Jakt (fartøytype)

Ei jakt er eit plattgatta seglfartøy med éi mast som normalt er rigga med minst eit gaffelsegl med bom og stagfokk, sjølv om ordet òg blir bruka om råseglrigga fartøy på Sør- og Austlandet. På 1700-talet var jaktene gjerne ganske butte lastefartøy i tråd med tendensen i si tid, men i løpet av 1800-talet fikk mange jakter smekrare form og kunne vera skikkelege skarpseglarar. Namnet jakt kjem frå nederlandsk jacht, og båttypen har nok òg opphav i dei nederlandske jachten, som var lette, einmastra, gaffelrigga seglfartøy som vart bruka av den nederlandske marinen til bl.a. å innhente piratar, og etterkvart òg til transport av viktige øvrigheitspersonar.

Jakt «Johanna» av Indresæter, bygd 1893. Malt av Daniel Hagerup.

Fartøyet har platt akterspegl, ofte dekorert med fargeornament. På en råseglsjakt er det vanlig med vinduer i akterspeilet. Seglføringa var fra slutten av 1700-tallet gaffelsegl med bom, stagfokk og klyver. På 1800-tallet ble det også vanlig med breifokk på rå, slik man finner på en slupp. Størrelsen kan variere en del, på 1600-tallet så mye som fra en halv til tolv kommerselester. Besetninga på en jakt er normalt to-tre personer.

Man skiller i Nord-Norge og Midt-Norge og mange steder på Vestlandet skarpt mellom en jakt som er sneiseglrigga og en jekt som har råsegl. I disse områdene vil man dermed ikke finne begrepet råseglsjakt, som er vanligere på Sørlandet og Østlandet.

Nederlandske jachten

 
Ei nederlandsk jacht i eit måleri frå 1790 av Jacob van Strij.

Bildegalleri

Konstruksjons- og oppmålingsteikningar

Fotografi

I kunsten

Kilder