Osen bru (Feios): Forskjell mellom sideversjoner

Nåværende revisjon fra 3. nov. 2023 kl. 13:34

Oselvi

Foto: Jan Magne Rinde.

Osen bru 1927

Foto: Jan Magne Rinde.

Feioselvi med Osen bru

Foto: Jan Magne Rinde.

Osen bru i Feios i Vik kommune opna i 1927 og knyt saman bygda over Feioselvi. Den buldrande elvi har runne gjennom bygda i årtider. I Leikanger bygdebok frå 1965 heiter det at «Elvi gjennom dalen heitte i gamle dagar Fe, men kallast no Feioselvi eller berre Os-elvi.». Brua ligg i Osen (gnr. 176) og er i dag ein del av fylkesvegen som går gjennom Feios til Fresvik. I dalføret på begge sider av Feioselvi går dessutan fylkesvegen med namnet Lundsvegen og Åfetvegen.

Dikt om Osen bru

Brua vart bygd av lokale krefter. Eit dikt av A. Alme om arbeidet med brua er nedskrive etter memoreringsdata frå Elsa Runnestø.

Det er Osen Bru som bygges
og den for stå i all makt
Så Feios’ befolkning kan hygges
av arbeid som slusken har lagt.

Han Gudvin i smia står
og resten i akkorten går
Ein dugandes smed som han var
Ei krona pr time han har.

Vår bas var Fardal og Rinde
og kvar sin akkort dei har
Og der so fekk Nilsemann finde
at krangel i Osen det var.

I arbeid frå dag til dag
høyrdes feiselens taktfaste slag
xxx(?)
xxx(?)

Vegane kring brua

Då Osen bru vart bygd, var ho ei viktig bru for bygdesamfunnet i Feios. Fyrst i 1971, etter mange års arbeid, vart riksveg 602 mellom Feios og Vangsnes ferdig bygd. Då vart Osen bru forsterka og tilpassa større trafikk. Vegen går til hamna i Feios, der fylkesveg 182 held fram langs fjorden til Ramnebergtunnellen. Vegen vart kalla Feiosvegen etter nytt vedtak om vegnamn. I 1976 vart vegen vidareført til nabobygda Fresvik.

Feioselvi

Feioselvi deler bygda i to med Rinde, Fedje, Bårlog, Tjønn, Drege, Tveiti, Dale, Grinddal, Sæterli, Sætre og Lunde på austsida. På vestsida ligg gardane Håane, Berdal, Stjernegjerd, Helland, Smidje og Åfet. I Feioselvi samlar to elvar seg, den eine har opphav frå Fresvikbreen og Gullsetdalen, og den andre frå Åfetdalen med Åfetelvi.

Namnet Feios har opphav i gardsnamnet Fedje/Fai`djadn/ eller Feđjar. Feđ viser i denne samanhengen til grensefunksjon, men ifølgje Sandnes og Stemshaug er det rimelegare at namnet siktar til fiskegjerde, sidan Feioselva er ei god lakseelv.^[1] Ved Storehølen går laksen opp for å gyte. Dette har og vore ein ynda fiskehøl. Langs elvefaret er det også eit rikt fugleliv. Fossekallen, Noregs nasjonalfugl, held til i Trangefossen.

Rundt elvemunninga har allemannsretten rådd. Like nedanfor brua på Fedjesida er det ein sandbanke. Her kom gardane på Rinde og Fedje med klesvasken sin når det var turkeperiodar. På sørsida av Sognefjorden kan ofte nordvestleg bris på vår og sommar ha tendens til å turka ut jordsmonnet, og da har Feioselvi vore eit viktig vatnreservoar for bygdefolket langs strandlinja ved fjorden.

Kraftutbygging

Eit planarbeid for kraftutbygging av elva byrja i 2001 og munna ut i ein konsesjonssøknad. I 2009 vart utbygging vedtatt, og i 2013 fekk Sognekraft konsesjon. Etter innspel frå lokalbefolkning, grunneigarar og naturverninteresser, sendte Sognekraft inn ein søknad om planendring. I 2016 fekk selskapet ny konsesjon får NVE og departementet, og i mars 2023 tok bygginga av Feios kraftverk til. Ifølgje Sognekraft er det venta å stå ferdig i 2026.^[2]

Fotnotar

↑ Norsk stadnamnleksikon: s. 141
↑ https://www.sognekraft.no/feioskraftverk

Kjelder og litteratur

Bøthun, Per H. Leikanger Bygdebok. Gardssoga. Leikanger Bygdeboknemnd 1965 Ingvald Husabø Prentever. Leikanger
Multiconsult, 2006. Feios Kraftverk AS. Konsesjonssøknad og konsekvensutredning for Feios Kraftverk, Vik kommune.
Norgeskart.no
NVE, 2009. Feios Kraftverk AS - Søknad om konsesjon for bygging av Feios kraftverk, Vik kommune i Sogn og Fjordane - NVEs innstilling.
Skårderud,J & Hellesnes, P. Kan ende i priseksplosjon. Klassekampen 22.01.18.
Sogn avis 2016.05.26. Digital versjon på Nettbiblioteket.
Rygh,O. Norske Gaardnavne. XII Nordre Bergenhus Amt. W.C. Fabritius & Sønner AS. Kristiania 1919.
Runnestø, Bård. Notat og nedskrive i 2017. Diktet om Osen bru v/Anders Alme. Smeden Gudvin Tveit, Bas Nils Rinde og Ole Fardal
Sandnes, Jørn og Stemshaug, O. Norsk Stadnamnleksikon, 4. utgåve. Det Norske Samlaget 2007
Osen i Feios på Digitalt museum

[1] Norsk stadnamnleksikon: s. 141

[2] ttps://www.sognekraft.no/feioskraftverk

[1]

[2]

@@ Linje 1: / Linje 1: @@
+<onlyinclude>{{thumb|Feioselvi - Oselvi PA051464.JPG|Oselvi|Jan Magne Rinde.}}</onlyinclude>
+{{thumb|Feios - Osen bru PA051460.JPG|Osen bru 1927|Jan Magne Rinde.}}
+{{thumb|Feios Osen bru Oselvi PA051469.JPG|Feioselvi med Osen bru|Jan Magne Rinde.}}
+<onlyinclude>'''[[Osen bru (Feios)|Osen bru]]''' i [[Feios]] i [[Vik kommune]] opna i 1927 og knyt saman bygda over Feioselvi. Den buldrande elvi har runne gjennom bygda i årtider. I Leikanger bygdebok frå 1965 heiter det at «Elvi gjennom dalen heitte i gamle dagar Fe, men kallast no Feioselvi eller berre Os-elvi.». Brua ligg i [[Strandsitjarmiljøet i Feios - eit slags bygdemuseum?|Osen]] (gnr. 176) og er i dag ein del av fylkesvegen som går gjennom Feios til [[Fresvik]]. I dalføret på begge sider av Feioselvi går dessutan fylkesvegen med namnet Lundsvegen og Åfetvegen.</onlyinclude>
-'''Osen bru''' i Feios vart bygd i 1927, og er difor 90 år i 2017. Brua har sidan den gong knytt saman bygda over Feioselvi. Denne buldrande elvi har runne gjennom bygda  gjennom årtider. "Elvi gjennom dalen heitte i gamle dagar Fe, men kallast no Feioselvi eller berre Os-elvi." Ja, slik er omtalen i Leikanger Bygdebok frå 1965. Brua ligg i Osen gnr. 176. I dag er brua ein del av fylkesvegen som går gjennom Feios til Fresvik. Feios har sidan 1992 vore eit bygdelag i Vik kommune. Brua vart bygd av lokale krefter, eit dikt om arbeidet med brua er nedskrive etter memoreringsdata frå E. Runnestø.
+==Dikt om Osen bru==
-{{thumb|Feios Osen bru Oselvi PA051469.JPG|Feioselvi med Osen bru|Jan Magne Rinde/kilde:eige foto}}
-===== Dikt om Osen bru =====
+Brua vart bygd av lokale krefter. Eit dikt av A. Alme om arbeidet med brua er nedskrive etter memoreringsdata frå Elsa Runnestø.
+<poem>
 Det er Osen Bru som bygges
 og den for stå i all makt
 Så Feios’ befolkning kan hygges
 av arbeid som slusken har lagt.
-{{thumb|Feioselvi - Oselvi PA051464.JPG|Oselvi|Jan Magne Rinde/eige bilete}}
 Han Gudvin i smia står
 og resten i akkorten går
 Ein dugandes smed som han var
 Ei krona pr time han har.
 Vår bas var Fardal og Rinde
 og kvar sin akkort dei har
 Og der so fekk Nilsemann finde
 at krangel i Osen det var.
-{{thumb|Feios - Osen bru PA051460.JPG|Osen bru 1927|Jan Magne Rinde/kilde:eige foto}}
 I arbeid frå dag til dag
 høyrdes feiselens taktfaste slag
 xxx(?)
 xxx(?)
+</poem>
-(A.Alme)
+==Vegane kring brua==
-=== Historikk ===
+Då Osen bru vart bygd, var ho ei viktig bru for bygdesamfunnet i Feios. Fyrst i 1971, etter mange års arbeid, vart riksveg 602 mellom Feios og Vangsnes ferdig bygd. Då vart Osen bru forsterka og tilpassa større trafikk. Vegen går til hamna i Feios, der fylkesveg 182 held fram langs fjorden til Ramnebergtunnellen. Vegen vart kalla Feiosvegen etter nytt vedtak om vegnamn. I 1976 vart vegen vidareført til nabobygda Fresvik.
-I 1971 vart riksvegen mellom Feios og  Vangsnes ferdig bygd, etter mange års arbeid. Rv 602 går til hamna i Feios, derfrå er det FV 182 som held fram langs fjorden til Ramnebergtunnellen, Vegen heiter Feiosvegen etter vedtak om vegnamn. I 1976 vart vegen vidareført til nabobygda Fresvik.
+==Feioselvi==
-==== Feioselvi  ====
+Feioselvi deler bygda i to med Rinde, Fedje, Bårlog, Tjønn, Drege, Tveiti, Dale, Grinddal, Sæterli, Sætre og Lunde på austsida. På vestsida ligg gardane Håane, Berdal, Stjernegjerd, Helland, Smidje og Åfet. I Feioselvi samlar to elvar seg, den eine har opphav frå Fresvikbreen og Gullsetdalen, og den andre frå Åfetdalen med Åfetelvi.
-Feioselvi deler bygda i to med Rinde, Fedje, Bårlog, Drege, Tveiti, Dale, Grinddal, Sæterli, Sætre og Lunde på austsida. På vestsida er gardane Håane, Berdal, Helland, Smidje og Åfet.
+Namnet Feios har opphav i gardsnamnet Fedje/Fai`djadn/ eller Feđjar. Feđ viser i denne samanhengen til grensefunksjon, men ifølgje Sandnes og Stemshaug er det rimelegare at namnet siktar til fiskegjerde, sidan Feioselva er ei god lakseelv.<ref>Norsk stadnamnleksikon: s. 141</ref> Ved Storehølen går laksen opp for å gyte. Dette har og vore ein ynda fiskehøl. Langs elvefaret er det også eit rikt fugleliv. [[Fossekall - Norges nasjonalfugl|Fossekallen]], Noregs nasjonalfugl, held til i Trangefossen.
-I Feioselvi samlar to elvear seg, den eine har opphav frå Fresvikbreen og Gullsetdalen, og den andre er Åfetdalen med Åfetelvi. Langs elvefaret er det eit rikt fugleliv. Fossekallen, Noregs nasjonalfugl, held til i fossen nokre hundre meter framover i elva, kalla Trangefossen. Eit par hundre meter opp frå elvemunninga er Storehølen, der går laksen opp for å gyte. Dette har og vore ein ynda fiskehøl.
+Rundt elvemunninga har allemannsretten rådd. Like nedanfor brua på Fedjesida er det ein sandbanke. Her kom gardane på Rinde og Fedje med klesvasken sin når det var turkeperiodar. På sørsida av Sognefjorden kan ofte nordvestleg bris på vår og sommar ha tendens til å turka ut jordsmonnet, og da har Feioselvi vore eit viktig vatnreservoar for bygdefolket langs strandlinja ved fjorden.
-==== Opphav og utvikling av namnet ====
+===Kraftutbygging===
-Namnet Feios har opphav i gardsnamnet Fedje/Fai`djadn/ eller Feđjar.   Feđ i denne samanhengen viser til grensefunksjon, men rimelegare er det at namnet siktar til fiskegjerde, skriv Sandnes og Stemshaug. Feioselva er ei god lakseelv, skriv dei vidare (s.141) Da arbeidet med brua var avslutta i 1927 hadde arbeidsgjengen som bygde brua laga ei vise om den prosessen, kanskje nokon kjenner til denne visa som det ikkje har vore mogleg å spore så langt. Etter at riksveg 602 var opna, vart Osen bru forsterka og tilpassa større trafikk. Rundt denne elvemunninga har allemmannsretten rådd. Like nedanfor brua på Fedjesida er det ein sandbanke. Her kom gardane på Rinde og Fedje med klesvasken sin når det var turkeperiodar. På sørsida av Sognefjorden kan ofte nordvestleg bris på vår og sommar ha tendens til å turka ut jordsmonnet, og da har Feioselvi vore eit viktig vatnreservoar for bygdefolket langs strandlinja ved fjorden.
+Eit planarbeid for kraftutbygging av elva byrja i 2001 og munna ut i ein konsesjonssøknad. I 2009 vart utbygging vedtatt, og i 2013 fekk Sognekraft konsesjon. Etter innspel frå lokalbefolkning, grunneigarar og naturverninteresser, sendte Sognekraft inn ein søknad om planendring. I 2016 fekk selskapet ny konsesjon får NVE og departementet, og i mars 2023 tok bygginga av [[Feios kraftverk]] til. Ifølgje Sognekraft er det venta å stå ferdig i 2026.<ref>https://www.sognekraft.no/feioskraftverk</ref>
-==== Kraftverk  ====
+==Fotnotar==
+<references />
-Tidleg på 2000-talet byrja eit planarbeid for å byggja ut elva til eit kraftverk. Dette arbeidet munna ut i ein konsesjonssøknad for å bruke elevevatnet til kraftproduksjon. I 2006 låg denne utgreiinga føre og utbygging av elva vart vedtatt i Statsråd i 2009. Feios Kraftverk AS med kontor og direktør vart etablert i hovudsoknet Vikøyri. Seinare har planarbeidet vorte endra, difor vil elvelaupet truleg verta flytta til Lyngsetet, omtrent midtvegs mellom Vangsnes og Feios ved Rv 602. Årsproduksjonen for denne utbygginga er sett til omlag 100 GWh. Dette vil medføre at det berre vert ei minstevassføring i Feioselva med utlaup I Osen. (Multiconsult, 2006 og NVE, 2009) Dermed vil det kanskje verta sett ein stoppar for elvevatnet og for flora og fauna i og omkring Feioselvi, etter tusenårig vassføring frå Fresvikbreen til Sognefjorden.
+==Kjelder og litteratur==
+*Bøthun, Per H. Leikanger Bygdebok. Gardssoga. Leikanger Bygdeboknemnd 1965 Ingvald Husabø Prentever. Leikanger
+*Multiconsult, 2006. Feios Kraftverk AS. Konsesjonssøknad og konsekvensutredning for Feios Kraftverk, Vik kommune.
+*Norgeskart.no
-=== Kjelder: ===
+*NVE, 2009. Feios Kraftverk AS - Søknad om konsesjon for bygging av Feios kraftverk, Vik kommune i Sogn og Fjordane - NVEs innstilling.
-* Bøthun, Per H. Leikanger Bygdebok. Gardssoga. Leikanger Bygdeboknemnd 1965 Ingvald Husabø Prentever. Leikanger
+*Skårderud,J & Hellesnes, P. Kan ende i priseksplosjon. Klassekampen 22.01.18.
-* Multiconsult, 2006. Feios Kraftverk AS. Konsesjonssøknad og konsekvensutredning for Feios Kraftverk, Vik kommune.
+*''Sogn avis 2016.05.26''. {{nb.no|NBN:no-nb_digavis_sognavis_null_null_20160526_1_99_1|side=8}}.
-* Norgeskart.no
+*Rygh,O. Norske Gaardnavne. XII Nordre Bergenhus Amt. W.C. Fabritius & Sønner AS. Kristiania 1919.
-* NVE, 2009. Feios Kraftverk AS - Søknad om konsesjon for bygging av Feios kraftverk, Vik kommune i Sogn og Fjordane - NVEs innstilling.
+*Runnestø, Bård. Notat og nedskrive i 2017. Diktet om Osen bru v/Anders Alme. Smeden Gudvin Tveit, Bas Nils Rinde og Ole Fardal
-* Rygh,O. Norske Gaardnavne. XII Nordre Bergenhus Amt. W.C. Fabritius & Sønner AS. Kristiania 1919.
+*Sandnes, Jørn og Stemshaug, O. Norsk Stadnamnleksikon, 4. utgåve. Det Norske Samlaget 2007
-* Runnestø, B. Notat og nedskrive i 2017. Diktet om Osen bru v/Anders Alme. Smeden Gudvin Tveit, Bas Nils Rinde og Ole Fardal
+*[https://digitaltmuseum.no/011085442554/osen-i-feios Osen i Feios på Digitalt museum]
-* Sandnes, Jørn og Stemshaug, O. Norsk Stadnamnleksikon, 4. utgåve. Det Norske Samlaget 2007
 [[Kategori:Bruer]]
 [[Kategori:Feios]]
 [[Kategori:Vik kommune]]
-[[Kategori:Elver og bekker]]
+{{nn}}
+<references />

Osen bru (Feios): Forskjell mellom sideversjoner

Nåværende revisjon fra 3. nov. 2023 kl. 13:34

Innhold

Dikt om Osen bru

Vegane kring brua

Feioselvi

Kraftutbygging

Fotnotar

Kjelder og litteratur

Navigasjonsmeny