Veiledere, Administratorer
173 409
redigeringer
lite tillegg, mellom anna om stadnamnet Holstein (vanleg plassnamn på Austlandet)
Ingen redigeringsforklaring |
(lite tillegg, mellom anna om stadnamnet Holstein (vanleg plassnamn på Austlandet)) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Holstein]]''' er eit område i Nord-Tyskland, i det som i dag er delstaten Schleswig-Holstein. Området er kjent i Noreg særleg i samband med den betydeleg utkommanderinga dit av norske soldatar til vakthald på det som den gongen var den danske | <onlyinclude>'''[[Holstein]]''' er eit område i Nord-Tyskland, i det som i dag er delstaten Schleswig-Holstein. Området er kjent i Noreg særleg i samband med den betydeleg utkommanderinga dit av norske soldatar til vakthald på det som den gongen var den danske sørgrensa under sjuårskrigen (også kalla den prøyssiske sjuårskrigen) i åra 1758-1762 (1763). Danmark-Noreg var nøytrale i krigen, men kongen og regjeringa i København fann det altså nødvendig å mobilisere betydeleg troppestyrkar til grensevakthald. | ||
I mai 1758 gjekk det ut kongeleg ordre til øvstkommanderande for den norske hæren om at desse avdleingane skulle settast opp opp og overførast til grensa: | I mai 1758 gjekk det ut kongeleg ordre til øvstkommanderande for den norske hæren om at desse avdleingane skulle settast opp opp og overførast til grensa: | ||
* 4 eskadronar dragonar | * 4 eskadronar dragonar | ||
* begge dei gevorbne (verva) infanteriregimenta som hæren hadde | * begge dei gevorbne (verva) infanteriregimenta som hæren hadde | ||
* ein linjebataljon (halvparten) av det første og andre Akershusiske og første og andre | * ein linjebataljon (halvparten) av det første og andre Akershusiske og første og andre Oplandske nasjonale infanteriregiment | ||
Nedovertransporten skjedde i løpet av sommaren 1758, ogi august var i alt 7332 mann av dei norske avdelingane på plass. Etter kvart var òg styrkar frå andre avdelingar utkommanderte, m.a. også matrosar til flåten.</onlyinclude> | Nedovertransporten skjedde i løpet av sommaren 1758, ogi august var i alt 7332 mann av dei norske avdelingane på plass. Etter kvart var òg styrkar frå andre avdelingar utkommanderte, m.a. også matrosar til flåten.</onlyinclude> | ||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
Det kom ikkje til ordinære krigshandlingar under den perioden dei betydelege norske troppestyrkane stod i Holstein, men sjukdom tok livet av mange norske soldatar. Av dei totalt ca 12.000 utkommanderte frå norske hæravdelingar er det rekna ut (Kiærland) at ca 3000 døydde der nede, altså 25 %. | Det kom ikkje til ordinære krigshandlingar under den perioden dei betydelege norske troppestyrkane stod i Holstein, men sjukdom tok livet av mange norske soldatar. Av dei totalt ca 12.000 utkommanderte frå norske hæravdelingar er det rekna ut (Kiærland) at ca 3000 døydde der nede, altså 25 %. | ||
Vaktoppdraget i Holstein vart formelt avslutta hausten 1762, men dei siste avdelingane var ikkje heime i Noreg att før ut på våren 1763. I mange bygder er det nedskrive minne om desse «Holstein-karane», m.a. | Vaktoppdraget i Holstein vart formelt avslutta hausten 1762, men dei siste avdelingane var ikkje heime i Noreg att før ut på våren 1763. I mange bygder er det nedskrive minne om desse «Holstein-karane», m.a. i [[Trysil]], [[Hallingdal]] og [[Gudbrandsdalen]]. [[Ivar Kleiven]] nemner desse karane i bygdebøkene han skreiv om [[Vågå]], Østre og Vestre [[Gausdal]] og [[Lesja]]. Han peiker på at fleire av dei hadde nyttige fagkunnskap med seg heim att, m.a. om korleis dei kunne lage klokker. | ||
Fleire stader på Austlandet vart det også rydda småbruk og husmannsplassar som fekk namnet Holstein. Mange av desse vart bygd opp på slutten av 1700-talet, da minnet om vaktoppdraget i Holstein framleis var ferskt. | |||
* [http://no.wikipedia.org/wiki/Holstein | |||
* Kiærland, Lars | ==Kjelder og litteratur== | ||
* [http://no.wikipedia.org/wiki/Holstein «Holstein», artikkel på norsk Wikipedia] | |||
*[[Harsson, Margit]]: ''Spydeberg'', bind 4 i serien [[Bustadnavn i Østfold]], 2001. | |||
* Kiærland, Lars: ''Utkommanderingen til Holsten 1758 - 1762 (63). Et blodig 200-årsminne - uten kamphandlinger''. Vedlegg til Norsk Militært Tidsskrift nr 12, 1961. | |||
[[Kategori:Schleswig-Holstein]] | [[Kategori:Schleswig-Holstein]] | ||