Hylestad kommune

Arbeid pågår: Vennligst ikke rediger artikkelen mens arbeidet pågår. Se redigeringshistorikken for detaljer.

Det har trolig ikke vært gjort noen endringer på artikkelen den siste uka. I så fall kan denne markeringa fjernes, men sjekk redigeringshistorikken og eventuelt diskusjonssida først.

Hylestad er ein tidlegare kommune i Setesdal i Aust-Agder. Den var ein del av Valle formannskapsdistrikt frå 1873 til 1. juli 1915, då den vart skild ut til ein eigen kommune med kommunenummeret 0939. 1. januar 1962 vart kommunane Hylestad og Valle på ny slegne saman til Valle kommune. I løpet av desse åra hadde Hylestad hatt elleve ordførarar.

Hylestad ligg lengst sør i Valle, og tettstaden Rysstad var kommunens senter. Kommunen var ved samanslåinga 570 km² stor og folketalet hadde vakse frå 658 i 1915 til 662 i 1962.

Namnet

Kommunen (opphaveleg soknet) fekk namn etter (preste)garden Hylestad eller Hyl(k)je, norrønt: Hyljastaðir. Den fyrste delen av namnet kjem frå hylja som tyder «kulp» (leddet kan visa til ein kulp i Otra) medan staðir tydar gard eller bustad.

Kyrkje og trusliv

Sentralt på Rysstad ligg den nyaste av kyrkjene på Hylestad. Ho er den fyrste på denne tomta der ho vart bygd av Anders «Kirkebygger» Thorson Syrtveit i 1838. Den eldste kyrkja på Hylestad er nemnd fyrste gong i pavelege rekneskap og dagbøker i 1328 (Ecclesia de Hulesta)

Stavkyrkja stod nede ved elva Otra frå omkring 1200 og fram til ho vart riven i 1644. Fyrst låg grunnen til prestegarden Hylje, men etter svartedauen vart den lagd til Bjørgum. I staden for stavkyrkja kom ei lafta langkyrkje som blei ståande fram til 1838. På Nomeland ligg dessutan eit bedehus. Hylestad er ein del av Valle og Hylestad fellesråd i Otredal prosti.

Folketeljingar

Kommunen hadde fem teljingskrinsar:

1. Treungen (Straume, Helle og Besteland)
2. Rysstad (Rysstad)
3. Haugen (Haugen, Hovet og Bjørgum)
4. Brokke (Brokke og Berg)
5. Nomeland og Uppstad (Nomeland, Haugeland og Oppstad)

Teljingane i åra 1951-1961 ligg på Statistisk sentralbyrå SSB.no (vitja 4. august 2010)

Gardane

I 2010 er det tolv gardar i bygda, men det har vore minst tretten. Etter svartedauen blei Hylje dela mellom Hovet og Bjørgum. Oppe i dalsida, vest for Otra og midt i bygda ligg Brokke, Berg og Haugeland som har samnamnet Gardan.

Gardanes plassering frå syd til nord i bygda

G.nr.	Gard	Plassering	Fyrst nemnd	Merknader
60	Oppstad	heilt nord, vest for Otra		1593 - fullgard
61	Haugeland	nordafor Nomeland, sør for Oppstad		1668 - skild ut frå Nomeland ein av Gardan
62	Brokke	nordafor Rysstad, vest for Berg	1401 - Brekka	ein av Gardan
63	Berg	nordafor Rysstad, vest for Nomeland		til 1838 g.nr. 65 1838-1889 g.nr. 60 frå 1889 g.nr. 63. ein av Gardan
64	Nomeland	nordafor Rysstad, vest for Otra		1601 - fullgard
65	Hovet	nordafor Bjørgum, aust for Otra		1593 - fullgard
66	Haugen	nordafor Bjørgum, vest for Otra		1593 - fullgard
67	Bjørgum	nordafor Straume, aust for Otra		til 1838 g.nr. 61 1838-1889 g.nr. 64 frå 1889 g.nr. 67.
68	Rysstad	nordafor Helle, vest for Otra	1576 - Røssestadt	1593 - fullgard
69	Straume	heilt syd, aust for Otra	1405 - Strvm	1593 - fullgard til 1838 g.nr. 58 1838-1889 g.nr. 66 frå 1889 g.nr. 69.
70	Helle	nord for Besteland, vest for Otra	1479 - i Hellee	1593 - 1623: fullgard til 1838 g.nr. 63 1838-1889 g.nr. 67 frå 1889 g.nr. 70.
71	Besteland	heilt sør, vest for Otra	1437 - Bestaland	1601 - 1647: øydegaard til 1838 g.nr. 66 1838-1889 g.nr. 68 frå 1889 g.nr. 71.