lokalhistoriewiki.no

Johannes Heggland

Johannes Heggland (fødd 29. juni 1919 i Tysnes, død 24. januar 2008 same stad) var ein forfattar, bonde, lokalpolitikar og lokalhistorikar frå Tysnes i Sunnhordland. Han budde der heile livet. Den litterære produksjonen hans er svært omfattande, både kva gjeld skjønnlitteratur og sakprosa. Mest kjend er Heggland for sine historiske romanar og forteljingar for vaksne og born. Heggland var også samfunnsengasjert. Mellom anna var han ordførar i heimkommunen i to periodar, formann i Den norske Forfatterforening, og med ei rad andre offentlege verv, lokalt og nasjonalt. Den 15. juni 2005 vart Johannes Heggland utnemnd til Riddar 1. klasse av St. Olavs Orden for sin innsats for norsk kulturliv, og då særleg hans kjennskap til og skildring av norsk bygdeliv.

Johannes Heggland (1919-2008) fotografert på trappa utanfor huset sitt på Tysnes i Sunnhordland.
Foto: Bladet Tysnes

Familien og garden

Johannes Andreas Martin Heggland var son av gardbrukarparet Vermund Heggland (1872-1945) og Elisabeth Marie Magdalene Nerhus (1877-1956). Johannes var yngst i ein syskenflokk på 11, fem brør og seks systrer. Eldste broren drukna som elleveåring, og tre brør utvandra til Amerika. Så vart det til at Johannes overtok garden etter foreldra, og han dreiv denne frå 1940 til 1983. Det var gardsbruket Velomana (eller Inne på Vodlen), bruksnummer 1 av gardsnummer 106 Heggland.

Johannes Heggland gifta seg med Hjørdis Henriksen (fødd 1920) i 1945. Dei fekk fire born.

Diktaren

 
Johannes Heggland teken "på kornet", slik dei som kjende Johannes hugsar han.
Foto: Jane C. Jünger

Heggland hadde ikkje noka formell utdanning ut over sjuårig folkeskule. Men han bestemte seg alt som 14-åring for å bli forfattar, og skreiv i dei neste seks-åtte åra mellom anna åtte manus til forteljingar. Alle desse vart refuserte av forlaga, men med oppmuntrande kommentarar. Heggland debuterte i 1941 med romanen Folk under fjell.

Dei aller fleste av dei totalt nærare sytti romanane hans, anten dei vart skrivne for born eller vaksne, hentar emna sine frå historia i Sunnhordland, då ikkje minst frå hans eigen heimstad Tysnes. Gode døme på dette kan vera romanserien Brødet frå havet som kom i fire band 1981 - 1984 og var tenkt som eit vestlandsk motstykke til Falkberget sitt verk Nattens brød - og den siste serien hans, Tusen vårar (2001 - 2008), som tek føre seg tida i Sunnhordland frå 1000-talet då kristendommen vart innført i landet, og fram mot vår eiga tid. Eit anna døme er ungdomsboka Det pantsette landet (1977) som fortel om tilhøvet mellom Sunnhordland og Shetland på 1600-talet. Emne frå vestlandsk forhistorie har også vore hyppig nytta i barne- og ungdomsbøkene hans.

Heggland har også skrive ei rekkje sogespel som vert framførte årvisst ymse stader på Vestlandet (sjå lista under).

Lokalhistorikaren

Som lokalhistorikar har Heggland i første rekkje gjort seg gjeldande med det omfattande tobandsverket Tysnes - det gamle Njardarlog (1964 og 1975), som framleis vert nytta som standardverk for Tysnes si historie. I tillegg har han arbeidd med materialet kring Olavsgildet på Onarheim, på Tysnes, forutan fleire banksoger som vart skrivne på oppdrag i ein periode på 1960- og 70-talet. Like før han døydde gav Tysnes Sogelag ut ei dialekt-ordbok som Heggland hadde utarbeidd gjennom eit lengre tidsrom - Tysnesmålet, ordlista, ordnottar, ordtak og stubbar (2007).

Samfunnsengasjement

Heggland var ordførar i Tysnes (1956–59) og (1968-71), og sat som 3. vararepresentant på Stortinget for Senterpartiet millom 1958 og 1961. Av offentlege verv elles var Heggland fagkonsulent ved Den Nationale Scene, formann i Den norske Forfatterforening (1982-85), medlem av Nordisk Råd sin priskomite (1983-86), medlem av Den norske forfatterforenings litterære råd, medlem av Norsk språkråd og styremedlem i Riksteateret.

I ein lengre periode hadde Heggland Statens Kunstnerstipend.

Bibliografi

Skjønnlitteratur

Folk under fjell Roman (1941). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den vegville ætt Roman (1943). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Guds åkerland Roman (1943). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Ein mann åtte ein vingard Roman (1945). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Manns blod Roman (1946). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Eit anna land Roman (1948). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Menneskebrunnen Roman (1949). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den dyre lov Roman (1950). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Gard Roman (1951). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Du er den fyrste Novellesamling (1952). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Kvinnfolkgarden Roman (1955). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Dagen før domedag Roman (1961). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Folket i dei kvite båtane Barnebok (1962). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Bronsesverdet Barnebok (1963). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Skutelsveinen Barnebok (1964). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den heilage øya Barnebok (1965). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Syskenlaget Barnebok (1966). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Vegen til den turre kjelda Roman (1966). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Fregattar i fjorden Barnebok (1967). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Ferda mot sør Barnebok (1968). Digital versjon på Nettbiblioteket.
- dei spela gullterning Novellesamling (1968). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Gabriel Roman (1969). Digital versjon på Nettbiblioteket.
I kongens klede Barnebok (1969). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Sølv-denaren Barnebok (1970). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den forfølgde Barnebok (1970). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Munkestriden Barnebok (1971). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Rusdøler Roman (1971). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Selja frå Salmeli Barnebok (1972). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Ferda til Bjorgvin Barnebok (1973). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den kvite guden Barnebok (1973). Digital versjon på Nettbiblioteket.
På vidvanke Barnebok (1974). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Sira Dagbjørn Barnebok (1975). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Til framande strender Barnebok (1976). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Det pantsette landet Barnebok (1977). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Høgmessesundagen Roman (1977). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Brevet til Kongen Barnebok (1978). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Jøkul-sonen Barnebok (1979). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Synder Roman (1980). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Brødet frå havet. B. 1. Anna Gyria Roman (1981). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Brødet fra havet. B. 2. Born av støv Roman (1982). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Brødet fra havet. B. 3. Svartesjøen Roman (1983). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Brødet fra havet. B. 4. Ljosken frå paradis Roman (1984). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Seglet og vinden. B. 1. Syllfest Roman (1985). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Seglet og vinden. B. 2. I syndefallets tegn Roman (1986). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Seglet og vinden. B. 3. Gullkalven Roman (1987). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Rømlingen Barnebok (1988). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Meisterens søner Roman (1988). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Guds husfolk Roman (1989). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Karjana Roman (1990). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Lyhamar Roman (1991). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Det stutte livet Roman (1992). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Retten til meg Ungdomsroman (1993). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Jordparadiset - Kunnskapstreet Roman (1994). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Jordparadiset - Vårherres nedfallsfrukt Roman (1995). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Sjå kor dei elskar kvarandre Roman (1997). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Den unge kongen Barnebok (1999). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Det saltlause saltet Roman (1999). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Det forunderlege Ungdomsbok (2003). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 1. Sigrid Jonsdotter Roman (2001). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 2. Himmelstigen Roman (2002). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 3. Gud skifter andlet Roman (2003). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 4. Ingibjørg Roman (2004). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 5. Oppkoma Roman (2006). Digital versjon på Nettbiblioteket.
Tusen vårar. B. 6. Vårherres urtegard Roman (2008). Digital versjon på Nettbiblioteket.

Lokalhistoriske verk

Sogespel

  • Kongsgildet på Ogvaldsnes 1981
  • Mostraspelet: Kristkongane på Moster 1984
  • Amerikafeber 1986
  • Vetespelet 1994
  • Giskespelet: Arnungane på Giske og Olav Haraldsson 1995. Digital versjon på Nettbiblioteket.
  • Håkon Adelstein[s]fostre i Gula. Utg. Sogn og Fjordane teater. 1996. Digital versjon på Nettbiblioteket.
  • Håkonarvarde: Håkon Adelsteinfostre og Kongen med gullhjelmen 1997. Digital versjon på Nettbiblioteket
  • Spel om Magnus Erlingsson 1999
  • Zetlitzspelet 2000
  • Kongen frå Etne 2000
  • Syng Elvestraum, 2006

I lokalhistoriewiki.nos kjeldearkiv

Kjelder og litteratur

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Johannes_Heggland&oldid=2099461»