Dovrefjell: Forskjell mellom sideversjoner
(→Holet) |
|||
| Linje 28: | Linje 28: | ||
Elles ope for bidrag. | Elles ope for bidrag. | ||
==Fjellstuene | ==Fjellstuene== | ||
Seinhaustes 1718 trekte norske dragonar seg attende over Oppdal og opp Drivdalen etter å ha vore pressa vekk frå Trondheim av dei karolinske dragonane i general Armfeldt styrke. 2. og 3. desember brende dei ned alle fjellstovene for å hindre svenskane i å følgje etter over fjelle mot Sør-Noreg.<ref>Sletbak s. 144ff.</ref> | |||
===Fokstugu=== | ===Fokstugu=== | ||
===Vesle-Hjerkinn=== | ===Vesle-Hjerkinn=== | ||
Sideversjonen fra 20. des. 2010 kl. 22:27
Dovrefjell (dialektform på sørsida: Doverfjelle' ) er namnet på fjellområdet geografisk avgrensa av elvene Jore i Lesja og Grøvudalselva i Sunndal, Drivadalføret frå Gjøra i Sunndal til Oppdal, frå Oppdal til Innset i Kvikne, Kviknedalføret og Savalen, Grimsdalen og Dovrebygd- og Dombås-dalføret attende til Jore.[1] I eldre litteratur har elles området vore definert større, t.d. av Johan Falkberget som inkluderte Rørosområdet i Dovrefjell.[2]
Namnet er truleg gjeve frå Oppdalssida: fjellet der vegen over til Dovre går. Dovre var nok opphavleg ein opphavsgard nede i dalen, så å nytte nemninga «Dovre» på fjellområdet er eigentleg like meiningslaust som å Fillefjell for «Fille».
Frå gamalt var nok Dovrefjell mest kjent som eit vanskeleg vegstykke å krysse, særleg fordi det er langt og går gjennom verhardt høgfjell. I nyare tid er det meir kjent for rik høgfjellsnatur med store område verna i form av Dovrefjell nasjonalpark og som nasjonalsymbol særleg i form av eidsvollmennenes utsegn da dei hadde avslutta grunnlovsarbeidet med «Enige og troe, indtil Dovre falder!».[3]
Steinalder
Ope for bidrag.
Jernalder - vikingtid
Ope for bidrag.
Mellomalder
Bygging av fjellstuer Elles ope for bidrag.
1500- og 1600-talet
Ope for bidrag.
1700- og 1800-talet
Vegbygging Elles ope for bidrag.
1900-talet
Jernbanebygging: Dovrebanen Nasjonalpark Elles ope for bidrag.
Fjellstuene
Seinhaustes 1718 trekte norske dragonar seg attende over Oppdal og opp Drivdalen etter å ha vore pressa vekk frå Trondheim av dei karolinske dragonane i general Armfeldt styrke. 2. og 3. desember brende dei ned alle fjellstovene for å hindre svenskane i å følgje etter over fjelle mot Sør-Noreg.[4]
Fokstugu
Vesle-Hjerkinn
Hjerkinn
Kongsvoll
Holet
Holet, eller Gamalholet, låg der øvste enden av Vårstigen kjem ned ved riksvegen i dag. Busetjinga her nok i alle fall frå tidleg 1600-tal. Statusen som fjellstugu er dokumentert frå kring 1670. Fredrik 4. skifta hestar her under ferda i 1704. Kring 1709-10 vart husa i Holet skadde av skred,[5] og 2. desember 1718 vart husa altså nedbrende. Dei vart nok i hovudsak oppattbygde nokre km lenger opp i dalen der dei seinare vart kalla Kongsvoll.
Drivstua
Ferdselsvegar
Fjellvegen frå Rise til Hjerkinn
Denne tok opp ved Rise, på austsida av høgste Risberget, over Jamterbekken i den vestre lia av Vinstradalen mot Stallhøa og Drottningdalen.[6] Vidare gjekk vegen aust for Knutshøa og til Hjerkinn fjellstugu.[7]
Vårstigen
Vårstigen er namnet på den bratte vegstrekninga frå Holet til Nestasvollen. Drivdalen var trong og vanskeleg å passere, særleg i vårløysinga, så frå gamalt tok ride- og kløvvegen her opp frå dalbotnen og opp i skoggrensa. I samband med at kong Fredrik 4. skulle til Trondheim i 1704 vart det igangsett arbeid for å gjere Vårstigen køyrbar med vogn.
Vegstrekninga er 6230 meter. Breidda var nok i utgangspunktet 4 alner (2,5 m). Det er ikkje gjort større utbetringar etter 1704. I 150 år var dette hovudvegen mellom Sør-Noreg og Trøndelag.[8]
Fokstugu - Tofte
Litteratur
- Kleiven, Ivar (1923). Lesja og Dovre. Kristiania: Aschehoug.
- Rise, Ola J. (1947-51). Oppdalsboka. Historie og folkeminne. Bd I og II. Oslo: Tanum.
- Sletbak, Nils (1977). Fjellstuene på Dovrefjell. Oslo: Det Norske Samlaget.
- Om Dovrefjell i Store norske leksikon