Mathilde Berendsen Nathan

Dei første taktene av Ungarisch : Skizze, eit av dei mest populære pianostykka av Mathilde Berendsen Nathan.

Mathilde Berendsen Nathan (f. 10. juni 1857 i København, d. 22. februar 1926 i Italia) var ein pianist og klaverkomponist av dansk-jødisk bakgrunn. Ho var gift med grosserar John Nathan og dei budde i Kristiania frå 1884 og fram til noko etter 1916. Mathilde Berendsen Nathan var blant dei meir populære norske komponistane i tida kring 1900. Ho skreiv i seinromantisk stil med eit pianoteknisk til tider virtuost preg, men samtidig med vekt på det sangbare og med ein del pedagogisk orienterte stykke.

Oppvekst og familie

Mathilde Berendsen vart fødd den 20. juni 1857 i København i Danmark som det sjette av i alt ti born av Esther, f. Ballin (1823–1905) og målarmeister Joachim Berendsen. Mora, Esther f. Ballin, vart i sin tur fødd i Vejle i 1823 åt Hanne, f. Peiser (1800–1862) og Joseph Joel (Yuzpa Yoel) Ballin (1789–1839). Mathildes morbror var den kjente dansk-jødiske grafikaren Joel Ballin (1822–1885).

Familien Nathan i 1897.
Bak fra venstre: Rosalie de Lemos f. Nathan, Adolph de Lemos, Sigrid de Lemos, Mathilde Berendsen Nathan, Hanne Cohen f. Berendsen og Siegward Bjerke.
Midtrekken, fra venstre: Nathan Nachmann Nathan, Emilie Nathan f. Zadig, John Nathan og Thekla Bjerke f. Nathan.
Barna, fra venstre: Frithjof de Lemos, Sigurd Nathan, Mary Nathan og Einar Nathan.

I 1884 gifta ho seg med John Nathan (f. 4. juni 1859, d. 20. november 1932), son av Nathan Nachmann Nathan som var forstandar i Det mosaiske Troessamfund i Christiania. John Nathan var klesgrosserar av yrke. Etter at far hans døydde på jom kippur i 1897, var han forstandar for Det mosaiske Trossamfund frå 25. mars 1898 og fram til 1903.

Mathilde og John fikk tre born:

1. Mary Nathan (f. 13. juni 1885 i Kristiania, d. 2. mai 1970 i Oslo)
2. Einar Nathan (f. 23. desember 1886 i Kristiania, deportert med M/S «Monte Rosa» den 19. november 1942, d. kring årsskiftet 1942/1943 i Auschwitz)
3. Sigurd Nathan (f. 24. oktober 1891 i Kristiania, d. 22. juni 1961 i New York)

I 1913 averterte John forretningane sine til sals på grunn av sviktande helse, og salet kom i stand i 1914. Ikkje lenge etter selte han eigedommen i Store Strandgade til kommunen i samband med reguleringa av Jernbanetorvet. Dei neste åra var Mathilde og John Nathan mykje i Danmark og elles ein del på reisefot. Etterkvart busette dei seg i Italia. Mathilde hadde sviktande syn, men gav fremdeles ut ny musikk; op. 28 og 29 i Milano i 1925. Mathilde Berendsen Nathan døydde ved kurstaden i Merano i Nord-Italia den 22. februar 1926. John Nathan døydde den 20. november 1932 i Karlsbad.

Musikken

Konsertlokalet og pianofabrikken til Brødrene Hals i Stortingsgata 26 i Kristiania. Hovedinngangen til Christiania Tivoli i bakgrunnen.

Foto: Olaf Martin Peder Væring (ca. 1890)

Mathilde Berendsen Nathan studerte piano hos nordmannen Edmund Neupert (f. 1842 i Christiania) ved Det Kongelige Danske Musikkonservatorium i København og fikk etterkvart reisestipend for vidare studiar i Paris, der ho var elev av Madame Rabaud. Ho heldt konsertar både i København og Paris, og etterkvart òg i Brødrene Hals sin konsertsal i Kristiania. Ho trappa ned konsertverksamheita — det seiest at det var etter påtrykk frå mannen — og konsentrerte seg meir om komposisjon for klaver.

Konsertliste

Dato	Lokale	Stad	Musikarar	Repertoar	Kommentar
8. september 1883	Brødrene Hals' Koncertsal	Christiania	Thekla Nathan, Mathilde Berendsen

Verkliste

Dette verkoversynet er basert på norske avisannonsar i kombinasjon med Magne Selands oversyn frå 1980 og Nasjonalbibliotekets katalog. Opusnummereringa går opp til 29, men nummer 6, 7, 9, 23 og 24 er såvidt kjent ubruka.

Opus	Namn	Publ.stad	Utgjevar	Datering	Sidetal	Kommentar
1	Tre Etuder for Piano («Etude melodique», «Studie», «Oktav-Etude»)	Christiania	Warmuth	1890	7	tilegnet Forlæggeren
2	Polka Mignonne for Piano	Christiania	Warmuth	1890	3
3	Romance	København	Wilhelm Hansen	189?	5
4	Scherzo	Kristiania	Brødrene Hals	1893	7
5	Ungarisch : Skizze	Kristiania	Warmuth	1893	3	Seinare utgjeve på Norsk Musikforlag.
(6)
(7)
8	2 Klaverstykker («Barcarole», «Stemning»)	Kristiania	Oluf By	1906	9
(9)
10	Capriccio	Kristiania	Oluf By	1908
11	3 Klaverstykker (Ved Afskeden, Sang uden Ord, Idyl)	Kristiania	Oluf By	1908	9
12	Vuggevise	Kristiania	Oluf By	1909	3
13	Gavotte	Kristiania	Oluf By	1909	5
14	Serenade	Kristiania	Oluf By	1911	5
15	6 melodiske Klaverstykker («Sehnsucht», «Impromptu», «Kinderspiele», «Nocturne», «Walzer», «Schmetterlinge»)	Kristiania	Oluf By	1912	8+8
16	3 Præludier («Nr. 1 A[s]?-Dur», «Nr. 2 Fis-Mol», «Nr. 3 E-Dur (Religioso)»)	Kristiania	Oluf By	1914	nr. 1 (1914): 7; nr. 3 (1917): 3	Kjeldene er ueinige om 1. preludiet er i A-dur eller Ass-dur.
17	Vaarvise	Kristiania	Oluf By	1915	3
18	Allegretto gracioso	Kristiania	Oluf By	1915
19	I tanker	Kristiania	Oluf By	1915	3
20	Romance i B-Dur	Kristiania	Oluf By	1920	3
21	Resignation	Kristiania	Oluf By	1920	3
22	Livsglæde	Kristiania	Oluf By	192?	5
(23)
(24)
25	Rondo	Milano	Carisch	1923
26	Valse Caprice	Milano	Carisch	1923
27	I gammel Stil	København	Wilhelm Hansen	1925	3
28	Vemod	København	Wilhelm Hansen	1925	3
29	Scherzino	København	Wilhelm Hansen	1925
–

Kjelder

• «Mathilde Berendsen Nathan» på bokmålsutgåva av Wikipedia
• Singer, Isidore; Nathensen, L.: «Ballin, Joel» på Jewishencyclopedia.com
• «Mathilde Berendsen-Nathan» i Lindhjem, Anna: Kvinnelige komponister og musikk-skole-utgivere i Skandinavien. Fredrikstad Centraltrykkeri, 1931.
• «Esther Berendsen» - namnesøk på MyHeritage.com
• Seland, Magne: Kvinnelige komponister. Oslo : Statens bibliotekskole, 1980. Digital versjon på Nettbiblioteket
• Mathilde Nathan i Historisk befolkningsregister.