322 874
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Ny side: '''Ole Bornemann Bull''' (fødd 5. februar 1810 i Bergen, død 17. august 1880 i Os i Hordaland) var ein av dei fremste fiolin...) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Portrett av Ole Bull med fiolin - no-nb digifoto 20151202 00254 blds 07734.jpg|Ole Bull med fiolin.|Jose Maria Mora / Nasjonalbiblioteket}} | |||
{{thumb|Nedre Ole Bulls plass Bergen 2015.jpg|Nedre Ole Bulls plass i Bergen, med Stephan Sinding sin statue av Ole Bull frå 1901.|Stig Rune Pedersen|2015}} | |||
{{thumb|Lysøen.20.jpg|Interiør i Ole Bull sin heim Lysøen i Os i Hordaland.|Bjarne Thune}} | |||
'''[[Ole Bull|Ole Bornemann Bull]]''' (fødd [[5. februar]] [[1810]] i [[Bergen]], død [[17. august]] [[1880]] i [[Os kommune (Hordaland)|Os i Hordaland]]) var ein av dei fremste fiolinistane i Noreg, og ein av de første kunstnarane som representerte Noreg i utlandet. | '''[[Ole Bull|Ole Bornemann Bull]]''' (fødd [[5. februar]] [[1810]] i [[Bergen]], død [[17. august]] [[1880]] i [[Os kommune (Hordaland)|Os i Hordaland]]) var ein av dei fremste fiolinistane i Noreg, og ein av de første kunstnarane som representerte Noreg i utlandet. | ||
| Linje 35: | Linje 38: | ||
Bull reiste til Christiania saman med [[Torgeir Augundsson]], Myllarguten, og dei gav fleire konsertar. Å høyre folkemusikk på konsertar var noko nytt i byen, og det blei godt motteke. Ein av dei mest kjente melodiane, «Sæterjentens Søndag» frå ''Et Sæterbesøg for fiolin og klaver eller orkester'' blei til i denne tida. Den versjonen vi seinare er blitt vane med har ein nyare tekst og klaverarrangement. I 1851 skrev han «Kunstens Magt» til ein tekst av [[Henrik Ibsen]], og same året kom ''Norske Fjeldmelodier for stemme og klaver''. Hans arrangement av «[[Fanitullen]]» frå 1849 og andre improvisasjonar blei også særs populære, men som dei fleste improvisasjonar er dei gått tapt. | Bull reiste til Christiania saman med [[Torgeir Augundsson]], Myllarguten, og dei gav fleire konsertar. Å høyre folkemusikk på konsertar var noko nytt i byen, og det blei godt motteke. Ein av dei mest kjente melodiane, «Sæterjentens Søndag» frå ''Et Sæterbesøg for fiolin og klaver eller orkester'' blei til i denne tida. Den versjonen vi seinare er blitt vane med har ein nyare tekst og klaverarrangement. I 1851 skrev han «Kunstens Magt» til ein tekst av [[Henrik Ibsen]], og same året kom ''Norske Fjeldmelodier for stemme og klaver''. Hans arrangement av «[[Fanitullen]]» frå 1849 og andre improvisasjonar blei også særs populære, men som dei fleste improvisasjonar er dei gått tapt. | ||
Hans prosjekt for å skipa eit norsk teater var kontroversielt. Han klarte å få støtte, og kunne sjølv vere med på å finansiere det. De første stykkene blei sett opp i Bergen, i det gamle komediehuset som han kjøpte av [[Det dramatiske Selskab]]. Første stykke var ''Den Vægelsindede'' av [[Ludvig Holberg]], med premier 2. januar 1850. Ole Bull dirigerte sjølv opningsmusikken. Bull klarte ikkje å få [[Stortinget]] til å finansiere drifta, og det blei raskt for dyrt. Bull trakk seg derfor ut, og ansatte den unge Henrik Ibsen som teatersjef. Sjølv reiste han til Nord-Amerika, og kom til New York nyårsdagen 1852. | Hans prosjekt for å skipa eit norsk teater var kontroversielt. Han klarte å få støtte, og kunne sjølv vere med på å finansiere det. De første stykkene blei sett opp i Bergen, i det gamle komediehuset som han kjøpte av [[Det dramatiske Selskab]]. Første stykke var ''Den Vægelsindede'' av [[Ludvig Holberg]], med premier 2. januar 1850. [[Johannes Brun]] hadde sin debut som Henrik i dette stykket. Ole Bull dirigerte sjølv opningsmusikken. Bull klarte ikkje å få [[Stortinget]] til å finansiere drifta, og det blei raskt for dyrt. Bull trakk seg derfor ut, og ansatte den unge Henrik Ibsen som teatersjef. Sjølv reiste han til Nord-Amerika, og kom til New York nyårsdagen 1852. | ||
Han var no ikkje berre ute etter å halde konsertar, men ville også skipe ein koloni for norske innvandrarar. Han kjøpte i 1852 omkring 45 000 dekar land i Potter County i det nordre Pennsylvania, og kalla det [[Oleana]]. Omkring 300 personar, dei fleste nordmenn, busette seg der. Dei bygde eit hus til Bulle, men han flytta ikkje dit sjølv. I staden reiste han rundt og gav konsertar for å samle pengar til prosjektet. Det viste seg at urskogen i Oleana ikkje var lett å rydde, og det blei dårlige kår for dei som budde der. Dei fleste reiste våren og sumaren 1853 vidare til Wisconsin, der det var betre kår. Bull selde eigedomen i 1853, og fekk de han hadde gjeve for den. Dermed var alle dei andre utlegga han hadde hatt tapt. Det einaste som står at er ein kyrkjegard med ein del norske namn på gravminna, og [[Ole Bull State Park]]. I dei norske avisene gjorde redaktørane narr av Ole Bull. [[Ditmar Meidell]] skrev ein nidsong, «Oleana», som spreidde seg til heile landet. | Han var no ikkje berre ute etter å halde konsertar, men ville også skipe ein koloni for norske innvandrarar. Han kjøpte i 1852 omkring 45 000 dekar land i Potter County i det nordre Pennsylvania, og kalla det [[Oleana]]. Omkring 300 personar, dei fleste nordmenn, busette seg der. Dei bygde eit hus til Bulle, men han flytta ikkje dit sjølv. I staden reiste han rundt og gav konsertar for å samle pengar til prosjektet. Det viste seg at urskogen i Oleana ikkje var lett å rydde, og det blei dårlige kår for dei som budde der. Dei fleste reiste våren og sumaren 1853 vidare til Wisconsin, der det var betre kår. Bull selde eigedomen i 1853, og fekk de han hadde gjeve for den. Dermed var alle dei andre utlegga han hadde hatt tapt. Det einaste som står at er ein kyrkjegard med ein del norske namn på gravminna, og [[Ole Bull State Park]]. I dei norske avisene gjorde redaktørane narr av Ole Bull. [[Ditmar Meidell]] skrev ein nidsong, «Oleana», som spreidde seg til heile landet. | ||
| Linje 67: | Linje 70: | ||
Han blei gravlagd i Bergen. I gravferda talte mellom anna Edvard Grieg og Bjørnstjerne Bjørnson. | Han blei gravlagd i Bergen. I gravferda talte mellom anna Edvard Grieg og Bjørnstjerne Bjørnson. | ||
Ein statue av Ole Bull blei reist i parken foran [[Hotel Norge (Bergen)|Hotel Norge]] i Bergen i 1901, og i 1917 fekk parken og plassen der namnet [[Ole Bulls plass | Teatret han skipa i Bergen, som la ned i 1863, vart opna att i 1876 som [[Den Nationale Scene]]. | ||
==Minne etter Ole Bull== | |||
Ein statue av Ole Bull blei reist i parken foran [[Hotel Norge (Bergen)|Hotel Norge]] i Bergen i 1901, og i 1917 fekk parken og plassen der namnet Ole Bulls plass. Den er no delt i [[Nedre Ole Bulls plass]] og [[Øvre Ole Bulls plass]]. Ein finn [[Ole Bulls gate]] og [[Ole Bulls vei|Ole Bulls veg/vei]] fleire stader i landet. | |||
Heimen på Lysøen blei ståande som minnesmerke over Bull. | Heimen på Lysøen blei ståande som minnesmerke over Bull. | ||