Rein

Fra lokalhistoriewiki.no

(Omdirigert fra «Ren»)

Hopp til navigering Hopp til søk

Ung rein i Arjeplogs kommun.

Foto: Olve Utne

Rein eller reinsdyr (Rangifer tarandus) er eit hjortedyr som først og fremst hører til i dei arktiske og subarktiske klimasonane. I Skandinavia og nærområda finst det tre underartar av rein — fjellrein (Rangifer tarandus tarandus), svalbardrein (Rangifer tarandus platyrhynchus) og skogsrein (Rangifer tarandus fennicus).

Års- og livssyklus

Villrein og tamrein

Jakt og slakting

I tamreindrifta blir dyra valt ut til slakt ut frå ymse kriterium. Dyr som gjerne blir utvalt til slakt inkluderer:

sjuke dyr;
simle med altfor små spener, slik at kalven ikkje får tak (sørsamisk tjaabloe, nord: unna ruvsset áldu);
innful/aggressiv rein (sør urkies, nord: vaššái);
rein med horn der baktaggen har ein direkte motståande tagg, slik at dei og hornstammen dannar korsform (sør: kroessetjåervie. lule: ruossatjoarvve, nord: ruossačoarvi), ettersom ein slik rein tradisjonelt blir rekna å komma med dødsvarsel;
ved mjølkedrift: simler som er tunge å mjølke (sør: draabne, draabnehke, draavhke);
steril simle (sør: staajne råtnoe), rekna som offerdyr blant sørsamar;
ein slaktar gjerne noko fleire unge hanndyr, slik at ein får maksimert andelen simler, men samtidig ikkje så mange at flokken blir markant ubalansert, ettersom det gjer flokken tyngre å halde i hop;
og endelig er det viktig generelt sett å slakte dyra før dei blir så gamle at kjøttmengd og kvalitet tapar seg.

Bildegalleri

Ukjent månad

«Lapper i Tromsødalen». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910. [Ca. tidlig juli etter reinpelsen å dømme.]
«En reinsdyrflokk». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910.
«En reinsdyrflokk». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910.
«Reinsdyrhjord på fjeldet». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910.
«Reinsdyr på en fjelltopp». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910.
«Reinsdyr flokk». Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1910.
Rensdyrhjord [på Haukelifield] med Finnepigen Anna og Finne-Hunden Lomp. Foto: Foto: Marthinius Skøien, ca. 1880–1887. [Bildet er trulig teke ca. tidlig august etter reinpelsen å dømme.]
Skoltesamar mjølkar rein ved Mutkajavre ved Enare seint på 1800-talet. Foto: Ellisif Wessel, seint på 1800-talet.
Kanefart med rein ved Fjeldsæter Turisthotel i Bymarka (Trondheim). Postkort, ukjent fotograf, kring 1905.
Reindrift i Lierne kommune. Reingjerde ved Hykla. Dette gjerdet vart oppsett i 1974. (Gjerstad, Joralf: Fra krambu til varehus : En handelsforenings liv og lagnad 1878–1989. Snåsa : s.a.)
«Reinsdyrflokk i Tundradalen i Skjåk, med Tundradalskyrkja og Tverrådalskyrkja i bakgrunnen». Foto: Per Dagsgard, ca. 2010. [Bildet er trulig teke kring september/oktober etter vegetasjonen og reinpelsen å dømme.]
Svalbardrein. Foto: Per Harald Olsen.
Storfjord, Skibotn, Troms. [Vinter?] Foto: Joachim Andreas Vibe Kjærulf Fleischer, 1916.
Storfjord, Skibotn, Troms. [Vinter?] Foto: Joachim Andreas Vibe Kjærulf Fleischer, 1916.
Fra Vest-Uløy i Nordreisa kommune Foto: Annie Giæver 1920-åra.

Mai

Juni

Reinar i Norður-Þingeyjarsýsla på Island. Foto: ChrisGoldNY, juni 2009.

Juli

Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.
Rein i Båtsuoj Samecenter. Foto: Olve Utne, juli 2012.

August

Tamrein i Rapadalen i Jokkmokks kommun. Foto: «Prolineserver», august 2009.
Rein utanfor diskotek ved Arjeplog. Foto: Jürgen Howaldt, august 2004.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.
Rein i Namsskogan Familiepark i Namdalen. Foto: Olve Utne, august 2011.

September

Rein ved Ben MacDui i Skottland. Foto: Richard Webb, september 2005.

Oktober

«Just another day at work». Foto: Mats Andersson, oktober 2005.
Rein på Graddisvägen mellom Vuoggatjålme og norskegrensa. Foto: Olve Utne, oktober 2012.
Rein på Graddisvägen mellom Vuoggatjålme og norskegrensa. Foto: Olve Utne, oktober 2012.
Rein på Graddisvägen mellom Vuoggatjålme og norskegrensa. Foto: Olve Utne, oktober 2012.
Rein på Graddisvägen mellom Vuoggatjålme og norskegrensa. Foto: Olve Utne, oktober 2012.
Rein på Graddisvägen mellom Vuoggatjålme og norskegrensa. Foto: Olve Utne, oktober 2012.
Rein ved Renbiten i Idre. Foto: Olve Utne, oktober 2014.
Rein ved Renbiten i Idre. Foto: Olve Utne, oktober 2014.
Mating av kopprein ved Renbiten i Idre. Foto: Olve Utne, oktober 2014.
Rein ved Renbiten i Idre. Foto: Olve Utne, oktober 2014.

November

Desember

Beitande rein i Ylläs i Kolarin kunta i Finland. Foto: Andy Nugent, desember 2005.

Januar

Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Olve Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Dena Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Dena Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Dena Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Dena Utne (2015).
Reinskiljing på Nerskogen.
Foto: Dena Utne (2015).

Februar

Rein ved Enaresjõn i Finland. Foto: Harmonia Amanda, februar 2007.

Mars

Rein på seinvinterbeite ved sæjjden ved Stødi på Saltfjellet, sett frå nordgåande nattog. Foto: Olve Utne, mars 2010.
Rein på seinvinterbeite på Saltfjellet, sett frå nordgåande nattog. Foto: Olve Utne, mars 2010.
Rein på seinvinterbeite på Saltfjellet, sett frå nordgåande nattog. Foto: Olve Utne, mars 2010.

April

Reinar i Búðareyri i Suður-Múlasýsla på austsida av Island. Foto: Tristan Ferne, april 2007.
Rein i Búðareyri i Suður-Múlasýsla på austsida av Island. Foto: Tristan Ferne, april 2007.
Felt reinhorn i Búðareyri i Suður-Múlasýsla på austsida av Island. Foto: Tristan Ferne, april 2007.
Svalbardrein ved Longyearbyen. Foto: Bjoertvedt, april 2011.

Rein i kunst

Sagelv helleristningsfelt ved Sagelva i Hamarøy kommune i Salten. Foto: Olve Utne, juli 2009.
Sagelv helleristningsfelt ved Sagelva i Hamarøy kommune i Salten. Foto: Olve Utne, juli 2009.
Samisk par med reinsdyr. Litografi av J.F. Eckersberg basert på akvarell etter Johannes Flintoe eller Frich sin kopi av han. Litografiet vart utgjeve av Chr. Tønsberg.
Johannes Flintoe: «Reenby 5 Miil søndenfor Karasjok i Østfinmarken», akvarell.
Kløvraide. Johan Turi, 1910.
Reinflokken i gjerdet. Johan Turi, 1910.
Reingjetarar med flokk på vandring. Johan Turi, 1910.
«Lassokast». John Savio.
«Einsam». John Savio.
«Kjempande reinbukkar». John Savio.
«Ulv og rein». John Savio.
«Reinkjøring over vidda». John Savio.

Kjelder og litteratur

Rein i Store norske leksikon.

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Rein&oldid=2470220»

Rein og reindrift

Skjult kategori:

Artiklar på nynorsk