Vidar Atne

Vidar Atne.

Foto: Faksimile frå Studentene fra 1912 (1937)

Vidar Atne (fødd 9. juli 1894 i Horten, død 6. januar 1962 i Oslo) var skattejurist og NS-oppnevnt fylkesmann i Sogn og Fjordane 1941-1944.

Bakgrunn

Atne var døypt Tønsberg og tok Atne som slektsnamn i 1924. Foreldra var Andreas Sørensen Tønsberg (f. 1858 i Tønsberg) og Valborg Emilie Eriksen (f. 1869 i Larvik). Atne var fødd i Horten der faren var underkanoner på marinebasen, men familien flytte til Kristiania før 1900. Han tok middelskuleeksamen i 1909 ved Otto Anderssens skole og gymnaset ved Ragna Nielsens skole før han byrja på Universitetet i 1913.

Yrkesliv

Vidar Atne var kontorist ved Kristiania elektrisitetsverk 1912-1919 og tok juridisk embetseksamen i 1920. Frå 1. januar 1921 var han fullmektig hjå sorenskrivaren i Vinger og Odal, og frå 1922 til 1930 var han likningssekretær i Oslo. Atne tok tilleggsutdanning i skatterett (1930) og dreiv frå 1930 til 1935 eigen sakførarpraksis i Oslo. Frå september 1935 var Atne skatteinspektør i Oppland fylke og budde på Lillehammer.

Kring 1930 engasjerte Atne seg i pelsdyrnæringa. Hausten 1929 var han med på skipinga av Akershus Sølvrevavlslag der han representerte Rognlia pelsdyrfarm. Same hausten var han med på aksjeinnbydinga til Tufte Revegard A/S I Stokke, og hausten etter deltok han i etableringa av Jarlsberg Pelsdyrfarm A/S, som var annonsert som Noregs største pelsdyrfarm.

Nasjonal Samling

Atne melde seg inn i Nasjonal samling hausten 1940. Han fekk permisjon frå stillinga som skatteinspektør i Oppland for å bli kontorsjef ved fylkesmannsembetet i Sogn og Fjordane frå 1. juli 1941, og alt 26. juli vart han konstituert som fylkesmann etter at Hans Seip dagen før var avsett. Som fylkesmann gjorde Atne lite for å nazifisere forvaltninga, han protesterte mot arrestasjonar og kom stadig meir på kant med lokale NS-folk og tyskarar som ville ha ein meir handlekraftig fylkesmann. I juli 1944 vart Atne sjølv avsett og erstatta av offiseren Konrad Sundlo, som ei kort tid hadde vore fylkesmann i Akershus. Sundlo klaga etter overtakinga i juli 1944 på at kontoret var fullt av jøssingar.

Atne vart plassert i Finansdepartementet i Oslo med reiseforbod og vart nytta av NS-regjeringa som rådgjevar i skattespørsmål. I landssvikoppgjeret vart Atne i mai 1947 dømd for å ha vore med på å gjennomføra ei ulovleg statsforfatning. Han fekk 5 års tvangsarbeid, tap av borgarlege rettar i 10 år, tap av stillinga som skatteinspektør i Oppland og inndraging av 5000 kr. I formildande retning vart det lagt vekt på at Atne hadde handla ut frå ideele motiv, at han var motstandar av å bruke terror og hadde vore moderat i framferda si. Sjølv takka han retten for «fair handsaming». Domen var etter måten mild, men redaktør Ivar Tveit i avisa Sogn og Fjordane protesterte (anonymt) og bad om benåding.

Frå 1949 dreiv Atne sakførarpraksis i Oslo som spesialist på skattejus. Han døydde i 1962.

Ekteskap og barn

Vidar Atne er gravlagt i familiegrav på Vestre gravlund i Oslo.

Foto: Stig Rune Pedersen (2015)

Atne gifte seg 6. juni 1925 med Margit Fuhr (1889-1988) i Oslo, dotter av Hans Urdahl Fuhr (1854-1915) frå Luster og Marie, født Berg (1862-1926) frå Stokke. Dei fekk tre born:

• Marit (f. 1926, død 14 dagar gamal)
• Stein Arvid Atne (f. 1928), advokat i Oslo
• Knut Olav Atne (1931-2010)

Stein Atne har fortalt om oppveksten på Leikanger i boka Krigsår (2005).

Kjelder og litteratur

• Fødsel 1894: Horten kirkebøker, AV/SAKO-A-348/F/Fa/L0004: Ministerialbok nr. 4, 1888-1895, s. 105 i Digitalarkivet.
• Vidar Tønsberg i folketeljinga 1900 for Kristiania kjøpstad frå Digitalarkivet.
• Vidar Tønsberg i folketeljinga 1910 for Kristiania kjøpstad frå Digitalarkivet.
• Norsk Kundgjørelsestidende, 16.10.1924 (namnebyte), 4.10.1929 (Tufte Revegard A/S),
• Bergens Tidende, 10.8.1942 (tale), 28. og 29.5.1947.
• Firda Folkeblad, 8.8.1941 (utnemning), 9.6.1947.
• Aftenposten, 3.9.1929 (Akershus sølvrevlag), 4. og 18.10.1930 (Jarlsberg Pelsdyrfarm A/S), 6.12.1949 (lysing for sakførarpraksis), 8.1.1962 (dødsannonse)
• Studentene fra 1912 : biografiske oplysninger samlet til 25-års-jubileet 1937. Utg. Bokkomiteen for studentene fra 1912. Oslo. 1937. Digital versjon på Nettbiblioteket.
• Studentene fra 1912 : biografiske opplysninger samlet til 50-årsjubileet 1962. Utg. [s.n.]. Oslo. 1962. Digital versjon på Nettbiblioteket.
• 5-årsnatta : Leikanger i krigsåra 1940-45. Utg. Systrond sogelag. Leikanger. 1994. Digital versjon på Nettbiblioteket.
• Grepstad, Knut Henning. (2005). Samhaldet i familien det viktigaste i ei vanskeleg tid. I Grethe Eithun, m.fl. (red.), Krigsår. Liv og lagnader i Sogn og Fjordane 1940-1945 (s. 382-383). Førde: Selja forlag.
• Thunshelle, Torgeir Johan, og Hans Hendriksen. (1976). Den mislukka samlinga. Nasjonal Samling i Sogn og Fjordane fylke 1940-1945. I Fra idé til dom : noen trekk fra utviklingen av Nasjonal samling. Utg. Universitetsforlaget. Bergen. 1976. Digital versjon på Nettbiblioteket.
• Vidar Atne i Historisk befolkningsregister