Veiledere, Administratorer
20 126
redigeringer
gjort litt språk og formatering
m (formatering) |
(gjort litt språk og formatering) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Skottetoget]]''' er den tradisjonelle nemninga på ein innmarsj av skotske leigesoldatar som kulminerte ved [[Kringen]], eit lite område litt sør for tettstaden | <onlyinclude>'''[[Skottetoget]]''' er den tradisjonelle nemninga på ein innmarsj av skotske leigesoldatar som kulminerte ved [[Kringen]], eit lite område litt sør for tettstaden, frå år 2000 [[Otta|byen Otta]] i [[Sel kommune]] onsdagen [[26. august]] [[1612]]. Dette var under det som er kalla [[Kalmarkrigen]] mellom Danmark-Noreg og Sverige. Lokalt er stadnamnet ved [[Otta]] uttala i fleirtal, ''Kringane'', dativ ''Kringom'' eller ''Høg-Kringom''. | ||
==Historia om skottetoget== | |||
Historia starta nokre månader før selve toget. På denne tida var krigane altså dominert av leigetroppar. Svenskekongen, Gustav 2 Adolf, hadde sendt ein høgare offiser, [[Johann von Mönnichhofen]] til Nederland for å verve soldatar. Han samla om lag 1200 mann som han segla ut frå Amsterdam med 14. juli [[1612]]. Fem dagar seinare gjekk denne styrken i land ved [[Stjørdalen]] og marsjerte raskt opp dalen over [[Meråker]] og over til Sverige utan å møte motstand.</onlyinclude> | |||
Parallellt gav Gustav Adolf ein skotsk adelsmann, Sir James Spens, i oppdrag å skaffe soldatar også i Skottland. Det var ikkje kongen av Skottlad, Jakob 1, interessert i, for han var gift med søster til kongen av Danmark-Noreg, Kristian 4. Det lyktes Spens ved hjelp av en skotsk oberst, Andrew Ramsay, å verve ein styrke. Skotske myndigheiter prøvde å stanse dei, men 2. august 1612 rakk to små skip å stikke ut frå landet med om lag 300-350 mann. Skipa segla saman mot norskekysten under leiing av oberstløytnant [[Alexander Ramsay]], bror til Andrew, med to kompanisjefar, [[George Hay]] og [[George Sinclair]]. | Parallellt gav Gustav Adolf ein skotsk adelsmann, Sir James Spens, i oppdrag å skaffe soldatar også i Skottland. Det var ikkje kongen av Skottlad, Jakob 1, interessert i, for han var gift med søster til kongen av Danmark-Noreg, Kristian 4. Det lyktes Spens ved hjelp av en skotsk oberst, Andrew Ramsay, å verve ein styrke. Skotske myndigheiter prøvde å stanse dei, men 2. august 1612 rakk to små skip å stikke ut frå landet med om lag 300-350 mann. Skipa segla saman mot norskekysten under leiing av oberstløytnant [[Alexander Ramsay]], bror til Andrew, med to kompanisjefar, [[George Hay]] og [[George Sinclair]]. | ||
| Linje 9: | Linje 10: | ||
Skottane marsjerte raskt opp Romsdalen og over Lesja, der det òg er segner om at dei skal ha stole og brent gardar. Men det er ikkje rett. Tvert i mot går det fram av dokumenta frå same året at dei ikkje plyndra noko utanom på Setnes. | Skottane marsjerte raskt opp Romsdalen og over Lesja, der det òg er segner om at dei skal ha stole og brent gardar. Men det er ikkje rett. Tvert i mot går det fram av dokumenta frå same året at dei ikkje plyndra noko utanom på Setnes. | ||
Det | ==Mobilisering== | ||
Det vart sendt melding om innmarsjen slik at lensmannen i [[Lesja]] (som den gang òg omfatta [[Dovre]]), [[Lars Hågå]] klarte å mobilisere ein del bønder frå det prestegjeldet for å prøve å stoppe skottane. Han fekk òg sendt varsel til naboprestegjelda, [[Vågå]], [[Fron]] og [[Ringebu]]. Styrken samlast ved Kringen med [[Lars Hågå]] og lensmannen i [[Ringebu]], [[Per Randkleiv]] som førarar. Der angreip dei og skaut ned «alle» skottane på halvannan time ifølge rapporten statthaldaren skreiv tre veker seinare. Men ifølge same rapport var det ein del som overlevde. Nokre prøvde å kome seg over på andre sida elva, men der vart dei slege i hel av bønder. | |||
Rapporten fortel òg at 134 skottar vart teke til fange, men at alla utanom 18 vart avretta av bøndene dagen etter. Dei 18 vart førte til statthaldaren på Akershus, som altså rapporterte saka til København. Mellom dei 18 var føraren, Ramsay og den eine kompanisjefen, Hay. Den andre kompanisjefen, Sinclair, vart drepe, og tradisjonen i ettertid har utpeikt han som førar av styrken. Gravsteinen over Sinclair kan ein framleis sjå på [[Kvam i Nord-Fron|Kvam]]. | Rapporten fortel òg at 134 skottar vart teke til fange, men at alla utanom 18 vart avretta av bøndene dagen etter. Dei 18 vart førte til statthaldaren på Akershus, som altså rapporterte saka til København. Mellom dei 18 var føraren, Ramsay og den eine kompanisjefen, Hay. Den andre kompanisjefen, Sinclair, vart drepe, og tradisjonen i ettertid har utpeikt han som førar av styrken. Gravsteinen over Sinclair kan ein framleis sjå på [[Kvam i Nord-Fron|Kvam]]. | ||