| Om Landbruk
|
 Hauger i Lørenskog. Foto: André Clemetsen Innføringen av landbruket markerte en overgang fra nomadisk tilværelse til bofaste befolkningsgrupper. Omkring 8800 f.Kr. ble landbruk etablert i Midtøsten, i et område kjent som Den fruktbare halvmåne. Til Nordvest-Europa kom landbruket omkring 5000 f.Kr., og til Norden først omkring 4000 f.Kr.
Det første jordbruket erstattet på ingen måte jeger- og samlersamfunnene. Den nordiske traktbegerkulturen var lik i hele Norden fra Danmark og opp til Trøndelag. Den marker seg ved funn av spesielle økser av stein og flint spesielt på Jæren. Beinrester vitner om husdyrhold som sau, geit og kyr., var forholdet mellom landbrukseiendommer og bosetning i tettbygd strøk det motsatte frem til folketellingen 1835. Les mer ...
|
|
|
| Smakebiter
|
Jønsberg, tidligere også kalt Olaberg, er en gard i Romedal i Stange kommune på Hedmarken. Den ble trolig utskilt fra Berg, som var urgarden i området. Garden ble i 1847 kjøpt av Hedemarkens amt, og det ble oppretta landbruksskole der. Den drives fortsatt, siden 2008 under navnet Jønsberg videregående skole. Den er gardsnr. 217 i Stange kommune, før 1964 gardsnr. 7 i Romedal kommune.
Fra urgarden Berg ble det utskilt en rekke garder. Flere av dem ser ut til å ha fått navn etter rydningsmannen, for navna er en kombinasjon av et mannsnavn og -berg. Vi finner i denne gruppa av garder Arneberg, Stenberg, Pålsberg, Olaberg og Jønsberg. De to sistnevnte var separate bruk en tid, men det ser ut til at navna tidlig gikk om hverandre, og mot slutten av middelalderen har Olaberg blitt fullt innlemma i Jønsberg og/eller Pålsberg.
Les mer …
Ei reiphegd, òg kalla hegd og reipheld, er ei lykkje eller ein ring av tre i eine enden av eit reip eller tau. Sjølve hegda er gjerne bøygd til av tre og ihopbunden i krysset. Hegda kan brukast til å tre reipet gjennom att for å halde saman ei reipslegen bør (sjå hekt og tau), eller ho kan leggast kring eit skaft eller liknande tre for å gyrde fast børa på ei høybåre, ein slede eller liknande. Les mer …
 Heimtveiti 1965, fremst løa frå 1750, attanfor hovudbygningen der den vestre enden er jamgamal med løa. Foto: Fjellanger-Widerøe Heimtveiti er det gamle hovudbølet på Tveiti i Bykle kommune, som dei nyare bruka har vorte kløyvde ut ifrå. Fyrestavinga heim- hadde nok lett for å feste seg til den eldste eininga, vil me tru, men kan også ha vorte teke i bruk avdi denne eininga, fyre Ryningen vart utskilt, var den heimre, sett frå Kyrkjebygdi. Iallfall ser ein at garddelinga i Tveiti fylgjer eit vanleg mønster: Nye bruk vert dela ifrå i utkantane, slik at den eldste eininga vert liggjande att i midten.
Som me har gjort greie for i bolken om den udela garden, meiner me at Orm Gunsteinsson budde i Heimtveiti til han døydde ein gong i åra 1645-47. Etter han tykkjest sonen Ånund å ha overteke dette bruket.
- Ånund Ormsson Tveiten, d fyre 1664
- g m Gunvor. Born, iallfall:
- Hallvard, f ca 1651, sjå nedanfor
- Knut, f ca 1654, n 1666, seinare lagnad uviss, jfr. likevel Nordtveiti
- Liv, f ca 1657, d 1737, ug
At kona åt Ånund heitte Gunvor er sikkert nok, ettersom ei enke med det namnet er registrert i Tveiti i 1666 saman med sønene Hallvard og Knut Ånundssøner, som då skal ha vore 15 og 12 år gamle. Kvar Gunvor kom ifrå veit me ikkje. Les mer …
 Vodden Nesland i 1965. Foto: Fjellanger-Widerøe Vodden er ein av Neslandgardane i Bykle kommune. Som me har fortalt i bolken om hovudbølet vart dette bruket, som er det vestlegaste av dei gamle gardsbruka på Nesland, utskilt som ein eigen verestad med ei landskyld på 6 kalveskinn alt i 1682, og
den fyrste oppsitjaren her var Olav Knutsson.
- Olav Knutsson Nesland, n 1645-1682, d fyre 1689
- g 1. m ukj. Born, iallfall:
- ? Bjørgulv, n 1664-66, d fyre 1670
- Tarjei, f ca 1648, d 1720, sjå nedanfor
- g 2. m Asgjerd, n 1666-70. Born, ialfall:
- Knut, f ca 1659, n 1666, seinare lagnad ukj.
Når me trur at Asgjerd må ha vore andre kona av Olav Knutsson er det avdi Tarjei Olavsson ikkje kalla nokon av dei tre døtrene sine for Asgjerd, og då er det snautt om ho var mor hans.
Olav døydde ein gong på 1680-talet, få år etter at han hadde fått deilda ifrå Vodden som eige bruk, og sonen Tarjei vart neste oppsitjar. Les mer …
|
|
|
| Kategorier for Landbruk
|
|
|
|
|
| Andre artikler
|
|
|
|
|
|
|
|
