Riksheim Trevarefabrikk
Riksheim Trevarefabrikk var ein møbelfabrikk på Riksheim i Sykkylven. Det var brørne Johan og Martin Riksheim som etablerte verksemda i 1930. Dei kom i gang med framstilling av små avrunda pinnar som i første rekkje vart nytta til dei ettertrakta «kjærlighet på pinne». Det var småindustrikontoret i Ålesund som sette Riksheim-brørne på denne ideen. Kontoret kom i gang nett i 1930, og denne verksemda må ha vore mellom dei første det engasjerte seg i. Småindustrikontoret tok seg av sal og marknadsføring av pinnane. Ein del vart ekspederte ut av landet. Lars P. Riksheim som bunta pinnane for brørne i yngre år, minnest at rutebåten la til ved kaia på Riksheim annakvar dag for å hente varene. Nederland og Belgia tok imot store mengder med «kjærleikspinnar» frå Riksheim. Pinnane kunne og nyttast til anna, til dømes blomsterpinnar. Det var Martin Riksheim som hadde hovudansvaret for fabrikkdrifta i byrjinga. Johan var eldre og han dreiv garden. Martin hadde gått Holmøy Arbeidsskule, og han viste tidleg legning og interesse for snikkararbeid.
Frå starten heldt verksemda til i kjellaren i våningshuset i Pegarden. I 1930/31 bygde brørne ein to etasjes trebygning nede ved sjøen. Martin og Johan var nevenyttige karar, og fleire av maskinene dei trong, bygde dei sjølve. For at pinnane skulle få den runda forma, vart dei høvla ferdige i ei rundstokkmaskin. Pussinga skjedde ved hjelp av ein stor trommel som gjekk snøgt rundt. Møtte dei elles produksjonsvanskar, la dei gjerne vegen til P.K. Thoresen og verkstaden hans. Thoresen var den sentrale problemløysaren for industripionerar i Sykkylven.
J. & M. Riksheim, som fabrikken vart kalla dei første tiåra, gav i trettiåra arbeid til eit par mann utanom eigarane. Bemanninga auka ikkje vesentleg framover. I 1943 var der tre tilsette, og det same var talet i 1955. Men produktspekteret endra seg etter få år. Johan og Martin Riksheim gjekk over til å lage stolgrindar for lokale møbelfabrikantar. Tynes Møbelfabrikk, som låg rett over fjorden, vart ein god kunde for Riksheim-karane. Under krigen var produksjonskapasiteten til J. & M. Riksheim utnytta maksimalt. Om produktskiftet står det i ein branntakst skriven av ein assurandør frå Trondheim 1.11.1942: «Nærværende fabrikk….. er et lite anlegg…. En rundstokkhøvel med kulelagre for fresing av pinner til «kjærlighet på pinne»… På grunn av manglende kjærlighet er bedriften nu gått over til møbler.» Etter krigen har Riksheim Trevarefabrikk, som namnet seinare vart endra til, laga treverk til møbelfabrikkane Hj. Brunstad Fabrikker AS, Emco-Møbler A/S og Formfin AS. Frå 1974 har Rajo Møbler AS i Tusvika vore den største avtakaren.
Martin Riksheim døydde i 1957, då tok Johan over ansvaret åleine. Frå 1968 og fram til bedrifta vart lagt ned i 2001, var son til Martin, Svein Riksheim, dagleg leiar. I 2001 vart Svein Riksheim og sonen hans Odd Martin med vidare i det nyskipa selskapet Møbeltre.
Kjelde
- Høidal, Eldar: Industrisoge for Sykkylven. Sykkylven 1990. Digital versjon på Nettbiblioteket