Forside:Fosen

ØSTLANDET • SØRLANDET • VESTLANDET • MIDT-NORGE • NORD-NORGE Møre og Romsdal • Trøndelag (Sunnmøre) • Romsdal • Nordmøre • Fosen • Orkdalen • Strinda • Gauldalen • Stjørdalen • Innherad • Namdalen Heim • Hitra • Frøya • Ørland • Åfjord • Osen • Indre Fosen Om Fosen Kart over Midt-Noreg med Fosen innteikna i blått. Fosen er eit landskap og tidlegare futedømme i Midt-Noreg. Landskapet omfattar dei ytste kommunane på begge sidene av Trondheimsfjorden i Trøndelag fylke. Landskapet utgjorde fram til høgmellomalderen den nordlege halvparten av Norðmǿrafylki, men vart seinare delt av — først som Fosen len, seinare som futedømme under namnet Fosens fogderi. Kommunane som reknast med er Frøya, Heim (der tidlegare Halsa tilhøyrer Nordmøre), Hitra, Indre Fosen, Osen, Ørland og Åfjord. Tidlegare Agdenes kommune vart dels rekna til Fosen og dels til Orkdalen; då denne kommunen i 2020 gjekk inn i nye Orkland kommune er det grunn til å vente at blikket vendast meir mot Orkdalen i framtida.   Les mer ...   Smakebitar fra artiklar Agdenes er ein tidlegare kommune på grensa mellom dei gamle landskapa Fosen og Orkdalen i Trøndelag fylke. Kommunen, som ligg heilt ytst i Trondheimsfjorden, grensar mot Ørland og Rissa over Trondheimsfjorden i nordaust, mot Orkdal i søraust, mot Snillfjord i sør og mot øykommunen Hitra over Trondheimsleia i nordvest. Hovuddelene av kommunen slik han har vore frå midten av 1960-åra er Ytre Agdenes, Lensvik og Ingdalen. Kommunen vart i januar 2020 ihopslegen med nye Orkland kommune.   Les mer … Jøssund kommune er en tidligere kommune i Bjugn i Sør-Trøndelag. Fra innføringen av formannskapslovene i 1837 var Jøssund en del av Åfjord formannskapsdistrikt. Den 1. januar 1859 ble området så skilt ut som en egen kommune. Denne tilstanden varte til 1. januar 1964, da Jøssund, Nes og den nordlige delen av Stjørna ble innlemmet i Bjugn.   Les mer … Nybygd aurgjeldsfyring. Foto: Olve Utne (2017) Aurgjeldsgeit eller aurgjeldgeit, òg kalla aurgjeldsbåt og rett og slett aurgjelding, er den nordligaste av dei tre geografiske hovudtypane av geitbåtane. Dei skil seg ut frå dei to andre hovudtypane ved at dei er noko smalare; dei har lengre kjøl og brattare stamnar; og dei er rigga enten med symmetrisk råsegl eller med lårsegl («geitbåtsegl»), i motsetning til søfjordingen og romsdalsgeita, som normalt allveg er rigga med lårsegl. Med unntak av dei mest alderdommelige båtane har dei gjerne fleire trekk frå dei nyare åfjordsbåtane enn andre geitbåtar har, inkludert vaterbord, rorkult (i staden for styrvol) og festbetar. I nyare tid er aurgjeldsgeita typisk for det gamle Aure prestegjeld, inkludert Rodal og Engdal og Stemshaug, så vel som Vinjefjorden innover mot Vinjeøra i Hemne kommune, men i eldre tider (føre kring 1800) ser dette ut til å ha vore den tradisjonelle båttypen i Trøndelag òg.   Les mer … Peder Seivåg. «Glade Grei» er ei revyvise. Ifølge Karleric Liliedahls bok The Gramophone Co Acoustic recordings in Scandinavia var melodien skrevet av Carlo Wigum. I boka De gode gamle trøndervisan : -og 15 nye : «Trøndervisan» i utvidet utgave samt i Visearkivet er melodien angitt som tradisjonell. Teksten ble imidlertid skrevet av Alv Schiefloe. Bakgrunn I 1911 rodde fiskeren, Peder Seivåg, alene fra Hitra til Kristiania, en distanse på 1800 kilometer. Grunnen til dette var at Seivåg skulle kreve sin sambygding og stortingsrepresentant Sivertsen for en gjeld på 30 kroner (etter verdien hundre år senere). Turen sørover tok innpå hele sommeren. Seivåg ble gjenstand for stor oppmerksomhet fra pressen etterhvert som han la nye kyststrekninger bak seg på vei til Norges hovedstad.   Les mer … Skor av komagtypen frå Ertvågsøya i Aure kommune på Nordmøre. Foto: Erlend Leirdal Den samiske historia på Nordmøre (inkludert Sunndalsfjella/Dovre) og i Sør-Fosen (i tydinga Agdenes/Snillfjord/Hemne-området og øyane utanfor) er foreløpig lite kartlagt. I 2006 vart det funne fire aernieh (sørsamiske eldstader) med tilhørande båassjoeh, så vel som bl.a. mange fangstgroper for rein ved Aursjøen i fjella mellom Sunndal og Lesja. Ulike skikt av trekolet i eldstadene er datert til ymse tidspunkt i perioden frå 600-talet til kring begynnelsen av 900-talet. Vi veit at det har vore sørsamisk reindrift i Trollheimen og på Fosenhalvøya i lange tider, og vi har òg dokumentasjon på reindrift kring Hemnkjølen og så langt vest som fjellområda mellom Valsøyfjorden i Halsa kommune og Bøverdalen i Surnadal kommune. I Aure og Smøla kommunar er det først og fremst i stadnamna at den samiske delen av lokalhistoria kjem til synes. På Veiholmen er det òg gjort éit vesentleg arkeologisk funn: ein vevspjelk eller vevkam i horn med typisk sørsamisk ornamentikk, stildatert til kring 1200—1500 evt.   Les mer … Ball servert med potet, kålrabi, gulrøter, flatbrød og vatn. Her ser vi blandaball, men utsjånaden og tilhøret er i hovudsak den same som ved saltfiskball. Foto: Olve Utne Saltfiskball (utt. ["sɑʎ:hƫfɪskˌbɑʎ:] el. ["sɑʎ:hƫfeskˌbɑʎ:]) er ein fiske- og potetrett frå Romsdal, Ytre Nordmøre og Fosen. Hovudingrediensane i blandaballen er saltfisk (gjerne hyse eller lyr), potet og grynmjøl og/eller kveitemjøl. Saltfiskball er spesielt populær mat på Smøla på Nordmøre.   Les mer …		Bibliografi: Fosen   Eksterne ressursar Fosen historielag   Kategoriar for Fosen ▼ Fosen ► Agdenes ► Austrått ► Frøya kommune ► Heim kommune ► Hitra kommune ► Indre Fosen kommune ► Osen kommune ► Rissa ► Åfjord kommune ► Ørland kommune   Andre artiklar Albert Severin Strøm Arne Grønning Asenvågsøya fyrstasjon Bakeridrift i Stadsbygd Beskeland Christopher Wessel (1674–1754) Claus Nissen Riiber Berg Dan Ågren Didrik Olsen (1856–1946) Elias Grande Ferjesambandet Storoddan–Sunde–Hemnskjel–Sandstad Fosen historielag Frederik Prytz (1878–1945) Frøya kommune Frøya kystlag Furunes meieri Geitbåtmuseet Georg Marius Monsen Glade Grei Hans Nielsen Hauge i Hemne Heim kommune (1911–1963) Hemne kyrkje Hemne kyrkjelege fellesråd Hemne kystlag Jens Bjelke John Sødahl (1876–1946) Jon Arne Lian Kaura fyrstasjon Kim Småge Leiv Kreyberg Leksvik historie- og museumslag Lensvikens radiatormeieri Liste over artikler om Frøya kommune Lorentz Vaagland Maren Johanne Jektvik Ole Bye (1781–1862) Ole Juul Rissa kommune Selnes meieri Sigfred Flaa Stadsbygd teglverk Stoksund kommune Stoum konfeksjonsfabrikk Størset meieri Uthaug meieri Valsøyfjord kirke Vinje kyrkje (Hemne) Ytre Agdenes Åfjord Gårdshistorie 1875–2000 Åfjord Sparebank