Y-kyrkje: Forskjell mellom sideversjoner
(Ny side: {{thumb|14778g Rennebu krk.jpg|Rennebu kyrkje|Olve Utne}} Ei '''Y-kyrkje''' er ei kyrkje med eitt kor og to skip i trekanta grunnform. Det trekanta, gaffelkorsforma grunnpla...) |
m (Teksterstatting – «[[kategori:» til «[[Kategori:») |
||
| (16 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|14778g Rennebu krk.jpg|[[Rennebu kyrkje]]|Olve Utne}} | <onlyinclude>{{thumb|14778g Rennebu krk.jpg|[[Rennebu kyrkje]]|Olve Utne}} | ||
Ei '''[[ | Ei '''[[y-kyrkje]]''' [[nynorsk]] eller ei '''y-kirke''' ([[bokmål]]) er ei [[kyrkje]] med eitt kor og to skip i trekanta grunnform. Det trekanta, [[gaffelkors]]forma grunnplanet symboliserer [[Den kristne treeininga]]. Det finst att fem y-kyrkjer frå [[barokken]] i Noreg — alle i [[lafteverk]] med [[knutenov]]: ''[[Rennebu kyrkje]]'' (b. [[1669]]), ''[[Holmestrand kyrkje]]'' (b. [[1674]]), ''[[Tydal kyrkje]]'' (b. [[1696]]; delvis ombygd til [[langkyrkje]] i [[1830-åra]]), ''[[Mo kyrkje (Surnadal)|Mo kyrkje]]'' i Surnadal (b. [[1728]]) og ''[[Budal kyrkje]]'' (b. [[1754]]). </onlyinclude> | ||
Fem y-kyrkjer er rivne. Dei var ''[[Bratsberg kyrkje]]'' ([[1663]]–[[1859]]), [[Viggja kyrkje]] i Sør-Trøndelag (bygd [[1668]]), [[Moland kyrkje]] i [[Fyresdal]], Telemark (bygd [[1665]]), [[Arendal kyrkje]] i Aust-Agder (bygd [[1670]]), [[Horg kyrkje]] i Sør-Trøndelag (bygd [[1670]]). | |||
[[ | Arkitekt [[Wilhelm Swendsen]] påpeikte i 1965 at Y-kyrkjene var ein særnorsk kyrkjetype, konstruert med sikte på tømring. Han meinte det var påfallande at så mange slike kyrkjer vart bygde om lag samstundes, og at det kunne ligge ein samla plan bak, utforma av «commisær over alle kirker i Norge», [[Titus Bülche]]. | ||
== Galleri == | |||
<gallery> | |||
Image:Holmestrand krk.jpg|[[Holmestrand kyrkje]] ([[1674]]) {{byline|Natalie Maynor}} | |||
Image:Tydal kirkje.jpg|[[Tydal kyrkje]] (1696; ombygd i 1830-åra) {{byline|Morten Dreier}} | |||
Image:Mo kirkje i Surnadalen.jpg|[[Mo kyrkje (Surnadal|Mo kyrkje]] i [[Surnadal kommune]] ([[1728]]) {{byline|Kirkenorge.no}} | |||
Image:Budal kirkje.jpg|[[Budal kyrkje]] i [[Midtre Gauldal kommune]] ([[1754]]) {{byline|Arne Kvernhusvik}} | |||
</gallery> | |||
===Litteratur=== | |||
* ''Rennebu kyrkje 300 år 1669-1969''. Utgjeven av Rennebu sokneråd 1969, s. 30. | |||
{{F1}} | |||
[[Kategori:Y-kirker|*]] | |||
{{nn}}{{ikke koord}} | |||
Nåværende revisjon fra 19. nov. 2023 kl. 19:16
Ei y-kyrkje nynorsk eller ei y-kirke (bokmål) er ei kyrkje med eitt kor og to skip i trekanta grunnform. Det trekanta, gaffelkorsforma grunnplanet symboliserer Den kristne treeininga. Det finst att fem y-kyrkjer frå barokken i Noreg — alle i lafteverk med knutenov: Rennebu kyrkje (b. 1669), Holmestrand kyrkje (b. 1674), Tydal kyrkje (b. 1696; delvis ombygd til langkyrkje i 1830-åra), Mo kyrkje i Surnadal (b. 1728) og Budal kyrkje (b. 1754).
Fem y-kyrkjer er rivne. Dei var Bratsberg kyrkje (1663–1859), Viggja kyrkje i Sør-Trøndelag (bygd 1668), Moland kyrkje i Fyresdal, Telemark (bygd 1665), Arendal kyrkje i Aust-Agder (bygd 1670), Horg kyrkje i Sør-Trøndelag (bygd 1670).
Arkitekt Wilhelm Swendsen påpeikte i 1965 at Y-kyrkjene var ein særnorsk kyrkjetype, konstruert med sikte på tømring. Han meinte det var påfallande at så mange slike kyrkjer vart bygde om lag samstundes, og at det kunne ligge ein samla plan bak, utforma av «commisær over alle kirker i Norge», Titus Bülche.
Galleri
Tydal kyrkje (1696; ombygd i 1830-åra)Foto: Morten Dreier
Litteratur
- Rennebu kyrkje 300 år 1669-1969. Utgjeven av Rennebu sokneråd 1969, s. 30.