Bergenhus len

Bergenhus len var eit len som omfatta Vestlandet og frå 1540-åra Nord-Noreg, med Bergen som administrasjonsby og eksporthamn.

Frå 1503 vart Norge inndelt i fire slottslen eller hovudlen:

• Akershus
• Båhus
• Bergenhus
• Trondheim (med Nord-Noreg)

Frå midten av 1540-åra vart Nord-Noreg lagt under Bergenhus hovudlen, som i 1560 omfatta desse underlena:

• Lister (Vestre Vest-Agder)
• Stavanger (Rogaland)
• Hardanger
• Dale (Luster, eige len 1565-1614)
• Nordfjord
• Sunnmøre

• Helgeland
• Salten
• Lofoten og Vesterålen
• Andenes (Andøya)
• Senja (Søndre Troms)
• Troms (Midt- og Nord-Troms)
• Vardøhus (Finnmark)

Slottslenet omfatta dei resterande delane av dagens Hordaland og Sogn og Fjordane.

Trondheim hovudlen var også underlagt regionaladministrasjonen i Bergen. Til sammen utgjorde de to hovudlena det nordafjelske Noreg. Noreg aust for Lista og sør for Dovre til Båhuslen, vart rekna til det sønnafjelske Noreg.

I 1662 falt lensordninga bort og Bergenhus hovudlen vart avløyst av Bergenhus stiftamt.

Lensherrar ca 1500-1679

År	Lensherre	Merknad
1489–	Otte Matssøn
1496–	David Sinclair
1501–	Anders Mus
1502–1504	Olav Ottessøn
1502–1503	Biskop Hans Teiste
1503–1507	Mogens Jenssøn
1506–	Hans Krukow
1509–	Lauritz Jenssøn
–1514	Herman Willumssøn
1514–1523	Jørgen Hanssøn
1523	Hans Knutssøn
1523–1529	Vincens Lunge
1529–1537	Eske Bille
1537–1542	Thord Rodt	Følgebrev 1537
1542–	Christoffer Hvitfeldt	Følgebrev 1.6.1542
1556–1560	Christoffer Valkendorff	Lensbrev 4.3.1556
1560–1568	Erik Rosenkrantz	Lensbrev 9.3.1560
1568–1571	Mads Skeel	Lensbrev 19.7.1568
1571–	Vincent Juel	Lensbrev 1.3.1571
1574–1578	Hans Pederssøn	Lensbrev 9.3.1574
1578–1586	Hans Lindenov	Lensbrev 31.7.1578
1586–1589	Nils Bild	Lensbrev 15.4.1586
1589–1596	Peder Thott	Lensbrev 29.4.1589, fornya 23.6.1593
1596–1606	Laurits Kruse	Lensbrev 8.7.1596
1606–1615	Nils Vind	Lensbrev 2.6.1606
1615–1619	Knut Urne	Lensbrev 20.3.1615
1619–1627	Knut Gyldenstjerne	Lensbrev 22.3.1619, fornya 30.4.1622
1627–1629	Oluf Parsberg	Lensbrev 28.3.1627
1629–1633	Jens Juel	Lensbrev 29.10.1628
1633–1641	Jens Bjelke	Lensbrev 4.6.1633
1641–1648	Henrik Thott	Lensbrev 5.4.1641, [
1648–1665	Ove Bjelke	Lensbrev 11.1.1648
1665–1666	Claus von Ahlefeldt
1666–1667	Georg Reichwein
1667–1669	Hans Hansen Lillienskiold d.e.
1669–1679	Johan Frederik von Marschalck

Sjå Bergenhus stiftamt for stiftamtmenn.

Litteratur

• NRR: Norske Rigs-Registranter. (Bd. 1-12.) (1861-1891). Christiania. (Digital utgåve, Digitalarkivet)
• Erslev, Kr. (1885). Danmark-Norges Len og Lensmænd. 1596-1660. København, s. 79-80. (Digital utgåve, University of Alberta)
• Fladby, Rolf. (1963). Fra lensmannstjener til Kongelig Majestets Foged. Oslo, s. 195.
• Weidling, Tor. (2000). Eneveldets menn i Norge. Sivile sentralorganer og embetsmenn 1660-1814. Oslo: Riksarkivaren, s. 31.

---