Norsk Bonde- og Småbrukarlag
Norsk Bonde- og Småbrukarlag (ofte omtala som Småbrukarlaget) er ein fagleg og næringspolitisk medlemsorganisasjon for bønder og småbrukarar. Organisasjonen vart skipa i 1913, og har i dag (2013) ca. 7000 medlemmer fordelt på 260 lokallag og 18 fylkeslag. Organisasjonen vart skipa som alternativ og til dels i opposisjon til Landmannsforbundet (Norges Bondelag). Føremålet for Norsk Bonde- og Småbrukarlag er å fremje jordbrukets økonomiske og sosiale rammevilkår, mellom anna ved dei årlege jordbruksforhandlingane. Som viktige saker i dag (2013) framheld Småbrukarlaget auka matproduksjon, næringsutvikling, lokal foredling, god dyrevelferd og levande kulturlandskap.
Småbrukarlaget har heile tida vore prinsipielt partipolitisk uavhengig. Men fokuset på småbrukaren framfor den større bondens interesser har gjennom historia skapt eit nært meiningsfellesskap frå fyrst av med Venstre og Arbeidardemokratane, frå midten av 1930-åra mest med Arbeidarpartiet, og frå 1970-åra av til dels også med Sosialistisk Venstreparti. Men også ein markant senterpartipoltikar som Per Olaf Lundteigen har vore leiar i Småbrukarlaget.
Småbrukarlaget vart stifta 22. juni 1913 under namnet Norsk Småbruksforbund. Stiftingsmøtet fann stad på Eidsvoll folkehøgskole. Initiativtakarar og drivande krefter i byrjinga var redaktør og småbrukar Halfdan Cock-Jensen og den jordbruksengasjerte organisasjonsmannen Henrik Egeberg. Dei to dreiv frå 1909 småbruket Mailand i Lørenskog, som dei gjorde til eit mønsterbruk for småbruksdrift. Cock-Jensen vart fyrste formann, og Egeberg var sekretær/generalsekretær frå byrjinga og i mange år frametter. Dei to starta og redigerte saman Tidsskrift for småbruk frå 1911. Mellom andre var den sentrale arbeidardemokraten stortingsmann Alf Mjøen med i det førebuande arbeidet.
1950-åra var ein glansperiode for organisasjonen med ca. 30 000 medlemmer rett etter krigen[1] og som i 1958 hadde stige til 43 000.[2] Deretter følgde ein nedgang i 1960-åra i takt med strukturrasjonaliseringa i norsk jordbruk. I 1970 var det 20 000 medlemmer. Tilslutninga auka rett nok litt på nytt under den grøne bølgja i det følgjande tiåret, men deretter har medlemstalet igjen gått attende. I 1988 var det ca. 14 000 medlemmer,[3] og i dag er altså dette talet halvert.[4]
Leiarar
| Leiar | Periode |
|---|---|
| Halfdan Cock-Jensen | 1913-1918 |
| Ingebrigt Five | 1918-1919 |
| Thore Myrvang | 1919-1921 |
| Carl Borgen | 1921-1924 |
| Thore Myrvang | 1924-1925 |
| Henrik Egeberg | 1925-1933 |
| Sigvart Gulbrandsen | 1933-1947 |
| Anton Berge | 1947-1951 |
| Ole E. Noem | 1951-1956 |
| Peder Jacobsen | 1956-1964 |
| Bjarne Hervik | 1964-1974 |
| Kjell G. Jacobsen | 1974-1982 |
| Lars O. Romtveit | 1982-1986 |
| Per Olaf Lundteigen | 1986-1992 |
| Aina Edelman | 1992-1996 |
| Torgeir Strøm | 1996-1998 |
| Svein Kostveit | 1998-2000 |
| Arne Vinje | 2000-2002 |
| Geir Grosberg | 2002-2004 |
| Solveig Horve | 2004-2006 |
| Anne Osland | 2006-2007 |
| Ole-Anton Teigen | 2007-2010 |
| Merete Furuberg | 2010- |
Referansar
Kjelder og litteratur
- Mo, Kristian: Norsk Bonde- og Småbrukarlag 1913-1963.
- Norsk allkunnebok (Fonna Forlag, 1959)
- Norsk Bonde- og Småbrukarlag si heimeside
- Pax leksikon (Oslo 1978)
- Store norske leksikon (1988)