Pitesamisk grammatikk - pronomen: Forskjell mellom sideversjoner
Ingen redigeringsforklaring |
|||
(Én mellomliggende revisjon av samme bruker vises ikke) | |||
Linje 3: | Linje 3: | ||
==== Personlige pronomen ==== | ==== Personlige pronomen ==== | ||
Som i andre uralske språk har dei personlige pronomena i pitesamisk tydelige fellesdrag med indoeuropeiske personlige pronomen. Tydeligast ser vi det i dei gjennomførte framlydskonsonantane ''M-'' for 1. person, ''D-'' for 2. person og ''S-'' for 3. person. | Personlige pronomen blir bøygde i 1., 2. og 3. person samt i eintal, total og fleirtal. Som i andre uralske språk har dei personlige pronomena i pitesamisk tydelige fellesdrag med indoeuropeiske personlige pronomen. Tydeligast ser vi det i dei gjennomførte framlydskonsonantane ''M-'' for 1. person, ''D-'' for 2. person og ''S-'' for 3. person. | ||
{| class="wikitable" | |||
| | |||
!entall | |||
!totall | |||
!flertall | |||
|- | |||
!nominativ | |||
|''mån, månnå'' | |||
|''måjå, måj'' | |||
|''mija'' | |||
|- | |||
!genitiv | |||
|''muv'' | |||
|''muno(n)'' | |||
|''mija(n) (mijaj)'' | |||
|- | |||
!akkusativ | |||
|''muv'' | |||
|''munov'' | |||
|''mijav (mijajt)'' | |||
|- | |||
!illativ | |||
|''munji'' | |||
|''munnuj'' | |||
|''mijjaj (mijjij)'' | |||
|- | |||
!inessiv | |||
|''muvnä (muvsnä)'' | |||
|''munon (munusnä)'' | |||
|''mijan (mijajn)'' | |||
|- | |||
!elativ | |||
|''muvvstä'' | |||
|''munost'' | |||
|''mijast'' | |||
|- | |||
!komitativ | |||
|''mujna'' | |||
|''munujn'' | |||
|''mijajn'' | |||
|- | |||
!essiv | |||
|''månnån'' | |||
|''munnon'' | |||
| | |||
|- | |||
!abessiv | |||
|''muvvta'' | |||
|''munodak'' | |||
|''mijadak'' | |||
|} | |||
2. og 3. person bøyes likt, men 2. person begynner på d- og 3. person på s- . | |||
==== Refleksive pronomen ==== | |||
'''Det refleksive pronomenet er ''iehtja'' (seg).''' Som for personlige pronomen blir også refleksive pronomen bøygde i eintal, total og fleirtal. Merk at for 1. person blir fleirtalsformene dels bruka også for total. | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! | !1. PERSON | ||
! colspan="3" | | !entall | ||
! | !totall | ||
! | !flertall | ||
|- | |||
!nominativ | |||
| colspan="3" |''iehtja'' | |||
|- | |||
!genitiv | |||
|''iehtjan'' | |||
|''iehtjanin'' | |||
|''iehtjanä'' | |||
|- | |||
!akkusativ | |||
|''iehtjam'' | |||
|''ietjaminen'' | |||
|''iehtjamä'' | |||
|- | |- | ||
! | !illativ | ||
|''iehtjasin'' | |||
|''iehtjasinen'' | |||
|''iehtjasine'' | |||
|- | |- | ||
! | !inessiv | ||
| | |''ietjanan'' | ||
| | |''ietjaninen'' | ||
| | |''ietjanine'' | ||
|- | |- | ||
! | !elativ | ||
| | |''ietjanist'' | ||
| | |''ietjastinen'' | ||
| | |''ietjastine'' | ||
| | |- | ||
| | !komitativ | ||
| | |''ietjajmin'' | ||
|''ietjajninen'' | |||
|''ietjajnine'' | |||
|} | |||
{| class="wikitable" | |||
!2. PERSON | |||
!entall | |||
!totall | |||
!flertall | |||
|- | |||
!nominativ | |||
| colspan="3" |''iehtja'' | |||
|- | |||
!genitiv | |||
|''iehtjat'' | |||
|''iehtjadin'' | |||
|''iehtjanä'' | |||
|- | |||
!akkusativ | |||
|''iehtjavt'' | |||
|''ietjavtin'' | |||
|''iehtjamä'' | |||
|- | |||
!illativ | |||
|''iehtjasat'' | |||
|''iehtjasiden'' | |||
|''iehtjaside'' | |||
|- | |||
!inessiv | |||
|''ietjanat'' | |||
|''ietjaniden'' | |||
|''ietjanide'' | |||
|- | |||
!elativ | |||
|''ietjastat'' | |||
|''ietjastiden'' | |||
|''ietjastide'' | |||
|- | |||
!komitativ | |||
|''ietjajnat'' | |||
|''ietjajniden'' | |||
|''ietjajnide'' | |||
|} | |||
{| class="wikitable" | |||
!3. PERSON | |||
!entall | |||
!totall | |||
!flertall | |||
|- | |- | ||
! | !nominativ | ||
| | | colspan="3" |''iehtja'' | ||
| | |||
|- | |- | ||
! | !genitiv | ||
| | |''iehtjas'' | ||
| | |''ietjaska'' | ||
| | |''iehtjasä'' | ||
|- | |- | ||
! | !akkusativ | ||
| | |''iehtjavs'' | ||
| | |''ietjavska'' | ||
| | |''iehtjavsä'' | ||
|- | |- | ||
! | !illativ | ||
| | |''iehtjasis'' | ||
| | |''iehtjasiská'' | ||
| | |''iehtjaside'' | ||
|- | |- | ||
! | !inessiv | ||
| | |''ietjanis (ietjasnis)'' | ||
| | |''ietjaniská'' | ||
| | |''ietjasise'' | ||
|- | |- | ||
! | !elativ | ||
| | |''ietjastat'' | ||
| | |''ietjastiská'' | ||
| | |''ietjastise'' | ||
|- | |- | ||
! | !komitativ | ||
| | |''ietjajnat'' | ||
| | |''ietjajniská'' | ||
| | |''ietjajnise'' | ||
|} | |} |
Nåværende revisjon fra 12. jul. 2024 kl. 13:18
Pitesamisk grammatikk |
---|
Kapittel |
|
Bolkar på denne sida: |
Dei pitesamiske pronomena blir bøygd i same kasus som substantiv, og i tillegg blir personlige pronomen bøygd i tre personar og i eintal, total og fleirtal.
Personlige pronomen
Personlige pronomen blir bøygde i 1., 2. og 3. person samt i eintal, total og fleirtal. Som i andre uralske språk har dei personlige pronomena i pitesamisk tydelige fellesdrag med indoeuropeiske personlige pronomen. Tydeligast ser vi det i dei gjennomførte framlydskonsonantane M- for 1. person, D- for 2. person og S- for 3. person.
entall | totall | flertall | |
---|---|---|---|
nominativ | mån, månnå | måjå, måj | mija |
genitiv | muv | muno(n) | mija(n) (mijaj) |
akkusativ | muv | munov | mijav (mijajt) |
illativ | munji | munnuj | mijjaj (mijjij) |
inessiv | muvnä (muvsnä) | munon (munusnä) | mijan (mijajn) |
elativ | muvvstä | munost | mijast |
komitativ | mujna | munujn | mijajn |
essiv | månnån | munnon | |
abessiv | muvvta | munodak | mijadak |
2. og 3. person bøyes likt, men 2. person begynner på d- og 3. person på s- .
Refleksive pronomen
Det refleksive pronomenet er iehtja (seg). Som for personlige pronomen blir også refleksive pronomen bøygde i eintal, total og fleirtal. Merk at for 1. person blir fleirtalsformene dels bruka også for total.
1. PERSON | entall | totall | flertall |
---|---|---|---|
nominativ | iehtja | ||
genitiv | iehtjan | iehtjanin | iehtjanä |
akkusativ | iehtjam | ietjaminen | iehtjamä |
illativ | iehtjasin | iehtjasinen | iehtjasine |
inessiv | ietjanan | ietjaninen | ietjanine |
elativ | ietjanist | ietjastinen | ietjastine |
komitativ | ietjajmin | ietjajninen | ietjajnine |
2. PERSON | entall | totall | flertall |
---|---|---|---|
nominativ | iehtja | ||
genitiv | iehtjat | iehtjadin | iehtjanä |
akkusativ | iehtjavt | ietjavtin | iehtjamä |
illativ | iehtjasat | iehtjasiden | iehtjaside |
inessiv | ietjanat | ietjaniden | ietjanide |
elativ | ietjastat | ietjastiden | ietjastide |
komitativ | ietjajnat | ietjajniden | ietjajnide |
3. PERSON | entall | totall | flertall |
---|---|---|---|
nominativ | iehtja | ||
genitiv | iehtjas | ietjaska | iehtjasä |
akkusativ | iehtjavs | ietjavska | iehtjavsä |
illativ | iehtjasis | iehtjasiská | iehtjaside |
inessiv | ietjanis (ietjasnis) | ietjaniská | ietjasise |
elativ | ietjastat | ietjastiská | ietjastise |
komitativ | ietjajnat | ietjajniská | ietjajnise |