Sperløyane (Jostedalen)
| Sperløyane | |
|---|---|
| |
| Sperløyane fotografert av Knud Knudsen 1895-1902 | |
| Alt. namn: | Sperløy, Sperleøyane |
| Stad: | Jostedalen |
| Fylke: | Sogn og Fjordane |
| Kommune: | Luster |
| Gnr.: | 189 |
| Bnr: | 3 |
Koordinater: 61°33′19.75″ N 7°17′51.1″ Ø
Sperløyane (Luster, gnr. 189/3) er eit gardsbruk i Jostedalen i Luster kommune. Bruket høyrer under matrikkelgarden Sperla. Det ligg ved hovudvegen gjennom Jostedalen ca 1 km sør for hovudtunet i Sperla i nordenden av Fossøyane.
Sperløyane sokna til Sperle skule fram til krinsen vart nedlagd i 1968. Her var det skysstasjon frå slutten av 1800-talet, og her vart ungdomshuset Framheim bygt i 1920-åra.
Husmannsplass
Ein husmannsplass kalla Moen (under bnr. 1, frå 1846 under bnr. 4) vart rydda her i 1820-åra. Denne plassen vart nedlagd kring 1853. Det er uvisst kvar stova stod, men truleg stod ho mellom ungdomshuset og det noverande uthuset.
Lensmannsgard
Lensmannen i Luster og Jostedalen, Ole Hansson Urdahl, hadde i 1835 kjøpt ei tomt i hovudtunet i Sperla (av bnr. 1) og sett opp ei stove som han nytta når han var i Jostedalen på embetsreiser. I 1846 fekk han ved eit makebyte hand om den delen av bruket som låg i Sperløyane ned mot grensa til Fossen i Fossøyane. Sperløyane vart utskild frå bnr. 1 Sperle ved delingsforretning 18.5.1846.
Stova som Urdahl sette opp i Sperløyane, var truleg stova han hadde hatt i Sperla, men hadde ikkje garden lenge. I 1850 slutta han som lensmann og vart gardbrukar i Luster.
I 1885 vart Sperløyane igjen lensmannsgard. Hermund Tvedt frå Hyllestad var tilsett som lensmann i Jostedalen i 1882, og i 1885 fekk han skøyte på Sperløyane og flytte hit med familien sin. Tvedt var lensmann i Jostedalen til 1912.
Skysstasjon
Sperløyane var skysstasjon, og den gamle røykstova vart i 1880-åra bygd på med ei høgd. I tillegg vart det kring 1890 sett opp ei stove på nedsida av vegen til bruk for reisande. Denne vart riven i 1987, men den gamle røykstova er modernisert og står framleis som kårhus på garden.
Seinare frådelingar
Det vart i 1940-åra frådelt nokre tomter på den delen av eigedomen som ligg heilt sør. Desse heimane er ein del av Fossøy-grenda.
Ungdomshuset Framheim vart bygt like nord for gardstunet i 1920-åra (ferdig 1926) og ligg framleis på eigedomen til garden.
Litteratur
- Laberg, Jon. (1939). Jostedal. Ei stutt utgreiding um bygdi og folket der. Tidsskrift utgitt av Historielaget for Sogn (nr. 10), 15-70. (Digital utgåve, Jostedal historielag)
- Øyane, Lars E. (1994). Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune. (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 183-190 og 201. (Digital utgåve, NBdigital)