Råheim krins

Kartutsnitt frå fylkesatlas.no

Foto: Sogn og Fjordane fylkeskommune og Fylkesmannen i Sogn og Fjordane

Råheim krins låg i Gaular kommune i Sunnfjord. Krinsen besto siste halvdel av 1800-talet av gardane Vallestad, Øyna, Råheim, Tuftene og Hetla.

Råheim krins vart slegen saman med nabokrinsane Mjell, Viksdalen, Øvreboten og Eldal i 1962, då den nye sentralskulen i Viksdalen opna.

Skulehus

Råheim, Gaular, Sogn og Fjordane. Lite hvitt skolehus, rødt uthus ved sidan av. Bygget i 1905. Registrering utført 1958-59 av Johan Sciong for Norsk Lærarlag

Foto: Johan Sciong/Norsk Folkemuseum/Digitalt museum

Råheim og Øyna ( - 1904)

Før det vart bygd skulehus, vart skulen helde på omgang. Mellom 1868 og 1905 oppgir skuleprotkollane at skulen vart held hos fleire ulike personar på Råheim - det er uklart om det er snakk om ein skulestad med ei rekke forskjellige eigarar, eller mange ulike skulestader: Gjert Olsen Raaheim (i 1868), Beret Gjertsen Raaheim (1869), Andreas Hansen Raaheim (1869, 1872), enken Maline Olsdatter Raaheim (1873-1875), Mikal Olsen Raaheim (1877-1882), Ole Andersen Raaheim (1884-1893).

Det er også vert held skule på garden Øyna (Øen), kor Mikal Gjertsen Øen (i 1876), Gjert Hage (1882-1891), Hans Ragnaldsen (1886) og Gjert Johannessen (1887) er oppgitt som eigarar av skulestad i skuleprotokollene. Skulen ser ut til å ha veksla mellom å ha tilhald på Råheim og Øyna fram til kring 1893. I 1884 behandlar skulestyret ei sak kor krinsen flytter lokale for skulen frå Gjert Hage på Øyna til Ole Andersen på Råheim. Ole Andersen forplikta seg til å levere lokale til skulen dei neste tre åra - "paa de gamle Betingelser"..

Råheim (1905 - )

Skulestaden på Råheim er omtala som "krinsstue" i skuleprotokollene også før 1905, men i 1905 vart det bygd eit nytt skulehus på Råhåheim.

I 1966 vart det rettssak mellom Gaular kommune og eigar av bruket skulehustomta vart skilt ut ifrå, om tomta skulle tilbakeførast til bruket no som skulehuset ikkje lenger var i bruk og borna gjekk på skule i Viksdalen. Kommunen tapte og vart dømd til å ta vekk skulehuset frå tomta.

Lærarar

Etternamn	Fornamn	Fødd	Skule	Tilsett år	Slutta år	Utdanning frå	Merknad
Gjertland	Andreas		Råheim og Øvrebotten	1885	1887
Foss	Mads		Råheim og Øvrebotten

Hetle-saka

Mikal Gjertsen Hetle, som var ein av dei dømde i den såkalla "Hetle-saka", var medlem i tilsynsutvalet for Råheim skulekrins. Jan Anders Timberlid skriv i Bygdbok for Gaular band 3 at Hetle kom på kant med misjonsfolket i bygda mellom anna i samband med at lærar Anders Gjerland like før jul i 1886 vart skulda for å ha "leget kjæreste" og "søgt seng" med ei ukonfirmert jente.. Timberlid skriv at det var sterke krefter i indremisjonsmiljøet som ønska lærar Gjertland bort, men at Mikal Hetle ikkje ville vitne mot Gjertland. Etter Gjertland vart avsett, vart Mads Foss ny lærar. Han kom også i krangel med misjonsfolket, fordi dei ikkje vaska etter seg når skulehuset var brukt til misjonsmøte. Som oppsynsmann for skulen nekta Mikal Hetle dei å bruke skulehuset til møter etter klagar frå lærar Foss. Timberlid peikar på desse to sakane som noko av det som, saman med eigedomskonflikar i bygda, la grunnlaget for det seinare justismordet mot Mikal Hetle.

Foto

Råheim, Gaular, Sogn og Fjordane. Oppslag om kretsmøte om skoletomt. Registrering utført 1958-59 av Johan Schiong for Norsk Lærarlag

Foto: Johan Sciong/Norsk Folkemuseum/Digitalt museum

Kjelder og litteratur

Prenta kjelder

• Timberlid, Jan Anders (1995) Bygdebok for Gaular band 3: Gaular 1865-1990 - Samarbeid og motsetningar. – [Gaular sogenemnd]. ISBN 8299453844.

• Møtebok for Skulestyret i Gaular, 1884-1902
• Møtebok for tilsynsutvalet ved Råheim krins, 1890-1918
• Protokoll over undervisningspliktige born for Hestad krins, Øvrebotten krins og Vasstrand krins, 1892-1906. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Protokoll over undervisningspliktige born for Råheim krins, Vasstrand krins og Øvrebotten krins, 1893-1924. Digitalarkivet.no på Digitalarkivet.no.
• Avgangsvitnesbyrd for Råheim skule, Vasstrand skule og Øvrebotten skule, 1892-1951. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Hovudbok for Råheim skule, 1918-1962. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Hovudbok for Råheim skule, 1951-1953. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Skuleprotokoll for Viken skule, Råheim skule og Øvrebotten skule, 1868-1877. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Skuleprotokoll for Råheim skule og Øvrebotten skule, 1878-1889. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Skuleprotokoll for Råheim skule, Øvrebotten skule og Vasstrand skule, 1890-1917. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Dagbok for Viken skule, Råheim skule og Øvrebotten skule, 1872-1877. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Dagbok for Råheim skule, Øvrebotten skule og Vasstrand skule, 1878-1897. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Dagbok for Råheim skule og Øvrebotten skule, 1897-1945. Digital versjon på Digitalarkivet.no.
• Dagbok for Råheim skule, 1945-1962. Digital versjon på Digitalarkivet.no.

• Firda 1966.03.01. 19660301. Digital versjon på Nettbiblioteket.

Digitale kjelder

• Oppslag om kretsmøte om skuletomt, Registrering av gamle skulehus i Hordaland og Sogn og Fjordane, initiert av Noregs Lærarlags skulehistorienemnd og utført av Johan Schiong, Bergen 1958-59.