Skarsvegen (Seljord): Forskjell mellom sideversjoner
m (→Kulturminne: lenkeretting) |
(kat) |
||
| (11 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Skarsvegen]]''' er ein gamal bygdeveg på omlag 7,5 km frå [[Bakkemoen]] i [[Svartdal]] til [[Fossheim]] i [[Åmotsdal]] i [[Telemark]]. Vegen er særs gamal, og kan ha blitt nytta av fangsfolk for så mykje som 7000 til 5000 år sidan. Pollenanalyser visar spor av kulturplanter og husdyrbruk frå rundt år 3000 f. Kr og spor etter korndyrking frå ca. år 200 f. Kr. | {{thumb|Seljord, Skarsvegen-1.jpg|Skarsvegen sett frå Svartdalsvegen.|[[Roy Olsen]]|2019}} | ||
<onlyinclude>'''[[Skarsvegen (Seljord)|Skarsvegen]]''' er ein gamal bygdeveg på omlag 7,5 km som går frå [[Svartdalsvegen (Seljord)|Svartdalsvegen]] ved [[Bakkemoen]] i [[Svartdal (Seljord)|Svartdal]] til [[Fossheim]] i [[Åmotsdal]] i [[Telemark]]. Vegen er særs gamal, og kan ha blitt nytta av fangsfolk for så mykje som 7000 til 5000 år sidan. Pollenanalyser visar spor av kulturplanter og husdyrbruk frå rundt år 3000 f. Kr. og spor etter korndyrking frå ca. år 200 f. Kr. | |||
Skarsvegen bleir rusta opp som kulturhistorisk veg til [[Kulturminneåret 2009]]. | Skarsvegen bleir rusta opp som kulturhistorisk veg til [[Kulturminneåret 2009]]. | ||
Frå omlag år 1000 var Skarsvegen knytta til [[Hardingslepa]], som gjekk over [[Hardangervidda]]. Med auka fersdel følgde betre standard, og frå [[1700-talet]] var vegen [[Leksikon:Veivesen|rotelagd]]. Frå først 1700-talet kom [[nordmennane|vestlendingane]] over fjellet til marken på [[Møsstrond]] og i Rauland. Marken var først på [[Toresmoen]] på Møsstrond og seinare på [[Saltpytt]] ved [[Songa|Songavatn]]. Frå rundt 1825 blei marken flutt til [[Åmyri]]på | Frå omlag år 1000 var Skarsvegen knytta til [[Hardingslepa]], som gjekk over [[Hardangervidda]]. Med auka fersdel følgde betre standard, og frå [[1700-talet]] var vegen [[Leksikon:Veivesen|rotelagd]]. Frå først 1700-talet kom [[nordmennane|vestlendingane]] over fjellet til marken på [[Møsstrond]] og i [[Rauland]]. Marken var først på [[Toresmoen]] på Møsstrond og seinare på [[Saltpytt]] ved [[Songa|Songavatn]]. Frå rundt 1825 blei marken flutt til [[Åmyri]] på Rauland, der den var fram til århundreskiftet. Skarsvegen var den naturlege vegen mellom aust og vest og var offenleg veg fram til slutten av [[1860-åra]].</onlyinclude> | ||
Embetsfolk skulle óg fram, og kjende folk som [[Zacharias Skancke]], [[Hans Wille]] og [[Hans Jacob Wille]], [[Hans Landstad]] og [[Magnus Brostrup Landstad]], og alle prestane før og etter desse, må ha brukt Skarsvegen. Hans Nilsen Hauge fór hausten 1802 over [[Skaregardane|Skare]]. Han kom frå Bø og Seljord på veg til Tinn. Han heldt møte m.a. på [[Minnsjord|Nord-Minnesjord]]. | Embetsfolk skulle óg fram, og kjende folk som [[Zacharias Skancke]], [[Hans Wille]] og [[Hans Jacob Wille]], [[Hans Landstad]] og [[Magnus Brostrup Landstad]], og alle prestane før og etter desse, må ha brukt Skarsvegen. Hans Nilsen Hauge fór hausten 1802 over [[Skaregardane|Skare]]. Han kom frå [[Bø i Telemark|Bø]] og [[Seljord]] på veg til [[Tinn]]. Han heldt møte m.a. på [[Minnsjord|Nord-Minnesjord]]. | ||
==Kulturminne== | ==Kulturminne== | ||
| Linje 11: | Linje 12: | ||
* [[Primkleiv]]brua | * [[Primkleiv]]brua | ||
* [[Hogndalen]] | * [[Hogndalen]] | ||
* [[ | * [[Åkre (Seljord)|Åkregardane]], i Svartdal, ved starten av Skardsvegen. | ||
==Skildringar== | ==Skildringar== | ||
[[Magnus B. Landstad]] er ein av mange prestar som har brukt vegen, den gong han var sokneprest i | [[Magnus B. Landstad]] er ein av mange prestar som har brukt vegen, den gong han var sokneprest i Seljord. Han skreiv diktet ''[[Aneksreisen]]'' etter ein strevsam tur langs vegen. | ||
Dei mange kulturminne, plassar og staular langs vegen har blitt skildra av [[Harald Aakre]] i ''Skarsvegen'', som blei utgjeven [[1991]]. | Dei mange kulturminne, plassar og staular langs vegen har blitt skildra av [[Harald Aakre]] i ''Skarsvegen'', som blei utgjeven [[1991]]. | ||
| Linje 24: | Linje 25: | ||
* [http://www.hjartdalsbygda.no/skarsvegen/index.htm «Skarsvegen»] på hjartdalsbygda.no | * [http://www.hjartdalsbygda.no/skarsvegen/index.htm «Skarsvegen»] på hjartdalsbygda.no | ||
[[Kategori:Skarsvegen | [[Kategori:Skarsvegen]] | ||
[[Kategori:Veger | [[Kategori:Veger]] | ||
[[Kategori:Seljord kommune]] | [[Kategori:Seljord kommune]] | ||
[[Kategori:Kulturhistoriske veger]] | [[Kategori:Kulturhistoriske veger]] | ||
{{nn}} | |||
[[Kategori:Svartdal (Seljord)]] | |||
Nåværende revisjon fra 21. apr. 2023 kl. 11:35
Skarsvegen er ein gamal bygdeveg på omlag 7,5 km som går frå Svartdalsvegen ved Bakkemoen i Svartdal til Fossheim i Åmotsdal i Telemark. Vegen er særs gamal, og kan ha blitt nytta av fangsfolk for så mykje som 7000 til 5000 år sidan. Pollenanalyser visar spor av kulturplanter og husdyrbruk frå rundt år 3000 f. Kr. og spor etter korndyrking frå ca. år 200 f. Kr. Skarsvegen bleir rusta opp som kulturhistorisk veg til Kulturminneåret 2009.
Frå omlag år 1000 var Skarsvegen knytta til Hardingslepa, som gjekk over Hardangervidda. Med auka fersdel følgde betre standard, og frå 1700-talet var vegen rotelagd. Frå først 1700-talet kom vestlendingane over fjellet til marken på Møsstrond og i Rauland. Marken var først på Toresmoen på Møsstrond og seinare på Saltpytt ved Songavatn. Frå rundt 1825 blei marken flutt til Åmyri på Rauland, der den var fram til århundreskiftet. Skarsvegen var den naturlege vegen mellom aust og vest og var offenleg veg fram til slutten av 1860-åra.
Embetsfolk skulle óg fram, og kjende folk som Zacharias Skancke, Hans Wille og Hans Jacob Wille, Hans Landstad og Magnus Brostrup Landstad, og alle prestane før og etter desse, må ha brukt Skarsvegen. Hans Nilsen Hauge fór hausten 1802 over Skare. Han kom frå Bø og Seljord på veg til Tinn. Han heldt møte m.a. på Nord-Minnesjord.
Kulturminne
Bland kulturminna langs vegen finn ein:
- Skaregardane, bruk frå 1700-talet der det er funne spor etter menneskje frå steinalderen.
- Primkleivbrua
- Hogndalen
- Åkregardane, i Svartdal, ved starten av Skardsvegen.
Skildringar
Magnus B. Landstad er ein av mange prestar som har brukt vegen, den gong han var sokneprest i Seljord. Han skreiv diktet Aneksreisen etter ein strevsam tur langs vegen.
Dei mange kulturminne, plassar og staular langs vegen har blitt skildra av Harald Aakre i Skarsvegen, som blei utgjeven 1991.
Nokre av husa langs vegen er skildra i ei rad litografier av Inge Bye.
Litteratur
- «Skarsvegen» på Kulturminneåret 2009s nettsider
- «Skarsvegen» på hjartdalsbygda.no