Begna: Forskjell mellom sideversjoner

Fra lokalhistoriewiki.no
Hopp til navigering Hopp til søk
(båttrafikk)
m (Teksterstatting – «\* {{kartverket\|([0-9]*)}}» til «»)
 
(10 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
'''[[Begna]]''' er ei elv i [[Valdres]]. Vassdraget den tilhøyrer renn frå [[Steinurdalstjern]] i [[Vang kommune]], på 1429 moh., men namnet Begna får vassdraget fyrst der [[Ylja]] renn saman med [[Otrøelva]]. Elva munnar ut i [[Sperillen]], og er ei av dei største tilløpselvene i [[Drammensvassdraget]].
{{Infoboks elv
| navn = Begna
| bilde = Nord Aurdal - no-nb digifoto 20160303 00077 NB MIT FNR 07059.jpg
| bildetekst = Begna gjennom [[Nord-Aurdal]]. {{byline|[[Nasjonalbiblioteket]]|1948/1949}}
| altnavn = Ådalselva
| lengde = 213
| fall = 908
| middelvannføring = 88
| nedslagsfelt = 4851
| kilde = [[Otrøvatnet]]
| kildehøyde = 971
| utløp = Samløp med [[Randselva]] ved [[Hønefoss]]
| utløphøyde = 63
| gjennom = [[Vangsmjøsi]], [[Slidrefjorden]], [[Strondafjorden]] og [[Sperillen]]
| sideelver = }}
'''[[Begna]]''' er ei elv i [[Valdres]]. Vassdraget den tilhøyrer renn frå [[Steinurdalstjern]] i [[Vang kommune]], på 1429 moh., men namnet Begna får vassdraget fyrst der [[Ylja]] renn saman med [[Otrøelva]]. Elva munnar ut i [[Sperillen]], og er ei av dei største tilløpselvene i [[Drammensvassdraget]], og sør før Sperillen kallas elva og Åcdelaelva.


Steinurdalstjern har avløp til [[Tenlefjorden]]. Derifrå renn [[Tenla]] til [[Otrøvatnet]], og frå dette renn Otrøelva vidare til ho møter Ylva og danner Begna.   Langs vegen nedover Valdres dannar elva innsjøane [[Vangsmjøsi]], [[Slidrefjorden]] og [[Strondafjorden]]. I sistnemnde renn også [[Dalsåni]] ut, men også lenger ned kallast elva Begna. Nedanfor Strondafjorden, som ligg ved [[Fagernes]], kallast dalen [[Begnadalen]], og i enden av denne renn elva ut i Sperillen. I Begnadalen er elva også kjend som «Storelva» frå [[Mikkjel Fønhus]] sin dikting.  Distansen er på om lag 213 km, med ein høgdeskilnad på om lag 908 meter.
Steinurdalstjern har avløp til [[Tenlefjorden]]. Derifrå renn [[Tenla]] til [[Otrøvatnet]], og frå dette renn Otrøelva vidare til ho møter Ylva og danner Begna. Langs vegen nedover Valdres dannar elva innsjøane [[Vangsmjøsi]], [[Slidrefjorden]] og [[Strondafjorden]]. I sistnemnde renn også [[Dalsåni]] ut, men også lenger ned kallast elva Begna. Nedanfor Strondafjorden, som ligg ved [[Fagernes]], kallast dalen [[Begnadalen]], og i enden av denne renn elva ut i Sperillen. I Begnadalen er elva også kjend som «Storelva» frå [[Mikkjel Fønhus]] sin dikting.  Distansen er på om lag 213 km, med ein høgdeskilnad på om lag 908 meter.


Frå Sperillen renn [[Ådalselva]] vidare til [[Hønefoss]] der ho møter [[Randselva]] og munnar ut i [[Tyrifjorden]].  
Frå Sperillen renn [[Ådalselva]] vidare til [[Hønefoss]] der ho etter [[Hønefossen]] møter [[Randselva]] og renner videre som [[Storelva (Ringerike)|Storelva]] før ho munnar ut i [[Tyrifjorden]].


Frå 1886 gjekk dampskipet [[DS «Bægna»]] i gods- og persontrafikk frå [[Heen]] i [[Ådalselva]], vidare gjenom [[Sperillen]] og opp Begna til [[Sørum (Sør-Aurdal)|Sørum]] i [[Sør-Aurdal]]. Då [[Sperillbanen]] kom i 1926, vart endestoppen flytta til ny dampskipsbryggje ved endestasjonen [[Sperillen stasjon]] på Finsand. Frå 1929 gjekk båttrafikken med ein mmotorbåt fram til båttrafikken og persontrafikken på Sperillbanen vart lagt ned i 1933.
Frå 1886 gjekk jarnbanens dampskip [[DS «Bægna»]] i gods- og persontrafikk frå [[Hen (Ringerike)|Hen]] med [[Hen stasjon]] i [[Ådalselva]], vidare gjenom [[Sperillen]] og opp Begna til [[Sørum (Sør-Aurdal)|Sørum]] i [[Sør-Aurdal]]. Då [[Sperillbanen]] kom i 1926, vart endestoppen flytta til ny dampskipsbryggje ved endestasjonen [[Sperillen stasjon]] på [[Finsand (Ådal)|Finsand]]. Frå 1929 gjekk båttrafikken med ein motorbåt fram til båttrafikken og persontrafikken på Sperillbanen vart lagt ned i 1933.


Kraftutbygginga i Begna har ei maksimal yting på om lag 326 MW (2003). Det største kraftverket er [[Åbjøra kraftstasjon]] i [[Nord-Aurdal kommune]]. Tidlegare var Begna også ei viktig fløytingselv.
Kraftutbygginga i Begna har ei maksimal yting på om lag 326 MW (2003). Det største kraftverket er [[Åbjøra kraftstasjon]] i [[Nord-Aurdal kommune]]. Tidlegare var Begna også ei viktig fløytingselv.
Linje 14: Linje 29:


<gallery>
<gallery>
Fil:Dampskipsbrygge Sperillen.png|Dampskipsbrygga med [[DS «Bægna»]] og godsvogner.{{byline|[[Norsk Jernbanemuseum]]|1925}}
Fil:102. Fra Vangsmjøsen, Valdres - no-nb digifoto 20130207 00016 bldsa FA1047.jpg|Vangsmjøsa. {{byline|[[Jørgen Aune]]|1904}}
Fil:102. Fra Vangsmjøsen, Valdres - no-nb digifoto 20130207 00016 bldsa FA1047.jpg|Vangsmjøsa. {{byline|[[Jørgen Aune]]|1904}}
Fil:Fagernæs Valders - NB MS G4 0162.jpg|Strondafjorden. {{byline|[[Marthinius Skøien]]|omkr. 1880–1898}}
Fil:Fagernæs Valders - NB MS G4 0162.jpg|Strondafjorden. {{byline|[[Marthinius Skøien]]|omkr. 1880–1898}}
Linje 20: Linje 36:
==Kjelder==
==Kjelder==


* {{kartverket|139591}}
 
* [https://snl.no/Begna Begna] i ''Store norske leksikon''
* [https://snl.no/Begna Begna] i ''Store norske leksikon''


Nåværende revisjon fra 12. jan. 2024 kl. 13:01

Begna
Nord Aurdal - no-nb digifoto 20160303 00077 NB MIT FNR 07059.jpg
Begna gjennom Nord-Aurdal.
Foto: Nasjonalbiblioteket (1948/1949).
Basisopplysninger
Alt. navn: Ådalselva
Lengde: 213 km
Samlet fall: 908 m
Middelvannføring: 88 m³/s
Nedslagsfelt: 4851 km²
Kilde: Otrøvatnet
Høyde ved kilde 971 moh.
Utløp: Samløp med Randselva ved Hønefoss
Høyde ved utløp: 63 moh.
Renner gjennom: Vangsmjøsi, Slidrefjorden, Strondafjorden og Sperillen

Begna er ei elv i Valdres. Vassdraget den tilhøyrer renn frå Steinurdalstjern i Vang kommune, på 1429 moh., men namnet Begna får vassdraget fyrst der Ylja renn saman med Otrøelva. Elva munnar ut i Sperillen, og er ei av dei største tilløpselvene i Drammensvassdraget, og sør før Sperillen kallas elva og Åcdelaelva.

Steinurdalstjern har avløp til Tenlefjorden. Derifrå renn Tenla til Otrøvatnet, og frå dette renn Otrøelva vidare til ho møter Ylva og danner Begna. Langs vegen nedover Valdres dannar elva innsjøane Vangsmjøsi, Slidrefjorden og Strondafjorden. I sistnemnde renn også Dalsåni ut, men også lenger ned kallast elva Begna. Nedanfor Strondafjorden, som ligg ved Fagernes, kallast dalen Begnadalen, og i enden av denne renn elva ut i Sperillen. I Begnadalen er elva også kjend som «Storelva» frå Mikkjel Fønhus sin dikting. Distansen er på om lag 213 km, med ein høgdeskilnad på om lag 908 meter.

Frå Sperillen renn Ådalselva vidare til Hønefoss der ho etter Hønefossen møter Randselva og renner videre som Storelva før ho munnar ut i Tyrifjorden.

Frå 1886 gjekk jarnbanens dampskip DS «Bægna» i gods- og persontrafikk frå Hen med Hen stasjon i Ådalselva, vidare gjenom Sperillen og opp Begna til Sørum i Sør-Aurdal. Då Sperillbanen kom i 1926, vart endestoppen flytta til ny dampskipsbryggje ved endestasjonen Sperillen stasjon på Finsand. Frå 1929 gjekk båttrafikken med ein motorbåt fram til båttrafikken og persontrafikken på Sperillbanen vart lagt ned i 1933.

Kraftutbygginga i Begna har ei maksimal yting på om lag 326 MW (2003). Det største kraftverket er Åbjøra kraftstasjon i Nord-Aurdal kommune. Tidlegare var Begna også ei viktig fløytingselv.

Namnet kjem frå bygdenamnet Bagn, og er ikkje forklara.

Galleri

Kjelder

  • Begna i Store norske leksikon

Koordinater: 61.18966° N 8.21878° Ø

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Begna&oldid=2042394»