Nord i Lund (Skjåk)

Nord i Lund
Nord. Biletet er teke med utsikt frå aust mot vest. Frå venstre: Nåverande våningshus (bygt 1937), gammalt våningshus, stabbur, fjøs, moderne driftsbygning. Foto: Hans P. Hosar 2012.
Alt. navn:	Nord. Nordi Lund. Lund Nørdre Øvre.
Sokn:	Skjåk
Fylke:	Oppland
Kommune:	Skjåk
Gnr.:	27/2 og 28/1.
Areal:	1080 dekar, derav 136 dekar fulldyrka, 794 dekar skog fordelt nokså jamt på låg, middels og høg bonitet.
Type:	Familiebruk. Mjølk, kjøt, høy og korn.

Nord i Lund er ein gard i Skjåk kommune. Den ligg sentralt i Lundagrenda, og er etter lokale forhold ein nokså stor gard. Nåverande gardsbruk er danna av to nabobruk (Nord og Øvre), som vart samanslegne i 1888. Dei tilhøyrde kvar sin matrikkelgard, høvesvis gnr. 27 «Tøfte nordre» og gnr. 28 «Lund nordre». Det er bakgrunnen for at Nord har to gardsnummer i dag.

Grannegardane er i dag Horten i vest, Nedre Lund i nord, Nigard Lund, Tøfte og Asplund i aust.

Fyrste gongen vi har registrert «Nord» som bruksnamn, er i 1838 (matrikkelen). Men kjeldematerialet gjev grunnlag for å fastslå at sjølve bruket har eksistert som eiga eining iallfall attende til 1660-åra, kanskje enda tidlegare. Vi omtalar denne brukseininga som «Nord» i det følgjande, utan at vi altså veit kva namn som faktisk vart brukt før det tidlege 1800-talet.

Frå ca. 1740 fram til dags dato kan vi sjå at garden har gått i arv i slektsledd etter slektsledd fram til i dag, frå far til son, med unntak av to brukarskifte der garden har gått over til høvesvise eit syskenbarn (1888) og ein grandnevø (2001) av førre brukar.

Opphavet

I 1660-åra er det i matriklar og skattelister opplista fire gardar med namnet Lund, som litt seinare blir nummererte frå 93-96, og ved å følgje desse nummera framover i kjeldene, ser vi at Nord har høyrt innunder matrikkelnummer 95. Denne matrikkelgarden er delt i to bruk alt frå 1660-åra eller før, og vi kan rekne med at Nord er det eine av desse, det andre nåverande gnr. 27/1 (Nørdre) Tøfte. I kjelder frå 1661, 1668 og 1713 heiter dei to brukarane på matrikkelnummer 95 Eilev og Gullik, utan at vi kan avgjere kven av dei som driv Nord.

Matrikkelen 1723

Frå og med den såkalla prøvematrikkelen 1723 kan vi med stor visse følgje historia til bruket Nord med matrikkelskyld 9 skinn. På det tidspunktet blir garden skildra som «letvunden, Jordarten noget frostlendt og uvis til Korn». Utsånaden er sett til to tønner bygg, og høyavlinga til 11 lass. Garden har seter, god hamning og skog til brensel og gjerdefang. Husdyrbesetninga blir sett ein hest, sju storfe, 20 sauer og seks geiter.

Oppsitjaren på garden i 1723 heiter Pål Olsen, men han er leiglending under ein annan mann i bygda, nemleg Jakob Pedersen Forberg som eig heile gardsbruket.

Brukarfamiliane frå 1723 fram til i dag

Ut frå gjennomgåtte kjelder, der Ættebok for Skjåk har gjeve det meste av opplysningar om familiane, kan vi setje opp følgjande noko ufullstendige oversyn over brukarrekkja:

Rundt 1723

• Pål Olsen

Ca. 1742 ca. 1775-

• Torø Jakobsdt. Lund (død etter 1747) og Sevald Hansen (1715-1745).

Torø Jakobsdt. og Sevald Hansen gifta seg 6. desember 1742. Han kom frå Uppigard Dagsgard og er omtala i kyrkjeboka som «Soldat Sævald Hansen». Brura er nemnt som Torø Jacobsdaatter Lund, og det kan tyde på at ho var odelsarving til garden. Det er tenkjeleg at ho vardotter til han som åtte garden i 1723, Jacob Pedersen Forberg.

Born:

1. Åse (døypt 25. august 1743)
2. Sevald (fødd 1746). Neste brukar.

Etter at Sevald Hansen døydde, gifta Torø Jakobsdt. seg opp att med Rasmus Knutsen. I ein futematrikkel frå 1764 er nettopp ein Rasmus oppført som brukar. Det framgår ikkje av ætteboka om Torø og Rasmus fekk born saman.

Ca. 1775- ca. 1810

• Sevald Sevaldsen (døypt 18. mars 1746) og Anne Persdt (1755-1824).

Born:

1. Sevald (1786-1876). Neste brukar.
2. Torø (fødd 1788)
3. Sidsel (1790-1848)
4. Anne (fødd 1792). Gift 1819 med Rasmus Jonsen Lund (fødd 1793)
5. Per (fødd 1794), gift 7. desember 1820 med Kari Sevaldsdt. Krogstad. Dei var brukarar i Larskvea.
6. Jakob (fødd 1798), gift 21. mars 1832 med Gunhild Rolvsdt. Forberg (fødd 1809)

Ca. 1810- ca. 1833

• Sevald (1786-1876), gift 1810 med Marit Toresdt. Vigstad (fødd 1792).

Born:

1. Sevald (1811-1880). Neste brukar.
2. Tore (fødd 26. desember 1813, død 1854.) Gift 19. april 1842 med Marit Persdt. Godtland (fødd 2. desember 1823). Dei var brukarar i Øvre (Lund) frå 1844.