Forside:Valdres
Portal Valdres
Valdres er eit landskap i Oppland, med kommunane Nord-Aurdal, Sør-Aurdal, Øystre Slidre, Vestre Slidre, Vang og Etnedal.Dalføret femner størstedelen av nedbørsområdet for Begnavassdraget nord for Sperillen og den øvre delen av Etnedal landskapsområde med kringliggande fjellstrok. I sør finn ein Begnadalen og Hedalen. I nord er Valdresflye ein del av Jotunheimen. Valdres reknast med til Austlandet, men er òg eit grenseområde til Vestlandet. Den eldste busetninga i dalen kom vestfrå, og Valdres var lenge under Gulatingslagen. I 1153 vart dalen ein del av Stavanger bispedøme.
Den største tettstaden, og den einaste mer over 1000 innbyggjarar er Fagernes i Nord-Aurdal. Fagernes som fekk bystatus i 2007 og har drygt 1900 innbyggjarar (2018). Andre tettstader, med folketal per 2018 i parentes, er: Leira i Nord-Aurdal (873), Bagn i Sør-Aurdal (668), Aurdal i Nord-Aurdal (681), Beitostølen i Øystre Slidre (349), Slidre i Vestre Slidre (346), Røn i Vestre Slidre (283), Heggenes i Øystre Slidre (283), Moane i Øystre Slidre (230) og Bruflat i Etnedal (248).
E16 og fylkesveg 51 går gjennom Valdres. Det er bussamband frå fleire stader i dalen til Oslo, Bergen, Gjøvik og Gol. Valdresbanen gjekk til Fagernes, og vart nedlagd i 1989. Fagernes lufthamn, Leirin var den høgast liggande flyplassen i Nord-Europa, på 822 moh. Den hadde daglege avgonger til Oslo lufthavn, Gardermoen. Lufthamna vart opna i 1987, og nedlagd i 2018.
| Steinset | |
|---|---|
| Alt. navn: | Steenset, Steensæt, Stenseth |
| Sted: | Steinsetbygdi |
| Sokn: | Nord-Etnedal |
| Fylke: | Innlandet |
| Kommune: | Etnedal |
| Gnr.: | 31 |
| Type: | Matrikkelgard |
Steinset er ein matrikkelgard (gnr. 31) i Etnedal i Valdres. Garden ligg i Nord-Etnedal sokn, på austsida av Steinsetfjorden. Både fjorden og grenda Steinsetbygdi har namn etter Steinset. Garden ligg høgt (750-800 moh).
I Norske Gaardnavne blir namnet tolka som opphaveleg «Steinssetr, af Mandsnavnet Steinn eller et med Stein- begyndende Navn».
Garden er fyrst nemnd i ei skatteliste frå 1592, og var udelt til rundt 1730, då det vart to Steinset-bruk. I 1750-åra vart det skilt ut eit bruk til. På 1800-talet skaut garddelinga fart, slik at det i 1886-matrikkelen hadde vorte 20 bruksnummer under Steinset.
Kjelder og litteratur
- Hvattum, Harald: Gard og bygd i Etnedal : band A - Bygdehistorie. Bustader og slekter i Nord-Etnedal, Etnedal kommune 1989. Digital versjon på Nettbiblioteket, s. 274-313.
- Matrikkelen for 1886
Norges matrikel : matrikulerede eiendomme og deres skyld den 1 januar 1904 i Kristians amt. Utg. Finans- og Tolddepartementet, J. M. Stenersen & Co.s Forlag, 1904. Digital versjon på Nettbiblioteket
Sjå også
Hauk Erlendson Aabel (født 21. april 1869 i Førde, død 12. desember 1961 i Oslo) var skuespiller, mest kjent i samtiden som karakterkomiker, hovedsakelig tilknyttet Nationaltheatret, men han var også med i flere filmer. Hauk Aabel var født i Førde, hvor faren var distriktslege. I 1876 flyttet familien til Nord-Aurdal i Valdres, da faren fikk legestilling der. I første halvdel av 1880-tallet var Aabel elev ved Latinskolen i Drammen, hvor moren kom fra, mens resten av familien fortsatt bodde i Valdres. Aabel gjennomgikk Krigsskolens nederste avdeling, og ble sekondløytnant 1892. Han begynte å studere jus, men avbrøt studiene for å bli skuespiller. Hauk Aabel debuterte på Christiania Theater i 1897 som seminarist Pedersen i Hulda Garborgs Rationelt Fjøsstel. Han ble fast ansatt der i 1898.