Ole Arntzen

Ole Arntzen (fødd i Grue 23. april 1731, død same stad 7. mars 1811) var gardbrukar og krigsråd. Han var fødd inn i bondestanden. Rangtittelen krigsråd vart tildelt han av kong Christian VII i 1774, og innebar at Arntzen definitivt tok steget frå bondestanden og inn i dei kondisjonerte sirklar. Det er såleis meir dekkande å kalle han proprietær enn bonde. Sin nye standsposisjonen hadde han oppnådd i kraft av materiell velstand, danningsnivå og livsstil, sosial omgangskrets og slektsrelasjonar. Arntzen dreiv storgarden Grinder, som han hadde overteke etter foreldra. Han åtte mykje skog og jordegods, han dreiv sagbruk og teglverk og omfattande utlånsverksemd. Ein periode i ungdomen var han lensmann i bygda.

Familie

Foreldra var gardbrukarar på Grinder, Arne Olsen (1697-1748) og Berte Nilsdotter frå Hol i Nes på Hedmarken (1708-1747). Faren hadde fått utdanning, og blir jamvel omtala som «studiosus», som vel må innebere at han hadde studert i København. Dei hadde huslærar til borna. Ole Arntzens sosiale avansement kan såleis seiast å ha vore godt førebudd. Arne Olsen var underoffiser med graden capitaine des armes, og dessutan bygdelensmann i Grue.

Berte Nilsdotter tilhøyrde bondearistokratiet på Hedmarken. Ho var grandtante til bondeføraren Halvor Hoel.

Ole Arntzen var den fjerde i rekka av ein syskenflokk på seks. Også syskena oppnådde gode, til dels kondisjonerte sosiale posisjonar:

• Malene, gift fyrst med Arne Torkjelsen Hveberg, andre gong med Arne Halvorsen Røysen, båe storbønder i Grue.
• Johanne, gift med Sven Persen Vøyen i Bærum. Som enkje budde ho i Drammen.
• Katrine, gift fyrste gong med Hans Juell, son av futen i Solør, andre gong med offiseren Wilhelm Ernst Ramm.
• Nils, død i København 1807, ugift.
• Hermann, offiser, utdanna ved Den mathematiske skole i Christiania, gift med Elisabeth Sophia Hommel.

Ole Arntzen var gift to gonger og fekk 21 born.

Fyrste ekteskapet var med Karen Persdotter Vøyen frå Bærum (1733-1769). Dei gifta seg i 1752. Karen var syster til Oles svoger Sven Vøyen. Ole og Karen fekk 11 søner og fem døtre. Fire av desse døydde som born. Dei som voks opp var:

• Arne (1752-1781). Studerte i København.
• Peder
• Birgitte Truine, gift med sokneprest i FrognLenketittel, Egedius Sem.
• Halvor, sokneprest Lårdal og Lom (1756-1835)
• Johanne, fyrste gong gift med Johan Lund, andre ekteskap med Ulrik Frederik Hals.)
• Kristian, prest, fyrst i Hardanger, så i Danmark. Gift med Anne Sofie Ravn.)
• Ole, prest i Danmark.
• Malene, gift med offiseren Frederik Wilhelm Lützow.
• Karen, gift med offiseren Hans de Place
• Nils, oberst i russisk teneste og gift i Russland
• Sven, bonde i Grue
• Engebret, bonde på Sjælland

Sønene i dette ekteskapet tok familienamnet Arntzen.

Ole Arntzen gifta seg andre gongen i 1772 med Marthe Hansdotter Gjerdrum (1747-1797), dotter til soknepresten i Grue. Dei fekk fem søner, som til dels brukte familienamnet Gjerdrum, anten som det einaste eller i kombinasjon med Arntzen:

• Hans
• Ole, offiser, eigar av spikarverket på Tjura
• Karelius
• Andreas, magistratspresident, høgsterettsassesor, stortingsmann og statsråd http://snl.no/.nbl_biografi/Andreas_Arntzen/utdypning
• Arne, bonde på Opaker