Stødi: Forskjell mellom sideversjoner
Ingen redigeringsforklaring |
m (Robot: Erstatter mal: Reflist) |
||
| (11 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|BU200907 034 Sieidi.jpg| | <onlyinclude>{{thumb|BU200907 034 Sieidi.jpg|Säjjden på Stødi.| Bjørn Utne}} | ||
'''[[Stødi]]''' er ein stad lengst nord i [[Rana kommune]], på grensa til [[Saltdal kommune]]. Stødi ligg ved det høgaste området, kring 700 moh., av fjellpasset mellom Dunderlandsdalen og Saltdalen. Aust-søraust for Stødi ligg toppen [[ | '''[[Stødi]]''', [[pitesamisk]] '''Stuädtje''', er ein stad lengst nord i [[Rana kommune]], på grensa til [[Saltdal kommune]]. Stødi ligg ved det høgaste området, kring 700 moh., av fjellpasset mellom Dunderlandsdalen og Saltdalen. Aust-søraust for Stødi ligg toppen [[Svánjgavárre]] (904 moh.) nærmast, og austom denne att [[Svánjga]] (Svangsfjellet) mot grensa til [[Arjeplogs kommun]] i [[Norrbottens län]] i Sverige. Vestom passet ligg [[Bolnatind]] (1389 moh.). Frå gammalt av er Stødi særlig kjent for [[säjjde]]n — ein [[pitesamar|samisk]] offerstad som var i bruk fram til innpå [[1800-talet]]. Frå [[1947]] til [[1949]] var det haldeplass på [[Nordlandsbanen]] her, og frå [[1950]] til sommaren [[1967]] hadde Stødi status som jarnbanestasjon. Rett nordom stasjonsområdet og austom jarnbanelina ligg [[Semska–Stødi naturreservat]], som blei etablert i 1976. </onlyinclude> | ||
== | == Säjjden == | ||
[[ | [[Säjjde]] ([[pitesamisk]]; [[lulesamisk]] ''siejjde'', [[nordsamisk]] ''sieidi'') er fellesnamnet for [[samar|samiske]] offerplassar ved naturlige steinformasjonar. Säjjden ved Stødi ligg kring 100 meter sørom den tidligare jarnbanestasjonen. Han består av tre store steinblokkar. Inntil nyare tid var området steinlagt, og det var ein [[árran]] (steinsett eldstad) ved kvar av dei tre steinblokkane.<ref>S. 48 av {{Simonsen 1970}}</ref> | ||
== Bilvegen over Saltfjellet == | == Bilvegen over Saltfjellet == | ||
Arbeidet med å få til bilveg over [[Saltfjellet]] begynte frå Saltdalen i 1930 og frå [[Dunderlandsdalen]] i daverande [[Rana kommune|Nord-Rana]] i 1931. Da vegen vart offisielt opna av kong [[Haakon VII av Norge]] laurdag den [[3. juli]] [[1937]], skjedde dette på Stødi — rett ved kommunegrensa mellom Nord-Rana på Helgelandssida og Saltdal på Salten-sida.<ref>[http://outdoors.webshots.com/photo/1029254533029562430gykKDwggBi «Kong Haakon taler ved steinen på Stødi under åpningen av veien over Saltfjellet i 1937»], eit scanna postkort på Webshots.com</ref> | Arbeidet med å få til bilveg over [[Saltfjellet]] begynte frå Saltdalen i 1930 og frå [[Dunderlandsdalen]] i daverande [[Rana kommune|Nord-Rana]] i 1931. Da vegen vart offisielt opna av kong [[Haakon VII av Norge]] laurdag den [[3. juli]] [[1937]], skjedde dette på Stødi — rett ved kommunegrensa mellom Nord-Rana på Helgelandssida og Saltdal på Salten-sida.<ref>[http://outdoors.webshots.com/photo/1029254533029562430gykKDwggBi «Kong Haakon taler ved steinen på Stødi under åpningen av veien over Saltfjellet i 1937»], eit scanna postkort på Webshots.com</ref> | ||
== Stødi stasjon == | == [[Stødi stasjon]] == | ||
[[image:16318 Stoedi st.jpg|thumb|Den | [[image:16318 Stoedi st.jpg|thumb|Den tidlegare Stødi stasjon sett frå nordgåande nattog i mars 2010. {{byline|Olve Utne}}]] | ||
Strekninga [[Dunderland stasjon|Dunderland]]–[[Lønsdal]] på [[Nordlandsbanen]] blei opna onsdag den [[10. desember]] [[1947]], og frå same dagen var Stødi ''kryssingsspor utan ekspedisjonslokale men med haldeplass''.<ref name="Stødi NJK">[http://forsk.njk.no/stdb/index.php?mod=st&aut=&detaljert=1&Stnr=4941&sid=1864&Stnr=4941&stedid=1864 «Stødi»] i Stasjonsdatabasen til [[Norsk jernbaneklubb]]</ref> Søndag [[1. januar]] [[1950]] blei Stødi oppgradert til ''stasjon''.<ref name="Stødi NJK"/> Søndag den [[20. august]] [[1967]] | Strekninga [[Dunderland stasjon|Dunderland]]–[[Lønsdal]] på [[Nordlandsbanen]] blei opna onsdag den [[10. desember]] [[1947]], og frå same dagen var Stødi ''kryssingsspor utan ekspedisjonslokale men med haldeplass''.<ref name="Stødi NJK">[http://forsk.njk.no/stdb/index.php?mod=st&aut=&detaljert=1&Stnr=4941&sid=1864&Stnr=4941&stedid=1864 «Stødi»] i Stasjonsdatabasen til [[Norsk jernbaneklubb]]</ref> Søndag [[1. januar]] [[1950]] blei Stødi oppgradert til ''stasjon''.<ref name="Stødi NJK"/> Søndag den [[20. august]] [[1967]] blei Stødi stasjon nedlagt, og Stødi blei definert som ''haldeplass utan togstopp med nedlagt men intakt lastespor''.<ref name="Stødi NJK"/> Stasjonsbygninga og de tidligare vaktarbustadene er i privat eige no. | ||
== Fotnotar == | == Fotnotar == | ||
<references /> | |||
== Pekarar == | == Pekarar == | ||
| Linje 19: | Linje 19: | ||
{{F1}} | {{F1}} | ||
[[ | [[Kategori:Rana kommune]] | ||
[[ | [[Kategori:Saltfjellet]] | ||
[[ | [[Kategori:Nordlandsbanen]] | ||
[[ | [[Kategori:Pitesamisk historie og kultur]] | ||
{{nn}} | {{nn}}{{artikkelkoord|66.5698237|N|15.3431593|Ø}} | ||
Nåværende revisjon fra 8. mar. 2024 kl. 10:06
Stødi, pitesamisk Stuädtje, er ein stad lengst nord i Rana kommune, på grensa til Saltdal kommune. Stødi ligg ved det høgaste området, kring 700 moh., av fjellpasset mellom Dunderlandsdalen og Saltdalen. Aust-søraust for Stødi ligg toppen Svánjgavárre (904 moh.) nærmast, og austom denne att Svánjga (Svangsfjellet) mot grensa til Arjeplogs kommun i Norrbottens län i Sverige. Vestom passet ligg Bolnatind (1389 moh.). Frå gammalt av er Stødi særlig kjent for säjjden — ein samisk offerstad som var i bruk fram til innpå 1800-talet. Frå 1947 til 1949 var det haldeplass på Nordlandsbanen her, og frå 1950 til sommaren 1967 hadde Stødi status som jarnbanestasjon. Rett nordom stasjonsområdet og austom jarnbanelina ligg Semska–Stødi naturreservat, som blei etablert i 1976.
Säjjden
Säjjde (pitesamisk; lulesamisk siejjde, nordsamisk sieidi) er fellesnamnet for samiske offerplassar ved naturlige steinformasjonar. Säjjden ved Stødi ligg kring 100 meter sørom den tidligare jarnbanestasjonen. Han består av tre store steinblokkar. Inntil nyare tid var området steinlagt, og det var ein árran (steinsett eldstad) ved kvar av dei tre steinblokkane.[1]
Bilvegen over Saltfjellet
Arbeidet med å få til bilveg over Saltfjellet begynte frå Saltdalen i 1930 og frå Dunderlandsdalen i daverande Nord-Rana i 1931. Da vegen vart offisielt opna av kong Haakon VII av Norge laurdag den 3. juli 1937, skjedde dette på Stødi — rett ved kommunegrensa mellom Nord-Rana på Helgelandssida og Saltdal på Salten-sida.[2]
Stødi stasjon
Strekninga Dunderland–Lønsdal på Nordlandsbanen blei opna onsdag den 10. desember 1947, og frå same dagen var Stødi kryssingsspor utan ekspedisjonslokale men med haldeplass.[3] Søndag 1. januar 1950 blei Stødi oppgradert til stasjon.[3] Søndag den 20. august 1967 blei Stødi stasjon nedlagt, og Stødi blei definert som haldeplass utan togstopp med nedlagt men intakt lastespor.[3] Stasjonsbygninga og de tidligare vaktarbustadene er i privat eige no.
Fotnotar
- ↑ S. 48 av Simonsen, Povl: Fortidsminner nord for Polarsirkelen. Tromsø : Universitetsforlaget, 1970.
- ↑ «Kong Haakon taler ved steinen på Stødi under åpningen av veien over Saltfjellet i 1937», eit scanna postkort på Webshots.com
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Stødi» i Stasjonsdatabasen til Norsk jernbaneklubb
Pekarar
- «Nordlandsbanen: Stødi» på Jernbane.net
Koordinater: 66.5698237° N 15.3431593° Ø