Trolldomsprosessane: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{leksikon|Trolldomsprosesser}} | {{leksikon|Trolldomsprosesser}} | ||
{{thumb|Tingvoll kirkjebok 1732 trolldom.jpg|To sider frå ministerialboka for [[Tingvoll prestegjeld]]: Referat frå ei trolldomssak i [[1732]].}} | <onlyinclude>{{thumb|Tingvoll kirkjebok 1732 trolldom.jpg|To sider frå ministerialboka for [[Tingvoll prestegjeld]]: Referat frå ei trolldomssak i [[1732]].}} | ||
'''[[Trolldomsprosessane]]''' i [[Europa]] frå [[1420-åra]] til kring [[1750]], i nyare tid òg kjent som '''hekseprosessane''' eller '''heksejakta''', var ei organisert jakt på personar ein meinte var [[trolldom]]skunnige. Trolldomsprosessane fann hovudsakleg stad i [[protestantisk kristendom|protestantiske]] område, men var òg vanleg i [[Frankrike]] og [[Polen]]. I [[Katolsk kristendom|katolske]] kjerneområde som [[Spania]], [[Portugal]] og [[Italia]] vart ein liknande funksjon utført av [[Inkvisisjonen]]. | '''[[Trolldomsprosessane]]''' i [[Europa]] frå [[1420-åra]] til kring [[1750]], i nyare tid òg kjent som '''hekseprosessane''' eller '''heksejakta''', var ei organisert jakt på personar ein meinte var [[trolldom]]skunnige. Trolldomsprosessane fann hovudsakleg stad i [[protestantisk kristendom|protestantiske]] område, men var òg vanleg i [[Frankrike]] og [[Polen]]. I [[Katolsk kristendom|katolske]] kjerneområde som [[Spania]], [[Portugal]] og [[Italia]] vart ein liknande funksjon utført av [[Inkvisisjonen]]. </onlyinclude> | ||
Dei fleste av dei dømte i prosessane i Noreg var kvinner og har frå [[1700-talet]] av — etter at trolldomsprosesstida var over — gjerne vorte kalla [[hekser]]. Totalt vart omkring 50 menn og 250 kvinner dømte til døden i Noreg; totalt er det dokumentert at 307 personar vart avretta. Eit unntak frå hovudregelen elles i [[Nord-Europa]] var [[Island]], der berre menn vart dømte for trolldom. Blant [[samer|samane]] var det òg fleire menn enn kvinner som vart skulda. Den første norske saka kom i [[1570-åra]], og den siste avrettinga fann stad i [[1695]]. Dei fleste avrettingane i Noreg vart utførte ved [[brenning på bål]]. Brenninga vart sett som ei rensing av den dømte. | <onlyinclude>Dei fleste av dei dømte i prosessane i Noreg var kvinner og har frå [[1700-talet]] av — etter at trolldomsprosesstida var over — gjerne vorte kalla [[hekser]]. Totalt vart omkring 50 menn og 250 kvinner dømte til døden i Noreg; totalt er det dokumentert at 307 personar vart avretta. Eit unntak frå hovudregelen elles i [[Nord-Europa]] var [[Island]], der berre menn vart dømte for trolldom. Blant [[samer|samane]] var det òg fleire menn enn kvinner som vart skulda. Den første norske saka kom i [[1570-åra]], og den siste avrettinga fann stad i [[1695]]. Dei fleste avrettingane i Noreg vart utførte ved [[brenning på bål]]. Brenninga vart sett som ei rensing av den dømte. </onlyinclude> | ||
== Dømt for trolldom == | == Dømt for trolldom == | ||
| Linje 32: | Linje 32: | ||
[[kategori:trolldomsprosessene|*]] | [[kategori:trolldomsprosessene|*]] | ||
[[kategori:samisk religion og livssyn]] | [[kategori:samisk religion og livssyn]] | ||
{{f1}} | |||
Sideversjonen fra 16. jan. 2012 kl. 17:45
Se også Trolldomsprosesser i Norsk historisk leksikon.
Trolldomsprosessane i Europa frå 1420-åra til kring 1750, i nyare tid òg kjent som hekseprosessane eller heksejakta, var ei organisert jakt på personar ein meinte var trolldomskunnige. Trolldomsprosessane fann hovudsakleg stad i protestantiske område, men var òg vanleg i Frankrike og Polen. I katolske kjerneområde som Spania, Portugal og Italia vart ein liknande funksjon utført av Inkvisisjonen.
Dei fleste av dei dømte i prosessane i Noreg var kvinner og har frå 1700-talet av — etter at trolldomsprosesstida var over — gjerne vorte kalla hekser. Totalt vart omkring 50 menn og 250 kvinner dømte til døden i Noreg; totalt er det dokumentert at 307 personar vart avretta. Eit unntak frå hovudregelen elles i Nord-Europa var Island, der berre menn vart dømte for trolldom. Blant samane var det òg fleire menn enn kvinner som vart skulda. Den første norske saka kom i 1570-åra, og den siste avrettinga fann stad i 1695. Dei fleste avrettingane i Noreg vart utførte ved brenning på bål. Brenninga vart sett som ei rensing av den dømte.
Dømt for trolldom
Noreg
- Anne Pedersdotter (avretta i Bergen den 7. april 1590)
- Johanne Pedersdatter (avretta i Stavanger i 1622)
- Anne Rimer (brent på bål i Fredrikstad i 1653)
- Barbro Osmundsdatter (brent på bål i Farsund i 1667)
- Lisbet Nypan (brent på bål i Trondhjem i 1670)
- Johanne Nilsdatter (brent på bål i Kvæfjord i 1695, den siste kjende avrettinga av ei heks i Noreg)
Danmark
Sverige
- Elin i Horsnäs (avretta i Sunnerbo i Småland ved halshogging i 1611)
- Ole Nypan (avretta ved halshogging i Trondhjem i september 1670)
- Anna Zippel (avretta ved halshogging og brent på bål i 1676)
- Brita Zippel (avretta ved halshogging og brent på bål i 1676)
- Malin Matsdotter (brent på bål i 1676)
Eksterne lenker:
- Trolldomsprosess-databasen: Norsk folkeminnesamling ved Universitetet i Oslo har en unik samling av dokumentasjon om trolldomsprosessene i Norge. Samlingen, som ligger
- består av "avskrifter av et bredt spekter av rettsdokumenter, lensregnskaper, fogde- og stiftamtmannsregnskaper, domkapittelprotokoller etc. fra 1500-tallet og inn på 1700-tallet. Avskriftsamlingen omfatter ca. 650 av de totalt ca. 900 kjente trolldomssakene fra denne perioden".