Skribenter
95 092
redigeringer
Wollert Konow (SB): Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
ingen redigeringsforklaring
(→liv) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''[[Wollert Konow (SB)|Wollert Konow]]''' (fødd [[16. august]] [[1845]] i [[Fana kommune|Fana]], død [[15. mars]] [[1924]] same staden) var [[Venstre]]leiar, stortingspresident og | {{thumb|Wollert Konow SB 01.jpg|Wollert Konow i 1910-åra.|Ukjend / Oslo museum}} | ||
'''[[Wollert Konow (SB)|Wollert Konow]]''' (fødd [[16. august]] [[1845]] i [[Fana kommune|Fana]], død [[15. mars]] [[1924]] same staden) var [[Venstre]]leiar, [[stortingspresident]] og [[statsminister]], brukseigar og lokalpolitikar. Han nemnast ofte som Wollert Konow (SB), der SB står for [[Søndre Bergenhus amt|Søndre Bergenhus]], amtet han kom ifrå. Dette gjer ein for å skilje han frå fetteren [[Wollert Konow (H)]] (1847–1932), som har ein H for [[Hedemarkens amt]] etter namnet sitt. | |||
==Slekt og familie== | ==Slekt og familie== | ||
| Linje 15: | Linje 16: | ||
I 1864 avla han studenteksamen, og han drog så til [[Oslo|Christiania]]. Der byrja han studere jus på [[Universitetet i Oslo|universitetet]], men han tok ikkje juridisk embetseksamen. I staden reiste han til [[Halsnøy]] i [[Sunnhordland]] saman med [[Niels Juel (1831–1897)|Niels Juel]], og i 1868 starta dei ein folkehøgskule der. Etter å ha drive den i fire år drog Konow vidare til [[Mossige]] på [[Jæren]]. | I 1864 avla han studenteksamen, og han drog så til [[Oslo|Christiania]]. Der byrja han studere jus på [[Universitetet i Oslo|universitetet]], men han tok ikkje juridisk embetseksamen. I staden reiste han til [[Halsnøy]] i [[Sunnhordland]] saman med [[Niels Juel (1831–1897)|Niels Juel]], og i 1868 starta dei ein folkehøgskule der. Etter å ha drive den i fire år drog Konow vidare til [[Mossige]] på [[Jæren]]. | ||
I 1873 tok han så over møllebruket på Stend etter faren. Det var noe det politiske arbeidet tok til. Han var ordførar i Fana det meste av tida mellom 1880 og 1901, med to avbrot. I perioden 1877–1879 var han fyrste vararepresentant til [Stortinget]] frå Søndre Bergenhus, og det siste av desse åra møtte han fast på tinget. I 1880 vart han vald inn på fast representant, og han blei sittande til 1888. I tida fram mot 1884 orienterte han seg saman med fleire andre unge representantar mot [[Johan Sverdrup]]. I 1884 tok han del i skipinga av [[Venstre|Norges Venstreforening]], og han kom inn i landsstyret frå starten og vart sittande der til 1889. I det siste året var han varaformann. På Stortinget var han odelstingspresident 1884–1887 og i 1888 var han stortingspresident. | I 1873 tok han så over møllebruket på Stend etter faren. Det var noe det politiske arbeidet tok til. Han var ordførar i Fana det meste av tida mellom 1880 og 1901, med to avbrot. I perioden 1877–1879 var han fyrste vararepresentant til [[Stortinget]] frå Søndre Bergenhus, og det siste av desse åra møtte han fast på tinget. I 1880 vart han vald inn på fast representant, og han blei sittande til 1888. I tida fram mot 1884 orienterte han seg saman med fleire andre unge representantar mot [[Johan Sverdrup]]. I 1884 tok han del i skipinga av [[Venstre|Norges Venstreforening]], og han kom inn i landsstyret frå starten og vart sittande der til 1889. I det siste året var han varaformann. På Stortinget var han odelstingspresident 1884–1887 og i 1888 var han stortingspresident. | ||
Etter at Sverdrup hadde fått statsministerjobben kom både Konow og andre Venstrefolk meir og meir i opposisjon til han. Konow vart ein av dei skarpaste kritikarane til Sverdrup, særleg i kultursaker. I 1888 kom det til brot mellom Sverdrup og «reine Venstre», og det var då Konow som fremja interpellasjonen som innleidde oppgjeret. Partisplittinga gjekk ikke slik dei hadde håpt, for «reine Venstre» tapte valet. Dette var eit hardt slag for han, og han reiste heim til Fana og fokuserte på bruket og på lokalpolitikken. | Etter at Sverdrup hadde fått statsministerjobben kom både Konow og andre Venstrefolk meir og meir i opposisjon til han. Konow vart ein av dei skarpaste kritikarane til Sverdrup, særleg i kultursaker. I 1888 kom det til brot mellom Sverdrup og «reine Venstre», og det var då Konow som fremja interpellasjonen som innleidde oppgjeret. Partisplittinga gjekk ikke slik dei hadde håpt, for «reine Venstre» tapte valet. Dette var eit hardt slag for han, og han reiste heim til Fana og fokuserte på bruket og på lokalpolitikken. | ||
I 1891 kom det tilbod frå [[Johannes Steen]] om ein statsrådpost, men Konow takka nei. I 1895 sa han ja til å vere med i den norsk-svenske unionskomiteen, og i 1897 sto han på ny til val til Stortinget. I 1899 vart han odelstingspresident att, men det siste året i perioden søkte han velferdspermisjon. Den nye Venstre, med mellom anna sterk vektlegging av sosiale reformer, passa ikkje Konow. Fram mot 1905 plasserte han seg i [[Christian Michelsen]] sin liberale samling. Då Venstre enno ein gong vart splitta i 1908 vart Konow frontfigur for [[Frisinna Venstre]], og i 1909 vart han vald inn på Stortinget for det partiet. Året etter skipa [[Høgre]] og Frisinna Venstre regjering saman, og Konow vart etter påtrykk frå Christian Michelsen statsminister. | I 1891 kom det tilbod frå [[Johannes Steen]] om ein statsrådpost, men Konow takka nei. I 1895 sa han ja til å vere med i den norsk-svenske unionskomiteen, og i 1897 sto han på ny til val til Stortinget. I 1899 vart han odelstingspresident att, men det siste året i perioden søkte han velferdspermisjon. Den nye Venstre, med mellom anna sterk vektlegging av sosiale reformer, passa ikkje Konow. Fram mot 1905 plasserte han seg i [[Christian Michelsen]] sin liberale samling. Då Venstre enno ein gong vart splitta i 1908 vart Konow frontfigur for [[Frisinna Venstre]], og i 1909 vart han vald inn på Stortinget for det partiet. Året etter skipa [[Høgre]] og Frisinna Venstre regjering saman, og Konow vart etter påtrykk frå Christian Michelsen statsminister. | ||
{{Utdypende artikkel|Wollert Konows regjering}} | |||
Å vere statsminister i denne samlingsregjeringa var ikkje ein enkel oppgåve. Dei hadde eit knapt fleirtal på Stortinget, men med sterke motsetnader i Frisinna Venstre og eit Høgre som pressa på for å få gjennom sin politikk var det nær sagt umogleg å halde regjeringa samla. Høgre vart meir og meir misnøgd med Konow, og i februar 1912 kom regjeringskrisa. Konow hadde då halde ein tale i [[Bondeungdomslaget]], der han snakka om sin kjærleik til målsaka. Høgrefolket vart provosert av dette, og trekte seg ut av regjeringa. Konow måtte raskt gje opp å bygge opp ei regjering ut ifrå berre Frisinna Venstre, og gjekk av. I 1912 stilde han til val, men tapte for Venstre sin kandidat. | Å vere statsminister i denne samlingsregjeringa var ikkje ein enkel oppgåve. Dei hadde eit knapt fleirtal på Stortinget, men med sterke motsetnader i Frisinna Venstre og eit Høgre som pressa på for å få gjennom sin politikk var det nær sagt umogleg å halde regjeringa samla. Høgre vart meir og meir misnøgd med Konow, og i februar 1912 kom regjeringskrisa. Konow hadde då halde ein tale i [[Bondeungdomslaget]], der han snakka om sin kjærleik til målsaka. Høgrefolket vart provosert av dette, og trekte seg ut av regjeringa. Konow måtte raskt gje opp å bygge opp ei regjering ut ifrå berre Frisinna Venstre, og gjekk av. I 1912 stilde han til val, men tapte for Venstre sin kandidat. | ||
| Linje 38: | Linje 39: | ||
[[Kategori:Stortingsrepresentanter]] | [[Kategori:Stortingsrepresentanter]] | ||
[[Kategori:Gardbrukere]] | [[Kategori:Gardbrukere]] | ||
[[Kategori:Målfolk]] | |||
[[Kategori:Bergen kommune]] | [[Kategori:Bergen kommune]] | ||
[[Kategori:Fødsler i 1845]] | [[Kategori:Fødsler i 1845]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1924]] | [[Kategori:Dødsfall i 1924]] | ||
{{nn}} | |||