Veum Smørlag

Fyresdal Handelslag handsama på årsmøtet 8. februar 1930 eit framlegg frå G. Veum om handelslaget kunne gjere noko for å få til ei betre ordning med heimesmøret, slik at handelslaget tok mot smøret usalta og blanda og pakka det einsarta. Dette vart ikkje vedteke.

"Styremøte vart halde i Veum Handelslag laurdag 5. januar 1935. Alle styremedlemer møtte. Sak 1. Ad smørsalet: Det vart vedteke at smør som Handelslaget ikkje kan senda til smørkontrollen, altso stykke under 6 kg, og elles smør som produsentane ynskjer skal verta meierihandsama, vert å senda til Veum meieri til handsaming. Meierskane tek på seg arbeidet for kr. 0,05 pr. kg. fyrebils. Handelslaget kjøper smøreltemaskin, som vert å betala attende ved avgift av kr. 0,02 pr. kg. smør som vert handsama. All avgift som kjem på smøret for å få det godteke, vert å svara av dei respektive leverandørar. Smør som vert funne uskikka til å verte blanda, vert å levere attende til produsenten. Elles vil styret oppmoda alle til å gjera sitt beste ved laging av smør so prisen kan verta best mogleg. (Gunnar K. Veum. Aa. Tortveit. Gunnar Midtgarden. Torleiv Veum. Eivind J. Spockeli.)"

Veum Smørlag blei starta av bøndene i Veum og kringliggjande gardar i Fyresdal kommune i 1936. Lagets fyrste formann var Ragnvald Gravir. Seinare vart Olav Veum formann i laget. Laget hadde ei årleg omsetting på 15 000 - 20 000 kilo smør.

Veum Smørlag etter 1950

Veum Smørlag, nr. 11. Siste kassadagbok går fram til 1963. Husleige til A. Tortveit var då kr. 20,00 for ein månad. Ei utbetalingsbok for Veum Smørlag er frå 1960 og går fram til 1962. Det var leverandørar frå Kilegrend i sør til Bandaksli i nord medrekna Vråliosen. Dette hadde nok sin årsak i rutesambandet med Bandaksli den gong. Likedan var det leveranse av smør til alle forretningane frå Kilegrend og nordover dalen, til og med ein forretning i Lårdal.

I 1960 var det 19 leverandørar som hadde 1 ku, 67 leverandørar hadde 2 kyr, 13 hadde 3 kyr og 6 leverandørar hadde 4 kyr.

I 1962 ville ein få til ein felles eltestasjon for gardssmør for Telemark i Seljord, dette i regi av Telemark Mjølkesentral. Det var eit ynskje om å få tilsendt liste med namn og adresse over gardssmørprodusentar som levera smør. Dette skulle kome i orden seinast 1. november 1962.

Veum Meieri

Tofte (Fyresdal gnr. 85/6) er ein eigedom på Øyane i Veum. I 1920 vart det her bygd ein bygning i 2 høgder. Hit flytta systrene Signe (1864-1943), Johanne (1866-1944) og Anne (1874-1956) frå Tortveit (Fyresdal gnr. 80/3). Eit stort rom i fyrste høgda vart leigd ut til Fyresdal Smørlag og serleg Anne Tortveit arbeidde då som meierske. Bygningen og staden vart til dagleg berre kalla Meieriet, vert i 1920 av enkelte framleis nemnd som det.

Biletgalleri

• 

  Den fyrste bygningen til Veum Handelslag ser vi her til høgre. I den bakre delen av denne var det av og til meieri, når ikkje det kunne handelsbetjenten nytte seg av romet. Foto: Skarbø

Arkiv

Delar av arkivet etter Veum Smørlag blir oppbevart ved Fyresdal bibliotek. Sjå oppføring i lista over privatarkiv frå Telemark.

Kjelder

• Sætherskar, Johs. (red.), Det Norske Næringsliv 4, Telemark Fylkesleksikon, Bergen, 1949.

• Marvik, Steinar: Fyresdal. Gards- og ættesoge. Fyresdal kommune 1992

• Veum, Bendik: Festskrift for Fyresdal Handelslag 1871-1931 J. A. Kroghs Boktrykkeri. Skien