Nedre Ekset (Volda gnr 13/1)

Nedre Ekset er eit gardsbruk på matrikkelgarden Ekset i Volda kommune. Det ser ut til å ha vorte utskild frå det gamle hovudbølet Øvre Ekset på 1600-talet. Garden er særleg kjend gjennom lensmannen og folkeopplysaren Sivert Aarflot (1759–1817), som kjøpte han i 1798. Då hadde garden lenge vore lensmannsgard, og han har òg vore kapteinsgard.

Ekset
Nedre Ekset med Sivert Aarflot-museet. Foto: Heidi Thöni Sletten (2009).
Alt. namn:	Ekseth, Egseth, Eegseth
Stad:	Morkabygda
Sokn:	Volda
Fylke:	Møre og Romsdal
Kommune:	Volda
Gnr.:	13
Bnr:	1

Nedre Ekset.

Foto: Francis Bull

Nedre Ekset, frå Ålesund og Sunnmøre, utg. Kjenn Ditt Land 1930.

Sivert Aarflot starta Aarflots prenteverk, det første prenteverket på landsbygda i Noreg, på Ekset i 1809. Minne frå den tida er samla i Sivert Aarflot-museet på Nedre Ekset.

I 1844 brann husa på Nedre Ekset. Eigaren Rasmus Sivertsson Aarflot og sønene var ikkje heime, så det var få folk til å sløkkje. Bok- og kartsamlinga til Sivert Aarflot gjekk tapt i brannen. Tunet vart bygd opp att av sonen Morits Andreas Rasmusson Aarflot, som tok over garden i 1845.

Ein rekkje bruk og eigedomar er utskilde frå Nedre Ekset; sjå liste i artikkelen om matrikkelgarden Ekset.

Eigarar/brukarar

• Henrich Osterich Statz (d. omkr. 1718), lensmann. Kjøpte 2 pund 6 merker i Ekset av Christ. Pedersen og anla nytt tun.

Born ein kjenner:

• Osterich Statz, gift med Anne Hiermann. Neste eigar.
• Henrich Statz, nemnd 1715.
• Margrete Henriksdotter, nemnd 1718.

• Osterich Statz, arva frå faren 1718.
• Lars Nilsson Rodtvitt (d. 1764), infanterikaptein, kjøpte av førre eigar 1724.

gift 1) med Johanne Holbek.

gift 2) med Elisabet Canutte Reutz (d. 1780).

Born ein kjenner (uvisst kven som var mora):

• Otto Christopher von Rodtvitt (1721–1799). Neste eigar.
• Boel Catharine Rodtvitt, gift med Peder Finde Astrup.

Otto Christopher von Rodtvitt (1721–1799). Arva frå faren 1764.

Johan Christian Wilhelm Bernitz (f. 1739), kapteinløytnant. Bygsla frå 1774.

gift 1774 med Margrete Reutz

• Otto Christopher von Rodtvitt (1721–1799), attende til garden 1786.

gift med Elsebe Lund Meldal (f. 1736). Born ein kjenner:

• Ingeborg Johanne Rodtvitt (f. 1772), gift med handelsmann Elias Bødtker.
• Laurits Augustinus Rodtvitt (f. 1773), sokneprest til Vanylven.
• Augustinus Meldal Rodtvitt (f. 1775), offiser og hamneinspektør i Danmark.
• Elsebe Canutte Rodtvitt (f. 1776), gift med prest Peter Grüner.

• Sivert Knutsson Aarflot (1759–1817), lensmann mm. Kjøpte på auksjon 1798 for 333 rdl. 8 sk.

gift Gunhild Rasmusdotter Eikrem (omkr. 1756–1836). Born:

• Rasmus Sivertsson Aarflot (1792–1845), neste brukar.
• Berte Kanutte Aarflot (1795–1859). Gift 1816 med Aasmund Knutsson Aarflot.
• Sisilie Helene Aarflot (f. 1797). Gift 1829 med Anders Ramusson Vassbotn.
• Ottine Elisabeth Aarflot (f. 1800). Gift 1823 med Lars Larsson Eiksundøygard.

• Rasmus Sivertsson Aarflot (1792–1845), lensmann mm. Arva etter faren 1817.

gift med Synneve Moritsdotter Bjørkedal. Born:

• Sivert Rasmusson Aarflot (1817–1836).
• Gurine Elisabeth Aarflot (f. 1818). Gift 1845 med Lars Henriksson Barstad.
• Morits Andreas Rasmusson Aarflot (1821–1904), neste brukar.
• Rasmus Rasmusson Aarflot (f. 1826), døydde som born.
• Rasmus Rasmusson Aarflot, til Rotset.
• Ane Berte Aarflot (f. 1831), til Rotset.

• Morits Rasmusson Aarflot (1821–1904), ordførar og stortingsrepresentant. Arva etter faren 1845.

gift 1848 med Nikolina Pedersdotter Schelderup (d. 1908).

• Maurits Rasmusson Aarflot, brorson til førre eigar, overtok 1899.

gift 1905 med Ingeborg Olsdotter Reite. Born:

• Sivert Mauritsson Aarflot (f. 1906), neste brukar.
• Rasmus Mauritsson Aarflot (f. 1907). Gift med Marie Olsdotter Humberset.
• Olav Mauritsson Aarflot (f. 1909), til Fredheim.
• Anders Mauritsson Aarflot (f. 1910), ingeniør. Gift med Maja Hammerseng.
• Einar Mauritsson Aarflot (f. 1912), til Hellegjerdet.
• Gunhild Mauritsdotter Aarflot (f. 1913), barnepleierske.
• Halvard Mauritsson Aarflot (f. 1915), til Haukåsen.
• Vebjørn Mauritsson Aarflot (f. 1917). Gift med Borgny Ose.
• Magne Mauritsson Aarflot (1920–1947), stud.philol.
• Helge Mauritsson Aarflot (f. 1924), gartnar. Gift med Margit Ulstein.
• Olina Mauritsdotter Aarflot (f. 1927).

• Sivert Mauritsson Aarflot (f. 1906), overtok frå faren 1942.

gift med Synneve Martinusdotter Berkvik. Born:

• Sjur Sivertsson Aarflot (f. 1939), neste brukar.
• Ingeborg Aarflot (f. 1943), gift med Ivar Høibråten.
• Leiv Aarflot (f. 1948).
• Anne Sofie Aarflot (f. 1954).

• Sjur Sivertsson Aarflot (f. 1939), overtok frå faren 1967.

gift 1965 med Petra Ragnhild Sandnes.

Litteratur og kjelder

• Eegsæt i folketelling 1801 for Volda prestegjeld fra Digitalarkivet.
• Eegset i folketelling 1865 for Volda prestegjeld fra Digitalarkivet.
• Eksæt i folketelling 1900 for Volda herred fra Digitalarkivet.
• Ekset i folketelling 1910 for Volda herred fra Digitalarkivet.
• Aarviknes, Per. Volda-soga : gardar og slekter. 1. Utg. Volda bygdeboknemnd. Volda. 1970. Digital versjon på Nettbiblioteket..