Notlag i Austefjordområdet

Notlag i Austefjordområdet. Fjordagardane på Vestlandet har hatt behov for matauk meir enn det garden kunne gi, slik var det også på gardane i Austefjorden i Volda. Dette var meir naudsynt i gamledagar enn no. Gamle dagar er vel ikkje så langt att i tida i denne samanheng. Ser ein på korleis det var i 1930-åra, så var det ikkje så mykje kontantar mellom folk. Gardane var små så maten frå fjorden var naudsynt for både livberging og busetjing. Heimefiskje høyrde kvardagen til, og den som var heime tok del. Ein kan seie at fjorden berga liv, men nokre gonger gjekk det gale, og fjorden tok liv.

Notlag var ei organisasjonsform ein kunne finne i fjord- og kystbygder langt opp mot siste hundreårsskifte. Det var ein meir effektiv måte enn berre handsnøre eller garn. Eigardel i eit notlag har vore verdfull, det skjønar ein når ein son fekk notalagsparten i brudlaupsgåve frå far sin.

Dei fyrste nøtene det vert fortalt om var bolkenøter. Då eigde kvar part sin bolk av nota og hadde ansvar for vedlikehald av den.

Kor mange notalag som har vore i Austefjordområdet er ikkje lett å få dokumentasjon på, så det vert mest muntlege forteljingar. På slutten av 1800-åra var det notlageigarar langt framover Austefjorddalen. Med spreidd busetnad og før telefonen var utbygd var det nok vanskeleg å konkurrere med dei som budde langs fjorden. Etter kvart vart det dei som var nede ved fjorden som heldt ut lengst.

Rundt 1950 var det fire notlag som omfatta bortimot heile bygder, eller grannelag.

Det var:

• Holsvik notlag som hadde naust, nothenge og båt i Holmen, Holsvika.
• Årset notlag hadde sin base på Aurstad med naust og nothenge.
• Håvik notlag hadde nothenge og naust i Skorneset.
• Høydal notlag var i Høydalen og omfatta mest heile bygda, vart gjerne kalla stornotalaget.

Frå 1850 - 1870 finn ein skriftleg informasjon om kastenøter mest truleg organisert som bolkenøter. Eigarane måtte lage sin notbolk sjølv, dermed låg det ein stor innsats i å delta i notlag. Det kunne vere to eller fleire som gjekk i lag. Etter at dei store notlaga la ned drifta og det samtidig kom nylonnot vart notbruk mykje lettare og eit menneske kunne no gjere arbeidet det trengdest mykje meir folk til med hamp- eller bomullsnot før.

Det var:

• Grusnes notlag eller Grasnes notlag hadde naust i Grasneset, Lars Botnen som bas og eigarar heilt til Eide.
• Haraldedal notlag eller Sundalsnotalaget med naust utom Vollane på Holsvikgrunn og eigarar i Gjersdal og Sundal.
• Løfoll notlag med naust og not på Løfoll.

På lenkjene for kvart notlag vert det etterkvart lagt ut opplysningar. Desse vert supplert etter kvart som ein får fram informasjon. På kvart notlag kjem også informasjon om båtane som laget eigde eller leigde. Bilde kjem også på plass etter kvart.

Kjelder

• Gjersdal, Kåre
• Høidal, Eldar 2007. Busetnadssoga for Volda bd 3
• Myklebust, Olav. Forteljartradisjon etter Endre Nes