Ole Bull: Forskjell mellom sideversjoner

'''[[Ole Bull|Ole Bornemann Bull]]''' (fødd [[5. februar]] [[1810]] i [[Bergen]], død [[17. august]] [[1880]] i [[Os kommune (Hordaland)|Os i Hordaland]]) var ein av dei fremste fiolinistane i Noreg, og ein av de første kunstnarane som representerte Noreg i utlandet.  

==Unge år==

==Konsertfiolinisten og komponisten==

Etter ein kort tid i Paris i 1846 reiste han på turne i Sør-Frankrike, Algerie og Spania. Først i 1848 kom han attende til Paris. Kona hadde no blitt lei av turnelivet. Ho hadde busett seg i Frankrike, og Ole Bull var hos ho mellom turneane. Dei fekk seks born, og fire av dei voks opp. Bull var sjeldan til stades, så det var mora som måtte ta seg av dei.  

I februar 1848 braut revolusjonen ut i Paris. Bull var då i Sør-Europa, og reiste straks heim til kona som budde rett utafor Paris. Bull blei oppelda av revolusjonsleiaren Alphonse Lamatine, og tok til seg dei patriotiske tankane hans. Dei overførde han til Noreg sin sak; han ville kjempe for eit uavhengig Noreg. Her kunne han nytte folkemusikken for å styrke nordmenn i trua på eigen kultur, og samstundes kunne han nytte det at han var berømt. Han kjøpte seg ein eigedom på [[Andøya]] og tok med kone og ungar dit. I desember 1848 gav [[Det norske Studentersamfund]] ein middag til ære for Bull, og han la då fram sine tankar om eit norsk teater. Året etter sette [[Hans Gude]] og [[Adolph Tidemand]] opp levande tablå over sine nasjonalromantiske måleri, samstundes som Bull var på sitt mest aktive i politikken.

Bull reiste til Christiania saman med [[Torgeir Augundsson]], Myllarguten, og dei gav fleire konsertar. Å høyre folkemusikk på konsertar var noko nytt i byen, og det blei godt motteke. Ein av dei mest kjente melodiane, «Sæterjentens Søndag» frå ''Et Sæterbesøg for fiolin og klaver eller orkester'' blei til i denne tida. Den versjonen vi seinare er blitt vane med har ein nyare tekst og klaverarrangement. I 1851 skrev han «Kunstens Magt» til ein tekst av [[Henrik Ibsen]], og same året kom ''Norske Fjeldmelodier for stemme og klaver''. Hans arrangement av «[[Fanitullen]]» frå 1849 og andre improvisasjonar blei også særs populære, men som dei fleste improvisasjonar er dei gått tapt.  

Han var no ikkje berre ute etter å halde konsertar, men ville også skipe ein koloni for norske innvandrarar. Han kjøpte i 1852 omkring 45 000 dekar land i Potter County i det nordre Pennsylvania, og kalla det [[Oleana]]. Omkring 300 personar, dei fleste nordmenn, busette seg der. Dei bygde eit hus til Bulle, men han flytta ikkje dit sjølv. I staden reiste han rundt og gav konsertar for å samle pengar til prosjektet. Det viste seg at urskogen i Oleana ikkje var lett å rydde, og det blei dårlige kår for dei som budde der. Dei fleste reiste våren og sumaren 1853 vidare til Wisconsin, der det var betre kår. Bull selde eigedomen i 1853, og fekk de han hadde gjeve for den. Dermed var alle dei andre utlegga han hadde hatt tapt. Det einaste som står at er ein kyrkjegard med ein del norske namn på gravminna, og [[Ole Bull State Park]]. I dei norske avisene gjorde redaktørane narr av Ole Bull. [[Ditmar Meidell]] skrev ein nidsong, «Oleana», som spreidde seg til heile landet.  

Han kom så attende til Noreg i 1857. Her var det ikkje mange som støtta han. I pressen var det berre [[Bjørnstjerne Bjørnson]] som ville forsvare Bull. Avisene skreiv mest om hans eventyr og fiaskoar i Amerika. Bull utnemnde Bjørnson til teatersjef i Bergen, men sjølv ikkje han kunne redde prosjektet. Bull prøvde å gå inn sjølv for å ta att kontroll over teatret, men styret gjorde så hard motstand at han trakk seg. Teatret blei lagt ned i 1863.

I 1858 gjorde Bull noko som skulle vise seg å bli særs viktig for norsk musikk. Slekta [[Grieg]] var inngifta i Bull-slekta, og Ole Bull ba foreldra til unge [[Edvard Grieg]] om å la guten få utvikle sitt talent for musikk. Han sørge for at guten blei sendt til Leipzig for å studere der, og Grieg blei ein av våre største komponistar.  

Bull gav framleis mykje av inntektene frå konsertar til forskjellige saker. Han reiste ut på turne i Skandinavia og på kontinentet. Kritikarane skreiv at han framleis var særs populær, men at han hadde blitt utdatert. Musikken skulle no vere meir kompleks med vekt på harmonikken, medan Bull la vekt på melodi og virtuositet. Operastilen frå 1820- og 1830-åra hadde dei fleste lagt bak seg. Han improviserte, men skrev berre ned to songar etter at han kom heim frå Amerika i 1857.  

==Dei siste åra==

Han blei gravlagd i Bergen. I gravferda talte mellom anna Edvard Grieg og Bjørnstjerne Bjørnson.  

Heimen på Lysøen blei ståande som minnesmerke over Bull.  

[[Kategori:Komponister]]

[[Kategori:Bergen kommune]]

[[Kategori:Fødsler i 1810]]

[[Kategori:Dødsfall i 1880]]

{{nn}}