Sven Moren: Forskjell mellom sideversjoner

Hopp til navigering Hopp til søk

Sven Moren (vis kilde)

Sideversjonen fra 21. sep. 2019 kl. 02:03

631 byte lagt til ,  21. sep. 2019
m
ingen redigeringsforklaring
(Omredigering. Mellomtitlar)
mIngen redigeringsforklaring
(4 mellomliggende versjoner av en annen bruker er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
'''[[Sven Moren]]''' (fødd [[24. oktober]] [[1871]] i [[Trysil kommune|Trysil]], død [[14. desember]] [[1938]] same staden) var forfattar og gardbrukar. Han blir rekna som ein stor heimstaddiktar og naturskildrar, og han var òg sterkt engasjert i målsaka og som ungdomsleiar.
<onlyinclude>{{thumb|Moren, Sven (1871-1938).jpg|Sven Moren|ukjent/kilde}}'''[[Sven Moren]]''' (fødd [[24. oktober]] [[1871]] i [[Trysil kommune|Trysil]], død [[14. desember]] [[1938]] same staden) var forfattar og gardbrukar. Han blir rekna som ein stor heimstaddiktar og naturskildrar, og han var òg sterkt engasjert i målsaka og som ungdomsleiar.
 
</onlyinclude>
==Slekt og familie==
==Slekt og familie==


Han var son av gardbruker [[John Svensen Moren (1845–1923)|John Svensen Moren]] (1845–1923) og [[Hanna Halvorsdatter Buflod (1848–1933)|Hanna Halvorsdatter Buflod]] (1848–1933). Dei åtte og dreiv garden [[Mora (gard i Trysil)|Mora]], der Sven var fødd og budde det meste av livet.  
Han var son av gardbruker [[John Svensen Moren (1845–1923)|John Svensen Moren]] (1845–1923) og [[Hanna Halvorsdatter Buflod (1848–1933)|Hanna Halvorsdatter Buflod]] (1848–1933). Dei åtte og dreiv garden [[Mora (gard i Trysil)|Mora]], der Sven var fødd og budde det meste av livet.  


Den 2. januar 1907 vart han gift med [[Gudrid Breie (1880–1963)|Gudrid Breie]] (1880–1963) frå [[Ål i Hallingdal]]. Ho var dotter av gardbrukar [[Tollef Larsen Skattebøl (1841–1914)|Tollef Larsen Skattebøl]] og [[Kristi Evjen Noss (1847–1937)|Kristi Evjen Noss]]. Sven og Gudrid Moren fekk fem born: diktaren [[Halldis Moren Vesaas]] (1907–1995), [[Jon Moren|Jon]] (fødd 1909) som overtok garden etter foreldra, kunstmålaren [[Torleiv Moren]] (1911-2009), folkehøgskulestyrar, forfattar og litteraturkritikar [[Sigmund Moren (1913–1996)|Sigmund Moren]] (1913–1996), og yngstebarnet Gudmund som døydde i ungdomen (1913-1927).
Den 2. januar 1907 vart han gift med [[Gudrid Breie (1880–1963)|Gudrid Breie]] (1880–1963) frå [[Ål i Hallingdal]]. Ho var dotter av gardbrukar [[Tollef Larsen Skattebøl (1841–1914)|Tollef Larsen Skattebøl]] og [[Kristi Evjen Noss (1847–1937)|Kristi Evjen Noss]]. Sven og Gudrid Moren fekk fem born: diktaren [[Halldis Moren Vesaas]] (1907–1995), [[Jon Moren|Jon]] (1909-1992) som overtok garden etter foreldra, kunstmålaren [[Torleiv Moren]] (1911-2009), folkehøgskulestyrar, forfattar og litteraturkritikar [[Sigmund Moren (1913–1996)|Sigmund Moren]] (1913–1996), og Sigmund sin tvillingbror Gudmund som døydde i ung alder (1913-1927).


==Skulegang og læraryrke==
==Skulegang og læraryrke==
Frå 1889 gjekk han på ungdoms- og mellomskule på [[Elverum]], der han hadde mellom anna [[Olav Andreas Eftestøl]], [[Olav Schulstad]] og [[Lars Eskeland]] som lærarar. Han byrja å skrive i skuleåra, og fekk ros og støtte frå lærarane. Dei første tekstane kom på bokmål, men han vart oppmuntra til å skrive nynorsk, og gjekk over til det. Vinteren 1891/1892 gjekk han på [[Torpeskulen]], starta av [[Eivind Torp]]. Då den i 1892 vart ein privat lærarskule heldt han fram der, men han tok ikkje lærareksamen. I staden vart han vikar for ein av lærarane der, og så følge ein vinter som vikar på folkeskulen i [[Sør-Fron kommune|Sør-Fron]]. Med det tok lærarkarriera slutt, og han reiste heim til Trysil og vart gardbrukar.  
Frå 1889 gjekk Sven Moren på ungdoms- og mellomskule på [[Elverum]], der han hadde mellom anna [[Olav Andreas Eftestøl]], [[Olav Schulstad]] og [[Lars Eskeland]] som lærarar. Han byrja å skrive i skuleåra, og fekk ros og støtte frå lærarane. Dei første tekstane kom på bokmål, men han vart oppmuntra til å skrive nynorsk, og gjekk over til det. Vinteren 1891/1892 gjekk han på [[Torpeskulen]], starta av [[Eivind Torp]]. Då den i 1892 vart ein privat lærarskule heldt han fram der, men han tok ikkje lærareksamen. I staden vart han vikar for ein av lærarane der, og så følge ein vinter som vikar på folkeskulen i [[Sør-Fron kommune|Sør-Fron]]. Med det tok lærarkarriera slutt, og han reiste heim til Trysil og vart gardbrukar.  


==Gardbrukar og skogeigar==
==Gardbrukar og skogeigar==
Linje 14: Linje 14:


== Diktaren ==
== Diktaren ==
Den første diktsamlinga, ''Vers'', gav han ut i 1895 med støtte frå skogeigaren [[Helge Væringsaasen]]. Dei fleste dikta i den er på bokmål, men det er òg ein bok kalla «Norske dikt» som er på nynorsk. Den neste samlinga hjalp Væringsaasen òg til med; ''Hildring'' kom i 1897, og her var alle dikta på nynorsk. Den vart ikkje så godt mottatt, og Sven Moren venta eit kvart hundreår før han gav ut neste samling.  
{{thumb|Moren, Falkberget, Braaten.jpg|Vener og forfattarkollegaer. Moren, Johan Falkberget og Oskar Braaten. Udatert|Dagfinn Grønoset}}Den første diktsamlinga, ''Vers'', gav han ut i 1895 med støtte frå skogeigaren [[Helge Væringsaasen]]. Dei fleste dikta i den er på bokmål, men det er òg ein bok kalla «Norske dikt» som er på nynorsk. Den neste samlinga hjalp Væringsaasen òg til med; ''Hildring'' kom i 1897, og her var alle dikta på nynorsk. Den vart ikkje så godt mottatt, og Sven Moren venta eit kvart hundreår før han gav ut neste samling.  


I 1890-åra vart han kjend som heimstaddiktar og folkelivsskildrar. I 1898 kom forteljinga ''Paa villstraa'' ut. Der skildrar han ein bondegut med utferdstrong og eit kunstnerisk talent. Det er eit tema han kom attende til fleire gonger, og som har rot i hans eige liv. I ''Storskogen'' frå 1904 står heimbygda i fokus i ei forteljing om korleis livet i bondesamfunnet vart endra og gjekk i oppløysning som følgd av kapitalismen. Dette kom han òg attende til i neste bok, ''Svartelva''. Som heimstaddiktar vart han eit viktig forbilde for ein annan kjend diktar frå Trysil, [[Einar Skjæraasen]].
I 1890-åra vart han kjend som heimstaddiktar og folkelivsskildrar. I 1898 kom forteljinga ''Paa villstraa'' ut. Der skildrar han ein bondegut med utferdstrong og eit kunstnerisk talent. Det er eit tema han kom attende til fleire gonger, og som har rot i hans eige liv. I ''Storskogen'' frå 1904 står heimbygda i fokus i ei forteljing om korleis livet i bondesamfunnet vart endra og gjekk i oppløysning som følgd av kapitalismen. Dette kom han òg attende til i neste bok, ''Svartelva''. Som heimstaddiktar vart han eit viktig forbilde for ein annan kjend diktar frå Trysil, [[Einar Skjæraasen]].
Linje 38: Linje 38:
==Referansar==
==Referansar==


<references/>
<references />


==Litteratur og kjelder==
==Litteratur og kjelder==


* {{hbr1-1|pf01036412006109|Sven Moren}}.
* {{hbr1-1|pf01036412006109|Sven Moren}}.
* Dahle, Johs. A.: Om Sven Moren i ''Norsk allkunnebok'' bd. VIII, Fonna forlag, Oslo 1957.
* Engen, Arnfinn: [https://nbl.snl.no/Sven_Moren Sven Moren] i ''Norsk biografisk leksikon''.
* Engen, Arnfinn: [https://nbl.snl.no/Sven_Moren Sven Moren] i ''Norsk biografisk leksikon''.
* Lillevold, Eyvind: ''Trysil-boka. Garder og slekter II''. Trysilboknemnda 1940.
* Midttun, Olav: Om Sven Moren i ''Norsk biografisk leksikon'' bd. IX, Oslo 1940.
* Skrede, Magne: «Trysil i norsk diktning» i Lillevold, Eyvind (red.) ''Trysil-boka. Alminnelig del II''. Trysilboknemnda 1964.


{{DEFAULTSORT:Moren, Sven}}
{{DEFAULTSORT:Moren, Sven}}
Yngve Nedrebø (YN)
61

redigeringer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/1034799...1314331»

Navigasjonsmeny