Forside:Valdres: Forskjell mellom sideversjoner

Fra lokalhistoriewiki.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
Linje 29: Linje 29:
{{#dpl:categorymatch=%Valdres%¦%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
{{#dpl:categorymatch=%Valdres%¦%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
category=Bygder i Oppland|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}
category=Bygder i Oppland|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}
 
<hr />
{{#dpl:categorymatch=%Valdres%¦%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
{{#dpl:categorymatch=%Valdres%¦%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
categorymatch=Bruk%¦Gårder%¦Garder%¦Matrikkelgård¦Matrikkelgard%|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}
categorymatch=Bruk%¦Gårder%¦Garder%¦Matrikkelgård¦Matrikkelgard%|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}
 
<hr />
{{#dpl:categorymatch=%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
{{#dpl:categorymatch=%Sør-Aurdal%¦%Nord-Aurdal%¦%Vestre Slidre%¦%Østre Slidre%¦%Vang i Valdres%¦%Etnedal%|
categorymatch=Fødsler%¦Dødsfall%|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}
categorymatch=Fødsler%¦Dødsfall%|namespace=|randomcount=1|format=,²{Teaser¦%PAGE%}²,,}}

Sideversjonen fra 1. nov. 2007 kl. 22:46

Portal Valdres

Kart over Valdres, med den historiske vandreruta Stølsrute teikna inn.

Valdres er eit landskap i Oppland, med kommunane Nord-Aurdal, Sør-Aurdal, Øystre Slidre, Vestre Slidre, Vang og Etnedal.Dalføret femner størstedelen av nedbørsområdet for Begnavassdraget nord for Sperillen og den øvre delen av Etnedal landskapsområde med kringliggande fjellstrok. I sør finn ein Begnadalen og Hedalen. I nord er Valdresflye ein del av Jotunheimen. Valdres reknast med til Austlandet, men er òg eit grenseområde til Vestlandet. Den eldste busetninga i dalen kom vestfrå, og Valdres var lenge under Gulatingslagen. I 1153 vart dalen ein del av Stavanger bispedøme.

Den største tettstaden, og den einaste mer over 1000 innbyggjarar er Fagernes i Nord-Aurdal. Fagernes som fekk bystatus i 2007 og har drygt 1900 innbyggjarar (2018). Andre tettstader, med folketal per 2018 i parentes, er: Leira i Nord-Aurdal (873), Bagn i Sør-Aurdal (668), Aurdal i Nord-Aurdal (681), Beitostølen i Øystre Slidre (349), Slidre i Vestre Slidre (346), Røn i Vestre Slidre (283), Heggenes i Øystre Slidre (283), Moane i Øystre Slidre (230) og Bruflat i Etnedal (248).

E16 og fylkesveg 51 går gjennom Valdres. Det er bussamband frå fleire stader i dalen til Oslo, Bergen, Gjøvik og Gol. Valdresbanen gjekk til Fagernes, og vart nedlagd i 1989. Fagernes lufthamn, Leirin var den høgast liggande flyplassen i Nord-Europa, på 822 moh. Den hadde daglege avgonger til Oslo lufthavn, Gardermoen. Lufthamna vart opna i 1987, og nedlagd i 2018.
Bagn Bygdesamling er et friluftsmuseum i Sør-Aurdal. Det ligger i Dølven, omkring åtte km sør for Bagn, og er en del av Valdres Folkemuseum. Samlingen ble opprettet på initiativ fra Olaus Islandsmoen, og ligger rett nedenfor gårdstunet på Islandsmoen. Museet har tolv tømmerbygninger fra området og et lokale for en permanent utstilling. I tillegg kommer utstillingsområder på Sandviken og gården Bagnsbergatn som er et fredet krigsminne. Den permanente utstillingen tar blant annet for seg to av kommunens store sønner, Sigurd Islandsmoen og Mikkjel Fønhus. Det er også arkeologiske funn fra steinalderen og jernalderen, tekstiler, klær, møbler og husgreåd fra senere tider, gjenstander knyttet til håndverk, jakt, fiske og gårdsdrift og en utstilling som tar for seg andre verdenskrig.  Les mer…
Islandsmoen
Alt. namn: Moen
Fyrst nemnd: 1751
Fylke: Innlandet
Kommune: Sør-Aurdal
Gnr.: 48
Bnr: 12
Areal: 20 dekar innmark, 500 dekar skog

Islandsmoen er eit gardsbruk på matrikkelgarden Dølve i Sør-Aurdal. Bruket ligg på ei flat slette ved Islandselvi, og fekk opphavleg berre namnet Moen, og i bygda vert den formen framleis nytta.

Første gong bruket er nemnd er i 1751, då Arne Olson Dølve bygsla det bort til husmannen Gunnar Olson Dølve. Han hadde budd på Dølve sidan han gifta seg i 1739, og kan ha vore husmann på denne staden utan at vi veit noko om det frå kjeldene. Arne og Gunnar var forøvrig ikkje i slekt med kvarandra, i kvart fall ikkje i nær slekt.

Sidan 1909 har brukarane på Islandsmoen også hatt jord på Trudvang. På Islandsmoen er det kring 20 dekar dyrka jord, og med Trudvang er det totalt kring 50 dekar. Det ligg også rundt 500 dekar produktiv skog til bruket.

Det gamle tunet sto på søre Moe, der ein no finn Bagn Bygdesamling. Eit nytt tun vart reist lenger opp av Hans Person Tronrud i 1842. Der stoga hans, som var i to høgder, sto, er det i dag eit våningshus frå 1976. Gamlestoga vart i 1940-åra flytta til bygdesamlinga. Låven frå søre Moe vart flytta til det nye tunet, men vart seinare flytta attende til bygdesamlinga. Fleire av husa på bruket vart skadde då tyske fly sleppte bombar i berget ovafor garden i 1940.

Dølve skule står på Islandsmoen sin grunn.

Brukarar

gift 1739 med Ågot Håvardsdotter (d. 1800). Born ein kjenner:
  • Ola Gunnarson (f. 1739). Kan ha vore gift med Guri Olsdotter Søreng frå Søreng.
  • Tora Gunnarsdotter (f. 1744). Gift med Herbrand Tåmåson Steinsetre frå Steinsetereige.
  • Arne Gunnarson (f. 1751). Kan ha vore gift med Guri Hallvorsdotter frå Langedragseige.
gift 1764 med Gunhild Arnesdotter Dølve (1738–1808). Born:
  • Ola Ivarson (f. 1764), neste brukar.
  • Mari Ivarsdotter (1770–1800).
  • Arne Ivarsson (f. 1779). Gift med Anne Olsdotter Velingsrud frå Klauvrud.
gift med Gunhild Larsdotter Lundatn.
gift 1818 med Kari Hansdotter nedre Jukam (f. 1797). Born:
  • Hans Olson (f. 1819). Gift med Kari Knutsdotter Kyrkjebjørgo, til Plassen.
  • Tora Olsdotter (f. 1821).
  • Arne Olson (f. 1823).
  • Arne Olson (f. 1824).
  • Marit Olsdotter (f. 1826).
  • Ola Olson (f. 1829). Til Torpa i 1856.
  • Kristafer Olson (f. 1832).
gift med Gunhild Olsdotter Bagn.
gift med Marit Mikjelsdotter Torsrud frå Nørdre Roo. Paret dro til Amerika.
Gift 1833 med Marit Trondsdotter Bagnsbrøtin (1804–1893). Born:
  • Sesel Hansdotter (f. 1833). Gift med Arne Høljeson Koparvikbrenne.
  • Tøren Hansdotter (f. 1835). Gift med Anders Erikson nørdre Smedsrud.
  • Per Hanson (1837–1837).
  • Trond Hanson (1839–1915), neste brukar.
  • Siri Hansdotter (f. 1841). Gift med Knut Knutson Brubakklykkja på Liffengren.
  • Per Hanson (f. 1845). Gift med Gurine Pålsdotter Milevatnet. Til Klevenville i Wisconsin.
  • Hans Islandsmoen (f. 1859). Gift med Anne Dorthea Olsdotter Tåmåsbrøtin. Smed på Biri. Born:
gift 1866 med Ingebjørg Olsdotter Tamburgarden (1839–1928). Born:
  • Hans Islandsmoen (f. 1867), organist og telefonsentralstyrar Gift med Berte Marie Olsdotter Grøv. Sjå Knattvoll.
  • Martin Trondson Islandsmoen (1869–1918), neste brukar.
  • Ole Islandsmoen (1870–1939), kjøpmann i Sør-Aurdal og handelsreisande.
  • Olaus Islandsmoen (1873–1949). Grunnla Vest-Uppland folkehøgskule, medgrunnleggjar av Hadelandsmuseet og av Bagn Bygdesamling. Forfattar.
  • Kari Islandsmoen (f. 1875). Gift med Ole Andreas Arneson nørdre Øyhus.
  • Tonetta Islandsmoen (f. 1876). Gift med Herman Arneson nørdre Leitet. Tvilling med Marit.
  • Marit Islandsmoen (f. 1876). Gift med Ole Arneson Fønhus. Tvilling med Tonetta. Sjå Liffengren.
  • Sigrid Islandsmoen (1879–1881).
  • Sigurd Islandsmoen (1881–1964), musikar, komponist og folketonesamlar. Gift med Ragna Eker frå Gjøvik. Born:
  • Per Islandsmoen.
  • Randi Islandsmoen.
gift 1901 med Olea Reiersdotter Dølven frå Dølve (1880–1963). Born:
gift med Ingebjørg Kristoffersdotter Lundene, sjå Nørdre Kardatn. Born:

Litteratur og kjelder

  • Gjermundsen, Jon Ola: Gard og bygd i Sør-Aurdal: Bind B Kyrkjebjørgo, Øystre Bagn, Leiskogen, Dølve og Hølera, Sør-Aurdal kommune / Valdres bygdeboks forlag, 1988..
  • Dølven i folketeljinga 1801 for Aurdal prestegjeld frå Digitalarkivet, sjå nr. 25–29.
  • Islandsmoen i folketeljinga 1865 for Sør-Aurdal prestegjeld frå Digitalarkivet.
  • Islandsmoen i folketeljinga 1900 for Sør-Aurdal herred frå Digitalarkivet.
  • Islandsmoen i folketeljinga 1910 for Sør-Aurdal herred frå Digitalarkivet.

Koordinater: 60.7842731° N 9.6007213° Ø

  Les mer…
Anne og Sigurd Saksberg fotografert i 1957, i forbindelse med 75-årsdagen til Anne. Bak er bygningen i Nergarden. Ifølge folketellinga 1920 hadde det toetasjes huset seks beboelsesrom.
Foto: Ukjent

Anne Saksberg (født Sletten 18. august 1882 i Etnedal, død 1. januar 1966 i Snertingdal) var kone på Nergarden Drogset, Snertingdal i nåværende Gjøvik kommune.

Bakgrunn

Hun vokste opp på Rundesletten, et småbruk i Steinsetbygda i Nord-Etnedal, som eldstedattera til Anders Nilsson (1854-?) og Ragnhild Mikkelsdotter (1847-1906). Anne og søstrene Inger (1884–1954) og Ingeborg (1888–1914) fikk alt som barn skjøte på Rundesletten, men de solgte stedet i 1912.

Som mange andre bygdejenter begynte Anne som tjenestejente. Rundt 1900 hadde hun post på garden Nedre Bråstad ved Gjøvik, og noen år seinere var hun på Skunberg i Snertingdalen. Det var sannsynligvis der hun ble kjent med Sigurd Saksberg (1887-1977), som kom fra nabogarden (Nordre Saksberg).

Ekteskap

De gifta seg i 1910 og kjøpte året etter Nergarden Drogset, et bruk som lå litt nedafor Skunberg og Saksberg. Der dreiv de og de seks barna tradisjonell, allsidig gardsdrift, med mjølkekuer og andre husdyr. Anne hadde sannsynligvis hovedansvaret for fjøset.

Barn

Anne og Sigurd Saksbergs gravminne ved Segard kirke.
Foto: Anne Solfrid Nygård (1995)

Anne og Sigurd Saksberg hadde disse ungene:

Kilder og litteratur

Eksterne lenker

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Forside:Valdres&oldid=2452»