Stødi
Stødi, pitesamisk Stuädtje, er ein stad lengst nord i Rana kommune, på grensa til Saltdal kommune. Stødi ligg ved det høgaste området, kring 700 moh., av fjellpasset mellom Dunderlandsdalen og Saltdalen. Aust-søraust for Stødi ligg toppen Svánjgavárre (904 moh.) nærmast, og austom denne att Svánjga (Svangsfjellet) mot grensa til Arjeplogs kommun i Norrbottens län i Sverige. Vestom passet ligg Bolnatind (1389 moh.). Frå gammalt av er Stødi særlig kjent for säjjden — ein samisk offerstad som var i bruk fram til innpå 1800-talet. Frå 1947 til 1949 var det haldeplass på Nordlandsbanen her, og frå 1950 til sommaren 1967 hadde Stødi status som jarnbanestasjon. Rett nordom stasjonsområdet og austom jarnbanelina ligg Semska–Stødi naturreservat, som blei etablert i 1976.
Säjjden
Säjjde (pitesamisk; lulesamisk siejjde, nordsamisk sieidi) er fellesnamnet for samiske offerplassar ved naturlige steinformasjonar. Säjjden ved Stødi ligg kring 100 meter sørom den tidligare jarnbanestasjonen. Han består av tre store steinblokkar. Inntil nyare tid var området steinlagt, og det var ein árran (steinsett eldstad) ved kvar av dei tre steinblokkane.[1]
Bilvegen over Saltfjellet
Arbeidet med å få til bilveg over Saltfjellet begynte frå Saltdalen i 1930 og frå Dunderlandsdalen i daverande Nord-Rana i 1931. Da vegen vart offisielt opna av kong Haakon VII av Norge laurdag den 3. juli 1937, skjedde dette på Stødi — rett ved kommunegrensa mellom Nord-Rana på Helgelandssida og Saltdal på Salten-sida.[2]
Stødi stasjon
Strekninga Dunderland–Lønsdal på Nordlandsbanen blei opna onsdag den 10. desember 1947, og frå same dagen var Stødi kryssingsspor utan ekspedisjonslokale men med haldeplass.[3] Søndag 1. januar 1950 blei Stødi oppgradert til stasjon.[3] Søndag den 20. august 1967 blei Stødi stasjon nedlagt, og Stødi blei definert som haldeplass utan togstopp med nedlagt men intakt lastespor.[3] Stasjonsbygninga og de tidligare vaktarbustadene er i privat eige no.
Fotnotar
- ↑ Simonsen 1970: 48.
- ↑ «Kong Haakon taler ved steinen på Stødi under åpningen av veien over Saltfjellet i 1937», eit scanna postkort på Webshots.com
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Stødi» i Stasjonsdatabasen til Norsk jernbaneklubb
Kjelder og litteratur
- Simonsen, Povl: Fortidsminner nord for polarsirkelen. Utg. Universitetsforlaget. Tromsø. 1970. Digital versjon på Nettbiblioteket..
Pekarar
- «Nordlandsbanen: Stødi» på Jernbane.net
Koordinater: 66.5698237° N 15.3431593° Ø