Skribenter
1 622
redigeringer
Ord og uttrykk knytt til kravellbygging: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
Ord og uttrykk knytt til kravellbygging (vis kilde)
Sideversjonen fra 13. apr. 2021 kl. 09:39
, 13. apr. 2021eit namn meir på kjelder og om kjeising
(→Kjelde: endra, vert no plassert alfabet. under o) |
(eit namn meir på kjelder og om kjeising) |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 20: | Linje 20: | ||
==Kjeising, casing (eng.)== | ==Kjeising, casing (eng.)== | ||
Kjeising direkte oversatt tyder, inneslutning. Det er ei oppbygging på dekk. Eldre variantar var av tre. Seinare vart det stål og aluminium. Rorhuset vart bygt opp på kjeisinga. Tidlegare kunne det vere bygt kjeising over berre maskinrom, då nemnt som maskinkjeising kunne og vera kjelekjeising. | Kjeising direkte oversatt tyder, inneslutning. Det er ei oppbygging på dekk. Eldre variantar var av tre. Seinare vart det stål og aluminium. Rorhuset vart bygt opp på kjeisinga. Galgedekk på eine eller begge sider var bygt ut frå keisinga. Tidlegare kunne det vere bygt kjeising over berre maskinrom, då nemnt som maskinkjeising kunne og vera kjelekjeising. | ||
==Dregle== | ==Dregle== | ||
| Linje 35: | Linje 35: | ||
==Drevjarn og klubbe== | ==Drevjarn og klubbe== | ||
{{thumb| Drevjarn og klubbe.JPG| Her ser ein setjarn og rabat i lag med drevklubba}} | {{thumb| Drevjarn og klubbe.JPG| Her ser ein setjarn og rabat i lag med drevklubba}} | ||
Drevjarna får utforming etter kvar dei skal brukast. Rette jarn vert brukt til driving av hud og dekk. Rundt rekkestøtter og langs kaising , lukekarm og liknande brukar ein krumjarn. Der er elles mange utformingar. Drevjarna vart smidde ved verkstaden og utforma etter behovet. Hovudet og egga var herda. Setjarnet er tynnt i egga, nesten som ein smørkniv. Rabaten har har spor i egga, og tjukkelse etter behovet. | Drevjarna får utforming etter kvar dei skal brukast. Rette jarn vert brukt til driving av hud og dekk. Rundt rekkestøtter og langs kaising , lukekarm og liknande brukar ein krumjarn. Der er elles mange utformingar. Drevjarna vart smidde ved verkstaden og utforma etter behovet. Hovudet og egga var herda. Setjarnet er tynnt i egga, nesten som ein smørkniv. Rabaten har har spor i egga, og tjukkelse etter behovet. | ||
Klubba, også kalla klapphammar, vart dreia på verkstaden. Den var laga av jarnved (veit ikkje anna namn), den er hard og høveleg tung. Den avbilda klubba er dreia av palisander, den er litt lett, men brukbar. Holkane er dreia av emnerør som hadde såpass kolstoff prosent at det tok høveleg herdsle. | Klubba, også kalla klapphammar, vart dreia på verkstaden. Den var laga av jarnved (veit ikkje anna namn), den er hard og høveleg tung. Den avbilda klubba er dreia av palisander, den er litt lett, men brukbar. Holkane er dreia av emnerør som hadde såpass kolstoff prosent at det tok høveleg herdsle. | ||
| Linje 54: | Linje 54: | ||
{{thumb| Skjeggebolt_og_skylp.JPG|Her er to skjeggboltar, legg merke til at den eine er vridd i forhold til den andre. Det er for å vise skjeret som er på ein skipsbolt, eller spikar. Skjeret skal stå på tvers av veden ein spikrar i. Med skylpen tek ein ut for boltehaudet}}Ein skjeggbolt er ein bolt som er berekna brukt undervass, altså under vasslinja. Rundt leggen på bolten vert vikla tjerestry. Der bolten skal innsetjast vert det bora eit høveleg hol med navar. | {{thumb| Skjeggebolt_og_skylp.JPG|Her er to skjeggboltar, legg merke til at den eine er vridd i forhold til den andre. Det er for å vise skjeret som er på ein skipsbolt, eller spikar. Skjeret skal stå på tvers av veden ein spikrar i. Med skylpen tek ein ut for boltehaudet}}Ein skjeggbolt er ein bolt som er berekna brukt undervass, altså under vasslinja. Rundt leggen på bolten vert vikla tjerestry. Der bolten skal innsetjast vert det bora eit høveleg hol med navar. | ||
Navaren gir eit kona hol. Ytre vert skylpa ut rundt holet, så det vert som ei lita gryte for boltehaudet. Når bolten vert innslegen dreg litt stry seg med inn i bolteholet, og resten legg seg under haudet. Dette tettar for lekasje langs med bolten. Alle boltar vert til sist innpora om lag 1 cm inn i planken, og det vert pussa over med sement. | Navaren gir eit kona hol. Ytre vert skylpa ut rundt holet, så det vert som ei lita gryte for boltehaudet. Når bolten vert innslegen dreg litt stry seg med inn i bolteholet, og resten legg seg under haudet. Dette tettar for lekasje langs med bolten. Alle boltar vert til sist innpora om lag 1 cm inn i planken, og det vert pussa over med sement. | ||
==Spanterøter og bjelkekne== | |||
{{:Spanterøter og bjelkekne}} | |||
==Innsenka bolt== | ==Innsenka bolt== | ||
| Linje 63: | Linje 66: | ||
==Laska spant== | ==Laska spant== | ||
Eit spant laga av eit tømmer får ikkje overlapping på skøytane slik som eit spant av to tømmer. Derfor vert det brukt ein lask over skøyten. (Namnet her må ikkje forvekslast med [[Ord og uttrykk knytt til kravellbygging#Laskeskøyt|laskeskøyt]] på kjøl og t.d. skandekk.) Lasken er ein planke skoren i same svai som spantet, og med lengde som går godt forbi skøyten. Dimensjonar her står i rimeleg forhold til spantet det skal boltast på. Lasken vert vanlegvis forbora, og spikra på spantet med skipsspikar. Forbore, er å bore eit hol der spikaren skal vera, det er for å hindre at arbeidstykket klovnar,- kløyvest. Eit slikt enkelt spant må på eit vis bindast saman for i det heile å kunne handterast. Laskane vert spikra på under samanlegging, som elles blir som for [[doblingspant]]. På slike spant vert huda spikra, kalla spikarhud. Dette er ei løysing nytta på mindre båtar. | Eit spant laga av eit tømmer får ikkje overlapping på skøytane slik som eit spant av to tømmer. Derfor vert det brukt ein lask over skøyten. (Namnet her må ikkje forvekslast med [[Ord og uttrykk knytt til kravellbygging#Laskeskøyt|laskeskøyt]] på kjøl og t.d. skandekk.) Lasken er ein planke skoren i same svai som spantet, og med lengde som går godt forbi skøyten. Dimensjonar her står i rimeleg forhold til spantet det skal boltast på. Lasken vert vanlegvis forbora, og spikra på spantet med skipsspikar. Forbore, er å bore eit hol der spikaren skal vera, det er for å hindre at arbeidstykket klovnar,- kløyvest. Eit slikt enkelt spant må på eit vis bindast saman for i det heile å kunne handterast. Laskane vert spikra på under samanlegging, som elles blir som for [[doblingspant]]. På slike spant vert huda spikra, kalla spikarhud. Dette er ei løysing nytta på mindre båtar. | ||
==Skalkejarn== | |||
Når lukekarmen var av stål vart skalkejarna sveist rett på lukekarmen. Dei vert brukt til å kile fast lukepresenningen. Namnet skalkejarn kjem kanskje frå den tida lukekarmen var av trematerial, då var skalkejarna smidde og skrua på karmen. | |||
==Skalmebolt== | ==Skalmebolt== | ||
| Linje 72: | Linje 78: | ||
==Rei eller ri== | ==Rei eller ri== | ||
Ei lang lekte av rein material og i dimensjonar tilpassa behovet. Vert brukt til hjelp for å merke ei jamn linje med meir eller mindre bue. Brukast for å merke på emner, som eksempel ein hudplanke. Kunne også vera avtynna mot endane vart då hjerne kalla dikslestokk. Då brukt for å merke ujamheiter på spant når ein diksla. Eit bilde av det ligg på artikkelen om MB «Speser» | Ei lang lekte av rein material og i dimensjonar tilpassa behovet. Vert brukt til hjelp for å merke ei jamn linje med meir eller mindre bue. Brukast for å merke på emner, som eksempel ein hudplanke. Kunne også vera avtynna mot endane vart då hjerne kalla dikslestokk. Då brukt for å merke ujamheiter på spant når ein diksla. Eit bilde av det ligg på artikkelen om [[MB «Speser»]]. | ||
==Kjelde== | ==Kjelde== | ||