto]]''' (fødd 21. juni 1886 i Holet, død 24. oktober 1963 på [[Geilo]] i [[Hallingdal]]) var [[forfattar]]. Sletto debuterte i 1908 med romanen ''Dei gamle''. Han blir særleg hugsa for den [[mytologi]]ske syklusen om [[Loke]] (1915–1918), dei historiske romanane sine frå kyrkjehistoria (1920&ndash;1924) og den historiske romansyklusen ''Soga um Røgnaldfolket'' (1943&ndash;1946). Olver-syklusen (1954&ndash;1956) er delvis sjølvbiografisk. Per-bøkene (1939–1942) er av dei finaste skildringane av barndom og oppvekst i norsk litteratur. Som stilist var Olav Sletto makalaus. </onlyinclude>

Mor til Olav Sletto var Anne Jensdotter Sletto, 19 år gammal og ugift då han vart fødd i 1886. Ifølgje eit seigliva rykte skulle faren vera [[Bjørnstjerne Bjørnson]], men Bjørnson var i Paris då barnet vart unnfanga og dermed ute av bildet. Ei anna moglegheit vart Erling, yngste sonen til Bjørnstjerne. Eva Almhjell har skrive om mor til Olav Sletto og går mellom anna gjennom farskapsspørsmålet i boka ''Anne Sletto. Eit kvinneportrett'', Boksmia 2015. Påstanden om Bjørnson-blod i Olav Slettos årer er avvist av lokalhistorikarar tidlegare<ref>«[http://www.olavslettoselskapet.no/om.php Olav Sletto, ein gåtefull diktar]» av Kåre Olav Solhjell hjå Olav Sletto-selskapet.</ref>. Men såvel Anne, som sonen Olav, var meistrar i å gjera seg gåtefulle. Den som står skriven som far i kyrkjeboka i Hol, er Johannes Kristianson Lundeby (1862-1900) frå Sande i Vestfold.

[[Fil:Sletto 2019. EA.jpg|miniatyr|Garden Sletto, der Olav vaks opp. Foto: Eva Almhjell 2019.]]

Sosiologen Stein Rokkan har analysert det norske samfunnet. I tida kring slutten av 1800-talet fann han ein sterk motstand mot den urbane makteliten. Han konstaterte, seier biografen Arild Stubhaug til Klassekampen 21. mars 2019, at den norske utkanten mislikte hovudstadens dominans. Og denne motviljen kallar Rokkan "motkultur". Målrørsla er eit døme på ein motkultur i Norge, slik den poetiske livsstilen mange dyrka på bygda var det. Folkehøgskulen var ein sentral del av motkulturen. Det var periferien i opprør mot sentrum. Olav Sletto sto, kan det sjå ut til, midt i denne motkulturen – med sitt engasjement i folkehøgskulen, med heimstaddiktinga, men kanskje også i sitt religiøst-historiske forfattarskap,. Han var i opposisjon til statskyrkjeprestane og deira lære. Han var antiautoritær i sine haldningar, men ganske autoritær i sin praksis, syner det seg.

Som Sletto forførte sitt publikum og sine studentar, forførte han også Karin Bryde. Dette går fram av breva mellom Olav og Karin frå 1911. Heilt tidleg i denne brennheite kjærleikskorrespondansen skreiv Karin at han måtte ikkje skrive henne «alle disse vakre ordene til», for han kjende henne ikkje, og kanskje var ho ikkje den han trudde. Han drøymte om ei som skulle vera dronning i [hans] heim, mor for han sjøl [møte hans store morssakn] og mor for felles barna. Ho skulle fylle det store tomrommet av einsemd han kjende inni seg. Det var høge forventningar. Og Karin var redd for at ho ikkje var den som kunne fylle rollen som hans hustru - slik han forventa. Olav høyrde ikkje på det øyra. Hans mål var å vinne prinsessa i tårnet på [[Brydeslottet|Kathrineborg]] i Sandefjord, den storslåtte barndomsheimen til Karin Bryde. Han bygde henne opp med psykologisk kløkt. Han tok henne med ord. 27.7.1911 gifta dei seg - i det dulde. I 52 år held dei saman. Om attråa var vond vende i unge dagar, var kvardagen sers krevjande for Olav og Karin. Det går fram av dei mange hundre breva dei veksla i sitt samliv. Desse er transkriberte av Eva Almhjell.

Olav og Karin Sletto, var truande menneske, men ikkje av det statskyrkjelege slaget. Sletto blir av dei fleste forstått som [[Grundtvigianisme|grundtvigianar]], mens Øyrehagen Sunde meiner han var høgkyrkjeleg. Litterært høyrde Sletto til den romantiske tradisjonen. Han var antimodernist og tok avstand frå realismen som litterær retning. Sjøl kalla han seg ideal-realist, i.e. at han skildrar livets realitetar, men på ein ideal måte. Han, som var født utanfor ekteskap, og voks opp i små kår, han som hadde levd realitetane som realistane, ofte med borgarleg bakgrunn, dikta om, han hadde ingen trong til å skrive moteriktig realisme. Han skildra bygd og bygdefolk med godheit. På grensa til det idylliske. Hjå hans fanst ingen duunske bygdedyr. Olav Sletto var diktar av kall, ein klassisist. Hans mål var å gi lesaren ei oppleving som ga næring til åndeleg vekst. "Mennesket - sjæli er alt for meg", sa han i eit intervju i ''[[Den 17de Mai]]'' i 1922. Sletto vart ramma av slag i 1941, og frå 1944 fekk han invalidepensjon.

 

[[Fil:13 Villa Lunde 2016 Foto E. Almhjell.jpeg|miniatyr|"Villa Lunde", som mor til Olav Sletto fekk sett opp i 1913, på Geilo. Bustad for Olav og Karin Sletto frå 1946, då Sletto flytta heim att.]]Olav Sletto har òg vorte nemnt som ein «gløymt» norsk fantasy-forfattar.[[Olav Sletto#cite note-2|^[2]]][[Olav Sletto#cite note-3|^[3]]] I Gerd Karin Omdals bok ''Grenseerfaringer'' (2010) omtalar ho Loke-verket som ''«kanskje (…) den første serien med fantasy-bøker i Norge i moderne forstand»'' [Omdal, 2010:162]. Sletto sjøl kalla bøkene for eit hugsyn. Som norrøn fantasylitteratur utan barn og unge som tiltenkt lesargruppe, er Loke-serien noko sersynt i verdslitteraturen. Den mest kjente i denne sjangeren er J.R.R.R Tolkiens ''The Lord of the Rings'' (1954-1955). Loke-bøkene husar også likskap med Tolkiens ''Ringdrotten''-trilogi, ein trilogi som kom kring 40 år etter Loke-kvartetten. Likskapen ligg m.a. i at fortellingen er sett i eit middelalderlandskap, skriv Eva-Charlotte Mørk. Ho utdjupar dette i ei mastergradsavhandling i litteraturvitskap om ''Mytologisk prefigurasjon i Olav Slettos bøker om Loke'', NTNU 2016.<ref>[http://www.vinduet.no/tekst.asp?id=333 Agnes Bøttcher: «Fantasy, litteratur og den norske virkeligheten» i ''Vinduet'' (2003)]</ref><ref>[[Øyvind Myhre]]: ''Magiske verdener : fantasi-litteraturen fra Gilgamesj til Richard Adams'', Cappelen, 1979 (s. 115). Myhre karakteriserer romanen ''Skrinet skal opnast um hundre år'' (1951) som «reinhøvlet Swords & Sorcery».</ref>

Olav Sletto ga ut i alt 44 bøker. Alle bøkene er å finne på www.bokhylla.no

== Bibliografi ==

 

=== Referansar ===

 

== Bakgrunnsstoff ==

 

=== Litteratur ===

*''Olav Sletto. Ein studie'' av [[Johan Austbø]] (Kristiania: Norli, 1923)

*''Ei bok om Olav Sletto'' av [[Johs. A. Dale]] og [[Lars Reinton]] (Oslo: Det Norske Samlaget, 1966)

*''Anne Sletto. Eit kvinneportrett'' av Eva Almhjell og Jørn Øyrehagen Sunde, Boksmia forlag 2015

*Olav Sletto-selskapets Årshefter 2002-2019.

 

[[kategori:Asker kommune]]

[[kategori:Vollen (Asker)]]