7 556
redigeringer
Det store hamskiftet: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
ingen redigeringsforklaring
({{nn}}) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (2 mellomliggende versjoner av en annen bruker er ikke vist) | |||
| Linje 6: | Linje 6: | ||
Som følgje av overgangen til [[marknadsøkonomi]] voks det fram nye spesialiserte yrkesgrupper, og det oppstod ein [[arbeidarklasse]]. Etter kvart vart òg husmenn og landarbeidarar ein del av denne klassa, medan dei i det gamle [[standssamfunnet]] vart rekna til bondestanden. I standssamfunnet gjekk solidaritetsbanda innan gardsfellesskapet. Under hamskiftet forsvann [[paternalisme]]n mellom arbeidskjøpar og arbeidar. | Som følgje av overgangen til [[marknadsøkonomi]] voks det fram nye spesialiserte yrkesgrupper, og det oppstod ein [[arbeidarklasse]]. Etter kvart vart òg husmenn og landarbeidarar ein del av denne klassa, medan dei i det gamle [[standssamfunnet]] vart rekna til bondestanden. I standssamfunnet gjekk solidaritetsbanda innan gardsfellesskapet. Under hamskiftet forsvann [[paternalisme]]n mellom arbeidskjøpar og arbeidar. | ||
Kulturelt medførte hamskiftet ein overgang frå tradisjonelt bunden bygdekultur til ein meir europeisk orientert bykultur. Samstundes voks det fram nye [[motkultur]]ar, med ei [[pietisme|pietistisk]] lekmannsrørsle, [[ | Kulturelt medførte hamskiftet ein overgang frå tradisjonelt bunden bygdekultur til ein meir europeisk orientert bykultur. Samstundes voks det fram nye [[motkultur]]ar, med ei [[pietisme|pietistisk]] lekmannsrørsle, [[Avholdsrørsla|fråhaldsrørsle]] og etter kvart ei [[Målrørsla|målrørsle]]. Under hamskiftet fekk bygdefolk òg meir og betre utdanning, først gjennom [[folkehøgskule]]n. | ||
==Årsaker til hamskifet== | ==Årsaker til hamskifet== | ||
I åra før hamskiftet var [[samfunnsøkonomi]]en gjort meir liberal, med [[frihandel]] som internasjonalt ideal. Kommunikasjonane vart bygde ut, framfor alt kom det betre vegar, og etter kvart [[jarnbane]] og båtruter. | I åra før hamskiftet var [[samfunnsøkonomi]]en gjort meir liberal, med [[frihandel]] som internasjonalt ideal. Kommunikasjonane vart bygde ut, framfor alt kom det betre vegar, og etter kvart [[Jernbane|jarnbane]] og båtruter. | ||
Utløysande for hamskifet var gode prisar på korn under krimkrigen, kombinert med gode avlingar i desse åra. Samstundes var det utvikla nye landbruksreiskapar som gjorde auka produksjon mogleg, og det vart etablert bankar og låneinstitusjonar som kunne finansiere utbygging i landbruket. | Utløysande for hamskifet var gode prisar på korn under krimkrigen, kombinert med gode avlingar i desse åra. Samstundes var det utvikla nye landbruksreiskapar som gjorde auka produksjon mogleg, og det vart etablert bankar og låneinstitusjonar som kunne finansiere utbygging i landbruket. | ||