Brukersamtale:Rrx

Velkommen!

Velkommen ombord, Rrx! Om du ikke tidligere har erfaring med wikiarbeid, kan det være lurt å starte med å lese litt om wikien. Ta gjerne også en titt på våre nettbaserte wikigrunnkurs og på hjelpesidene i wikien. Ellers er det bare å sette i gang å skrive om de lokalhistoriske emnene du er interessert i. Om du syns noe er vanskelig, kan administratorene våre hjelpe deg. Skriv gjerne noen ord om deg selv på brukersiden din. Det kan gjøre det lettere for andre brukere å ta kontakt med deg på samtalesiden din. Da vil det dukke opp en oransje stripe i wikien om at du har nye meldinger. Om du har krysset av for det i innstillingene dine øverst til høyre, vil du også få beskjed på e-post. Kanskje vil du finne andre brukere med samme interesser som deg i wikien. Wikien vår er hele tiden i utvikling, og veien blir i stor grad til mens vi går. Alle brukere er viktige i denne utviklingen. Bruk derfor samtalesider og andre kanaler aktivt til å dele erfaringer, tanker og forslag! Om du skulle være vant til å arbeide på Wikipedia, er det lurt å ha i bakhodet at lokalhistoriewiki.no skiller seg fra Wikipedia på mange måter. Lykke til! :-)

Velkommen ombord, Rrx! Om du ikkje har tidlegare erfaring med wikiarbeid, er det lurt å begynna med å sjå gjennom sida «Om wikien» og å kike gjennom hjelpesidene våre. Elles er det berre å setje i gang med skrivinga om lokalhistoriske emne som du er interessert i. Om du synast noko er vanskeleg, kan administratorane våre hjelpe deg. Skriv gjerne nokre ord om deg sjølv på brukarsida di. Det kan gjera det lettare for andre brukarar å ta kontakt med deg på samtalesida di. Da vil det dukke opp ei oransje stripe i wikien om at du har nye meldingar. Om du har kryssa av for det i innstillingane dine øvst til høgre, vil du også få melding på e-post. Kanskje vil du finne andre brukarar med same interesser som deg i wikien. Wikien vår utviklar seg heile tida, og vegen blir i stor grad til medan vi går. Alle brukarar er viktige i denne utviklinga. Bruk difor samtalesider og andre kanalar aktivt til å dele erfaringar, tankar og forslag! Om du skulle vera vant til å arbeide på Wikipedia, så er det lurt å ha i bakhovudet at lokalhistoriewiki.no skil seg ut frå Wikipedia på mange måtar. Lykke til! :-)

Buristbåhtem dehki, Rrx! Gu i åvdep birrgi nágan wikijna læ buoremusat låhkåt «Om wikien (dán wiki birra)» ja áj guovladit mija væhkkebelijda. Ietján biesa tjállegåhtet bájjkálajhisturja ássje birra gu dån berusta. Jus læ duvne tjualbma, máhte máddet mija administratuvrijt dunji viehkedit. Læ buoragit gu dån tjælitja ietja birra duv adnejbielláj. Dalæ álkep ietjá adnejijda duv guladallat duv adnejrudnambielláj. Jus nágan læ tjállem duv adnejrudnambielláj, dalæ ihtá oránnsja sárak bielleåjve vuolen gu læ duvne årrå sárdnoma. Jus dav sárgasta duv adnejvælljimbielláj bajemus ålges bielen áj ådtjo e-påsståsárdnoma. Iehkep dån gávna ietjá adneja gu berusti sæmmá æssjijt gu dådnå. Mija wiki l agev åvvdåmin ja bálges læ dahkam gu vádtsemin. Gájk adnej l árrvolis dán åvvdåmij. Dajna berri dån adnet rudnambellijt ja ietjá kanálajt áhte juogadit åtsådallamijt, ussjulmasa ja ájádusa! Jus dån juo tjállám Wikipediaj, dæ mujte gu lokalhistoriewiki.no læ måddeláhkáj sierra Wikipediast. Vuærrbe tjállemijn! :-)

-- Chris Nyborg (diskusjon) 10. mai 2021 kl. 06:16 (UTC)

Kjære Nyborg

Hvordan går det? Tusen takk for det Chris. Jeg er meget inreressert i å komme mer i kontakt med dere og deg angånde lokalhistorie på Vestlandet spesielt. Ha en fin sommer.

Med kjærlighet

Robert Riksheim R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 12. jul. 2021 kl. 11:57 (UTC)

Flott at du bidrar på Lokalhistoriewiki. Vi er i feriemodus nå, men jeg er på jobb nesten tre uker til og kan kontakes på chris.nyborg(krøllalfa)nb.no. Jeg er ikke den største eksperten på Vestlandet, men når ferien er over er det flere på plass. Vi har også andre som skriver om forskjellige deler av Vestlandet på wikien, som du også kan kontakte for samarbeid og utveksling av informasjon. Blant annet har vi mye stoff fra Sykkylven, som jeg ser du nevner lenger ned. Chris Nyborg (diskusjon) 13. jul. 2021 kl. 07:29 (UTC)

Hei Robert. Fint at du legg ut informasjon om Sykkylven i wikien. Positivt med alle som vil bidra til å formidle kunnskap om kommunen vår. Eg har gjennom mange arbeidd med å legge ut stoff om Sykkylven, under kategorien Sykkylven leksikon. Stort sett har eg vore åleine om dette arbeidet, så å få fleire med på laget kjennest fint. Eg er også leiar i Sykkyklven sogenemnd, og det er berre å spørje om du har spørsmål som gjeld lokalhistoria i Sykkylven. Også fint om du kan nytte nynorsk som er språkforma dei fleste nyttar i Sykkylven.

Eg har vore inne og justert litt i artikkelen din om Sørestranda. Du skriv at Ikornnes kapell ligg under Sykkylven kykjesokn. Så vidt eg veit er Ikornnes framleis eit eige sokn. Eldar Høidal (diskusjon) 25. feb. 2025 kl. 10:32 (UTC)

Hei Eldar

Så bra. Gikk bare ut ifra at kapellet lå under det jeg trodde var "hovedkyrka" i Sykkylven ut i fra det lille jeg har hatt av kontakt med kirka de siste åra, forsto jeg at de som jobbet der også har god kontakt med kapellet. Ble selv døpt der, artig å høre det er eget sokn.

Det er godt noen justerer meg, jeg fortrekker helst at andre skriver generelt og så gjør jeg heller detaljene, men noen må være først ut av og til. Jeg har hatt noe mer tid i det siste, får håpe det fortsetter å bli tid til dette. Også spennende med muligheit til å "migrere" noe detaljer til Wikipedia, og visa versa. Håper også på å få tak i flere årbøker i framtida forresten, så mer slike historiekilder kan komme opp på "nett", jeg så at dere allerede ga bort noen.

Når det gjelder nynorsk skulle jeg gjerne ha skrevet "mykje meire", men da tror jeg dessverre at jeg neste må be om at noen går over artiklene mine. Ser gjerne at noen oversetter de til nynorsk for meg, om det er mulig.

Eg håper at lære meg meir Sunnmørsk, lykke tel med historieskrivinga og Sogenemda.

PS: Vet du om noen har laget et kart over Sykkylven med historisk inndeling, ikke grunnkretser, men soner slik som Sørestranda, Tusvik, Hundeidvik osv? Jeg tror det skal være et bakerst i Utvandrare fra Sykkylven av Gjævenes. R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 25. feb. 2025 kl. 15:21 (UTC)

Hei

Takk for svar. Veit ikkje om noko områdekart slik du omtalar.

Når det gjeld Årbok for Sykkylven er den digitalisert og alle utgåvene frå 1992 ligg ute på Sykkylven sogenemnd sine heimesider: www.sogenemnd.no Eldar Høidal (diskusjon) 26. feb. 2025 kl. 09:30 (UTC)

Hei.

Det er kanskje litt gammaldags å ha den på papir. Skal se på mulighetene for utskrift.

Takk. R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 27. feb. 2025 kl. 11:44 (UTC)

Hei Eldar

Sjekket du siden nå?

Mvh

RR R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 1. mar. 2025 kl. 16:25 (UTC)

Sjekka no. Bildet låg ute. Du skriv Bilde ta Sykkylven. Det må vere .. av Sykkylven. Nynorsk er ikkje lett.. Eldar Høidal (diskusjon) 1. mar. 2025 kl. 17:33 (UTC)

Da vart det ikkje bokmål...men eg overdreiv nynorsken på det ordet litt kanskje. R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 1. mar. 2025 kl. 17:46 (UTC)

Finnes det noko referanse til/kilde på Jens E. Ekornes plass noko sted? Eg har kun tilgang til digitale publikasjonar.

Takk så langt. R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 1. mar. 2025 kl. 17:53 (UTC)

Slekt

Jeg er Robert Riksheim fra Sykkylven og Nord Holland R. Riksheim (Rrx) (diskusjon) 12. jul. 2021 kl. 11:53 (UTC)

Brukerside

Hei Robert. Flott at du bidrar på wikien! Kunne du også skrive litt om deg sjøl på brukersida di? Med vennlig hilsen Trond Nygård (Kallrustad) (diskusjon) 11. feb. 2025 kl. 12:10 (UTC)

Plassemenn og opphav

Riksheimsætra i gamledagar. Krisen-selet høyrde til Krissengarden, opphavleg bnr. 1

Foto: Sykkylven Gardssoga III

I følge Gjævenes har det vore tre bruk eller plassar under Riksheim garden frå gammalt av.

Desse omtalast også berre som bruk A, B og C seinast på tidleg 1600-tallet. Etter dette er det komme navn på plass på tre nye hovedbruk på Riksheim, men dette er ikkje nødvendigvis dei samme bruka og har nok komme til fleire tiår etter.

Det som vart omtala som Bnr 1 KRISSENGARDEN, er etter mannsnamnet Krister. Stova heitte Krissenstova, og lå lengst i sør.

Så kjem Bnr 2 TØMMESGARDEN. Gardsnamnet skal spele på namnet til den første oppgitte bonden, nemlig Tomas Olsen Riksheimgjerde, fødd cirka 1650 og død i 1736. Riksheimgjerde har nok tidlegare vore del av Riksheim, og ein kan finne antydningar til dette alt på 1600-talet. I Hundeidvik har det det same skjedd med Kurset og Kursetgjerde. Vidare skriv Gjævenes at "Ein del av jorda til Tømmesgarden kom frå bruk B, medan slekta kom frå bruk C".

Til slutt kjem Bnr 3 PEGARDEN, med Pe-stova, antakeleg oppkalt etter mannsnamnet Per eller Peder.

Høgebakkan på Riksheim, under Krissengarden. Riksheimfossen i bakgrunnen

Ved utskiftinga i midten av 1880-åra var det ingen som flytte ut, men tunet har vorte regulert noko seinare. Ein del av Krissengard-stova (gamlestova) vart flytt opp til ein husmann. Før utskiftinga av innmarka var slåttemarka teigbytt, men det var store teigar, noko som kan tyde på at der hadde vore ei utskifting tidlegare. Kvart bruk hadde eit samla stykke av den gamle åkeren på Fløten, som låg til sides og ned for tunet. Denne åkeren var skild frå slåttemarka ved eit gjerde. Når dei sleppte krøtera på bøen om hausten stengde dei ei grind i gjerdet og lét krøtera beite på slåttemarka inn mot Riksheimgjerde. Det var ikkje gjerdt mot Riksheimgjerde, og då det ikkje var sambeite mellom dei to gardane, måtte dei på Riksheimgjerde passe på å jage riksheimkrøtera vekk frå si mark. Det var først rundt siste århundre-skifte at det vart sett opp gard på bømarka mellom Riksheim og Riksheimgjerde. Mot Erstad har der vore hagard frå gammalt av. Teigen under Riksheim var eit slåttemarkstykke mellom Straumsheim og Riksheimgjerde. Der er ikkje minne om korleis Riksheim har fått det mark-stykket. Teigen rekk midtvegs opp til bøgarden. Der er ikkje sett opp gjerde mellom Teigen og Straumsheim.

Bilde av Høgebakkan, tatt mot Straumshornet, viser tydeleg at det lå nord for Riksheimelva

Det vart etter kvart nokså mange plassemenn på Riksheim, og eit kommunestyrevedtak som galdt dei, gjekk ut på at alle plassemenn som ikkje brukte matrikulert jord og som ikkje fekk stønad frå fattigstellet, skulle betale 12 skilling i året til skulekassa. I 1888 vart det vedteke at alle plassemenn med skyldsett jord skulle ta del i skulehushaldet og andre utgifter til skulen in natura med ¼ mot gardbrukarane. Då plassemennene protesterte mot dette gjorde heradstyret vedtak om at så lenge der var omgangsskule, skulle plassemenn betale for ein eller to dagar, og kvar dags skulehald vart sett til 25 øre.

Før andre verdskrigen vart det grave ein stor kanal på Riksheimmyrane av alle brukarane på Riksheim, slik at meir jord kunne dyrkast. I 1940 vart bøgarden flytt, og med det vart heile dei flate myrane lagt til innmarka. Alle brukarane tok då til med nydyrking.

Tabell over bruka

Oppsummert kan frå starten inndeling ha utvikla seg slik for underbruka:

Inndeling før 1650	Bruk A	Bruk B	Bruk C
Første brukar:	Peder Jonsen Indre Standal	Jakob	Ole Pedersen Riksheim

Kor alle bruka gjekk vidare veit vi ikkje, men vi veit delar av dei. Eigennamn i underbruk kan sjåst under. Pegarden har flest utskilde bruk:

Delar frå	Bruk A	Bruk B & C	Ukjend
Bruks-namn & # 1650~nåtid:	Krissengarden (Bnr. 1)	Tømmesgarden (Bnr. 2)	Pegarden (Bnr. 3)
Stove, sel & løe:	Krissenstova, Krissen-selet & Krissenløa	Tømmes-selet, Tømmestova & Tømmesløa	Pe-selet, Pe-stova & Peløa
Utskild bruks-namn & #:	16 Krissenteigen 17 Løken 18 Høgebakken 19 Vårtun I 27 Vårtun II 31 Nytun Krissenteigen	13 Lybæk 15 Gyljane 18 Høgebakken Indre 24 Nytun 26 Løvoll 43 Hallro 22 Løken 25 Åsly 30 Fausatun 36 Fausatun II 32 Skogås 33 Nygaard (Sjøtun) 47 Bjørkly 49 Soltun	Kalvegjerde Bytningane 4 Kjerane 45 Larsstad I 46 Trafo-tomta 14 Birkebakke 5 Indre Slettereiten 34 Lunheim 6 Reiten (el. Grøngot) 7 Slettereiten 21 Bytingsvika 29 Riksheim trevarefabrikk 50 Annavika 8 Teigen 9 Gylet 10 Høgebakken 11 Riksheim kvernbruk 12 Lillegjerde 23 Bakken 28 Fossheim 37 Lunheim 38 Bakken 39 Hjellen 40 Utsyn 41 Bakketun 42 Krinstun 20 (Kraftverket)

Krissenstova til venstre og Tømmesstova til høgre. Ein kan sjå at dei sto nedanfor Riksheimelva

I tilleg til sel, også kalla støl eller seter, stove og løe-namn, hadde dei tre plassnamna eigne nam for kvern og truske, til dømes Tømmeskverna for Tømmesgarden. Kvernar ovanfor ho sto på nordsida av elva, og kring 100 meter nedafor brua sto kverna til Riksheimgjerde. Litt lenger opp sto Krissen-kverna.

Det er i dag registret 61 utskilde bruksnummer på Riksheim totalt. Husnummera langs Sørestrandvegen frå grensa ved Riksheimgjerde i sør, til grensa til Erstad i nord er 192 til 357.

Personar

Jens Nilvard Riksheim var ein mann fødd på Gyljane på Riksheim som prøvde seg som akademikar i USA. I tillegg har vi Jens Riksheim og hans son Vilhjelm Riksheim. Vidare er Andreas Riksheim frå Pegarden òg kjend, han grunnla A. Riksheim Kurvmøbelfabrikk i 1913. Jens Riksheim flytta derfra til Valberg i Troms, og fikk borna Sigvor Riksheim, pioner for Trastad samlinger, og Vilhjelm Riksheim, lærar og fotograf.

Seter

Utsikt på gammalt postkort over søndre del av Riksheim. Truleg teke over Erstadsætra. I bakgrunnen Straumshornstoppen til øvst, og Sykkylvsfjorden går mot høgre, sørover, til Straumgjerde og Fetvatnet innst i dalen.

Foto: Riksheim

Riksheimsætra ligg ovanfor Riksheim, i Riksheimdalen, vest for Riksheim. Setra grensa mot Megardsdalen i Hundeidvik i vest, og hadde ei framseter vest, sørvest for der. Setermarka grensar mot setermarka til Midtgård, Hundeide og Gjævenes i vest og Erstadsætra i nordaust. Der er ikkje gjerde. På Riksheim-stølen var innhegna slåttemark med sams slått utan teigar, og seterhusa låg om kvarandre. Segna seier at Riksheim ein gong hadde vårseter på Straumsheim.