Niels Friis: Forskjell mellom sideversjoner

Fra lokalhistoriewiki.no
Hopp til navigering Hopp til søk
mIngen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
 
(12 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
'''[[Niels Friis]]''' (fødd 31. juli 1741 i Svendborg, Danmark, død 17. mai 1814 i [[Hafslo]]) var prest og lærar. Friis var son av kjøpmann Niels Johannes Friis og Elisabeth Breinholm. I studietida arbeidde han òg som lærar i Danmark og Noreg, mellom anna 1759-1761 som huslærar hjå sorenskrivar og overinspektør i Nordre Jarlsberg, Morten Müller. Han tok cand.theol-eksamen i 1765 og var både før og etter det lærar i Danmark, og frå 1773 prest på skipet "Ganges" i det asiatiske kompaniet.  
'''[[Niels Friis]]''' (fødd 31. juli 1741 i Svendborg, Danmark, død 17. mai 1814 i [[Hafslo]]) var prest og stamfar til den norske greina av [[Friis|Friis-slekta]]. Friis var son av kjøpmann Niels Johannes Friis og Elisabeth Breinholm. I studietida arbeidde han òg som lærar i Danmark og Noreg, mellom anna 1759-1761 som huslærar hjå sorenskrivar og overinspektør i Nordre Jarlsberg, Morten Müller. Han tok cand.theol-eksamen i 1765 og var både før og etter det lærar i Danmark.  


Den 6.8.1777 vart han utnemnd til sokneprest i [[Nærstrand]] (Nedstrand) i Ryfylke etter å ha søkt 39 ulike embete, frå 1791 som prost. Han fekk same året sokneprestembetet i [[Hafslo]], Sogn og Fjordane, som han tok over 21.8.1792. Friis hadde ord på seg for å vere ein lærd mann og ein utmerka lærar. Han hadde embetet til han døydde 17. mai 1814.
Frå 1773 var Friis prest på skipet «Ganges» i det asiatiske kompaniet. Dagboka hans frå eit tokt til [[Trankebar]] og [[India]] 1773-74 til året før han døydde er publisert.


Friis gifte seg 9.5.1780 med Birgitte Christine Sørensdatter Hjelm (1739-1820), enkja etter prost Peder Jakobsen Pavels, sokneprest i Hjelmeland. Sonen hennar var soknepresten i Gloppen, [[Peder Pavels]]. Dei fekk to born i lag:
Den 6.8.1777 vart han utnemnd til sokneprest i [[Nedstrand prestegjeld]] (Nedstrand) i Ryfylke etter å ha søkt 39 ulike embete. I 1791 vart han prost, men same året fekk han sokneprestembetet i [[Hafslo]], Sogn og Fjordane, som han tok over 21. august 1792. Friis hadde ord på seg for å vere ein lærd mann og ein utmerka lærar. Han hadde embetet til han døydde 17. mai 1814.
*Søren Hjelm Friis, sokneprest i Førde
 
*Elisabeth Maria Friis (f. 1785), gift med sokneprest Christen Daae i Lindås
Friis gifte seg 9. mai 1780 med Birgitte Christine Hielm (1739-1820), enkja etter prost [[Peder Pavels (1724-1777)]], sokneprest i Hjelmeland. Birgitte var 38 år då mannen døydde og sat att med det Friis karakteriserte som «fem uopdragne Børn» - den eine sonen døydde òg seinare. Niels og Birgitte fekk så to born i lag. I dagbøkene sine skil ikkje Niels Friis mellom dei seks borna og omtalar alle som «min Søn» eller «min Datter». Fire av dei seks borna vart prestar eller prestefruer i Sogn og Fjordane, og ein i Lindås.
 
Birgitte hadde desse borna frå det fyrste ekteskapet med Peder Pavels (gift 12.2.1760):
*Jacob Pavels (1763-1841), snikkar, ugift
*[[Peder Pavels]] (1769-1855), sokneprest i Gloppen
*Christine Margrethe Pavels (1772-1863), gift med [[Ole Aabel]] (1757-1852), sokneprest i Jostedalen og Aurland
*Bolette Christnie Pavels (1774-1861), gift med offiseren [[Hartvig Kaas Munthe]] (1766-1830) i Luster, far til far til historikaren og kartografen [[Gerhard Munthe (1795–1876)]]
 
Dei to borna til Niels og Birgitte var:
*[[Søren Hjelm Friis]] (1781-1856), sokneprest i [[Førde]]
*Elisabeth Maria Friis (1785-1865), gift med sokneprest Christen Daae i Lindås, foreldre til professor [[Ludvig Kristensen Daa]]


==Kjelder og litteratur==
==Kjelder og litteratur==
*Friis, Jakob. (1941). ''Prost Niels Friis' dagbok og opptegnelser 1773-1814.'' Oslo: Cammermeyer.
*Omtale i ''Bergens stifts biskoper og præster efter reformationen. Biografiske efterretninger'', 1896, bd. 2, s. 67-68. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2009031003040 Digital utgåve])  
*Omtale i ''Bergens stifts biskoper og præster efter reformationen. Biografiske efterretninger'', 1896, bd. 2, s. 67-68. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2009031003040 Digital utgåve])  
*Omtale i ''Norsk biografisk leksikon'', 1925, bd. 2, s. 24-25. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2006120801046 Digital utgåve])
*Nordahl-Olsen, Joh. (1898). ''Stamtavle over en norsk præsteslægt Friis.'' Bergen. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2013081908106 Digital utgåve])
*Munthe, Hartvig. (1903). ''Aabel, Leigh og Pavels. Slægtshistoriske optegnelser.'' Christiania: Dybwad. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2012032024029 Digital utgåve])
*Friis, Guttorm. (1980). ''Friis. En slektshistorisk oversikt. Prost og sogneprest til Hafslo i Sogn, Niels Friis 1741-1814. Hans forfedre og hans etterkommere.'' Kongsberg.
*Per Olav Bøyum: [http://www.fylkesarkiv.no/fr/node/13163 «Reisande prestar»], fylkesarkivet i Sogn og Fjordane.
 
==Eksterne lenkjer==
 
* {{hbr1-1|pf01058397000003|Niels Friis}}.


{{DEFAULTSORT:Friis, Niels}}
{{DEFAULTSORT:Friis, Niels}}
[[Kategori:Personer]]
[[Kategori:Personer]]
[[Kategori:Tysvær kommune]]
[[Kategori:Tysvær kommune]]
[[Kategori:Nedstrand]]
[[Kategori:Luster kommune]]
[[Kategori:Luster kommune]]
[[Kategori:Hafslo]]
[[Kategori:Hafslo]]
Linje 19: Linje 38:
[[Kategori:Fødsler i 1741]]
[[Kategori:Fødsler i 1741]]
[[Kategori:Dødsfall i 1814]]
[[Kategori:Dødsfall i 1814]]
{{nn}}

Nåværende revisjon fra 27. mar. 2024 kl. 13:59

Niels Friis (fødd 31. juli 1741 i Svendborg, Danmark, død 17. mai 1814 i Hafslo) var prest og stamfar til den norske greina av Friis-slekta. Friis var son av kjøpmann Niels Johannes Friis og Elisabeth Breinholm. I studietida arbeidde han òg som lærar i Danmark og Noreg, mellom anna 1759-1761 som huslærar hjå sorenskrivar og overinspektør i Nordre Jarlsberg, Morten Müller. Han tok cand.theol-eksamen i 1765 og var både før og etter det lærar i Danmark.

Frå 1773 var Friis prest på skipet «Ganges» i det asiatiske kompaniet. Dagboka hans frå eit tokt til Trankebar og India 1773-74 til året før han døydde er publisert.

Den 6.8.1777 vart han utnemnd til sokneprest i Nedstrand prestegjeld (Nedstrand) i Ryfylke etter å ha søkt 39 ulike embete. I 1791 vart han prost, men same året fekk han sokneprestembetet i Hafslo, Sogn og Fjordane, som han tok over 21. august 1792. Friis hadde ord på seg for å vere ein lærd mann og ein utmerka lærar. Han hadde embetet til han døydde 17. mai 1814.

Friis gifte seg 9. mai 1780 med Birgitte Christine Hielm (1739-1820), enkja etter prost Peder Pavels (1724-1777), sokneprest i Hjelmeland. Birgitte var 38 år då mannen døydde og sat att med det Friis karakteriserte som «fem uopdragne Børn» - den eine sonen døydde òg seinare. Niels og Birgitte fekk så to born i lag. I dagbøkene sine skil ikkje Niels Friis mellom dei seks borna og omtalar alle som «min Søn» eller «min Datter». Fire av dei seks borna vart prestar eller prestefruer i Sogn og Fjordane, og ein i Lindås.

Birgitte hadde desse borna frå det fyrste ekteskapet med Peder Pavels (gift 12.2.1760):

  • Jacob Pavels (1763-1841), snikkar, ugift
  • Peder Pavels (1769-1855), sokneprest i Gloppen
  • Christine Margrethe Pavels (1772-1863), gift med Ole Aabel (1757-1852), sokneprest i Jostedalen og Aurland
  • Bolette Christnie Pavels (1774-1861), gift med offiseren Hartvig Kaas Munthe (1766-1830) i Luster, far til far til historikaren og kartografen Gerhard Munthe (1795–1876)

Dei to borna til Niels og Birgitte var:

Kjelder og litteratur

  • Friis, Jakob. (1941). Prost Niels Friis' dagbok og opptegnelser 1773-1814. Oslo: Cammermeyer.
  • Omtale i Bergens stifts biskoper og præster efter reformationen. Biografiske efterretninger, 1896, bd. 2, s. 67-68. (Digital utgåve)
  • Nordahl-Olsen, Joh. (1898). Stamtavle over en norsk præsteslægt Friis. Bergen. (Digital utgåve)
  • Munthe, Hartvig. (1903). Aabel, Leigh og Pavels. Slægtshistoriske optegnelser. Christiania: Dybwad. (Digital utgåve)
  • Friis, Guttorm. (1980). Friis. En slektshistorisk oversikt. Prost og sogneprest til Hafslo i Sogn, Niels Friis 1741-1814. Hans forfedre og hans etterkommere. Kongsberg.
  • Per Olav Bøyum: «Reisande prestar», fylkesarkivet i Sogn og Fjordane.

Eksterne lenkjer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Niels_Friis&oldid=2314317»