Forside:Nordmøre

LANDSDEL: Østlandet  • Sørlandet • Vestlandet • Midt-Norge • Nord-Norge FYLKE: Møre og Romsdal • Trøndelag DISTRIKT: Sunnmøre • Romsdal • Nordmøre • Fosen • Orkdalen • Strinda • Gauldalen • Stjørdalen • Innherad • Namdalen KOMMUNE: Hustadvika • Sunndal • Tingvoll • Gjemnes • Averøy • Kristiansund • Surnadal • Smøla • Aure • Heim • Rindal Om Nordmøre Kart over Midt-Noreg med det noverande Nordmøre markert i grønt. Nordmør (eldre namneform) eller Nordmøre (den vanlegaste namneforma i dag) er eit historisk landskap og ein region i Midt-Noreg. I nyare tid blir Nordmøre vanlegvis definert som dei noverande kommunane Aure, Averøy, Eide, Gjemnes, Kristiansund, Smøla, Sunndal, Surnadal og Tingvoll i Møre og Romsdal samt Rindal og delar av Heim i Trøndelag. Historisk sett har Nordmøre lege under Frostating lagdømme (til dags dato) og Nidaros bispedømme (til Møre bispedømme vart oppretta i 1982). Frå 1500-talet til i dag har Nordmøre sortert under Trondheims len (til 1662), Trondhjems stiftsamt (til amtssystemet vart avvikla først på 1900-talet. Lokalt har Nordmøre vore eige futedømme (fogderi), og frå 1662 av har landskapet sortert under Romsdals amt, som frå 1689 av har inkludert Sunnmøre òg. Frå 1919 av har nordmørskommunane utgjort dei nordaustlegaste 40 % av Møre fylke, no Møre og Romsdal fylke. Av desse gikk Rindal kommune over til Trøndelag den 1. januar 2019.   Les mer ...   Smakebitar fra artiklar Milnbrygga som rommar Norsk Klippfiskmuseum i Kristiansund. Foto: Harald Oppedal Norsk klippfiskmuseum ligg i Kristiansund og er etablert som ein del av Nordmøre Museum. Museet held til i Milnbrygga, ei autentisk kleppfiskbryggje frå midt på 1700-talet. Museet viser korleis kleppfiskproduksjonen har føregått i Noreg gjennom meir enn 250 år. Til bryggja hører kleppfiskberg og vaskeplass for fisk. Anlegget ligg sentralt ved hamna, midt i bybildet i Kristiansund. Kvart år blir det arrangert bacalaofestival der firma og kleppfiskentusiastar konkurrerer om å laga den beste bacalaoen. På norsk blir ordet bacalao bruka om ein gryterett av kleppfisk.   Les mer … Ole Vilberg Wigdahl (fødd 1772, død 1827) var borgar av Kristiansund og handelsmann i Aure. Han var fødd på garden Vigdal i Buvika i Byneset prestegjeld utanfor Trondheim. Foreldra var Ingebrigt Vigdal og Dorthe Paulsdtr. Ei tid var Ole Wigdahl kontorist for sorenskrivar Lindemann på Nordmøre, og i folketeljinga i 1801 er han såleis registrert i hushaldet til sorenskrivaren på garden Ytre Øye i Surnadal. I 1804 kjøpte han husa på det gamle borgarleiet Havna, ein husmannsplassen under prestegarden i Aure. Same år vart han borgar av Kristiansund med rett til å drive handel som uteliggjarborgar i Aure. I 1810 kjøpte han kyrkja i Aure, og han var elles ein aktiv deltakar innanfor ei rekkje område i lokalsamfunnet. Som handelsborgar var han medlem av bygdekommisjonen fram til slutten av 1808. I 1807-08 var han også første forlikskommisær i Aure. I 1814 var han ein av initiativtakarane for å etablere bygdemagasin i Aure, og ei stund var han forvaltar for bygdemagasinet. Frå 1818 var han hjelpevaksinatør i prestegjeldet.   Les mer … Eidsøra skule i 1926 eller 1927, like etter at Aarseth byrja der. Han står bak til venstre. Foto: Romsdalsmuseet Hallvard Ingolv Aarseth (fødd 4. oktober 1899 i Harøy i Sandøy kommune, død 1977) var lærar. Han var son av Hallvard Aarseth (1870-1934) og Ingeborg f. Flovik. Familien budde i Øksendal, i noverande Sunndal kommune, der faren Hallvard var tilsett som lærar og kyrkjesongar. Hallvard I. Aarseth gjekk fyrst millomskulen i Volda, der han gjekk ut i 1917, og byrja så på Volda lærarskule. Aarseth tok eksamen i 1921.   Les mer … Torspråklig sørsamisk/norsk skilt på biblioteket i Snåsa kommune. Foto: Olve Utne Sørsamisk (sørsamisk åarjelsaemien gïele, åarjelsaemien) er eit samisk språk med tre nolevande hovuddialektar som blir snakka blant sørsamar. Det tradisjonelle utbreiingsområdet til sørsamisk er sørom Korgen i Noreg og Umeälven i Sverige. Hovuddialektane av sørsamisk er vefsnsamisk (i Sverige: vilhelminasamiska), jamtlandssamisk og rørossamisk (i Sverige: härjedalssamiska eller sydlig jämtlandssamiska). Umesamisk blir òg ofte rekna til sørsamisk, men ligg med sin kombinasjon av omlyd og stadieveksling nært opp til pitesamisk. I Noreg blir samiske stadnamn i det tradisjonelt umesamiske området offisielt normert til sørsamisk.   Les mer … Gjemnes kirke Foto: Halvard Hatlen Gjemnes kirke ligger på Gjemnes, et nes og opphav til navnet på Gjemnes kommune. Den er den første kirken på dette stedet. Den er bygd like ved det gamle tingstedet på Gjemnes, og tingbordet utgjør i dag deler av kirkens grunnmur. Kirken er åpen som veikirke om sommeren. Kirken ble bygd i 1893 i trematerialer. Den er en langskipskirke eller enskipet hallkirke, med omkring 230 sitteplasser. I tårnet henger to kirkeklokker fra 1893. Interiøret er malt i avstemte farger. Altertavlen ble laget til kirken i 1893, og er malt av salmaker C. Waleur.   Les mer … Gjemnes kommunehus, Batnfjordsøra Foto: Jan-Tore Egge Batnfjordsøra er kommunesenter i Gjemnes kommune på Nordmøre i Møre og Romsdal. Stedet er av Statistisk sentralbyrå definert som tettsted. Mot sør og vest går E39 til Molde og mot nord mot Kristiansund. Batnfjordsøra ligger omtrent midt imellom de to byene, og reisen tar omtrent en halv time med bil. Østover går det vei til bygdene Øre, Torvikbukt og Osmarka. Batnfjordsøra ligger innerst i Batnfjorden, og hadde tidligere dampskipsanløp, med kai på Øren. Trafikk på vei har forlengst overtatt for sjøtransport. Europavei 39 gjennom sentum av Batnfjordsøra er laget som en miljøgate. Batnfjord kirkegård har ingen kirkebygg, heller ikke tettstedet Batnfjordsøra. Innbyggerne sokner til Øre kirke i Skeisdalen. Tusenårsstedet i Gjemnes er rådhusplassen, mellom kommunehuset, samfunnshuset og skolen.   Les mer …		Bibliografi: Nordmøre Arbeidsoppgåver   Kategoriar for Nordmøre Nordmøre Aure kommune Averøy kommune Eide på Nordmøre Fjordruta Geitbåter Gjemnes kommune Kr. Halse: Folkemusik fraa Nordmøre (1907) Heim kommune Kristiansund kommune Nordmøre museum Nordmørslystringer Rindal kommune Smøla kommune Sunndal kommune Surnadal kommune Tingvoll kommune Trollheimen   Andre artiklar Mjosundet Heimbygda Stemshaug Møbelstoppfabrikken på Nordlandet Peder Alsvik Jo-Andershola Edøyfjorden Havhesten (geitbåt 1890-tallet) Peder Thams Buschmann Averøya Adolf Røkkum Storsandøya (Averøy gnr. 90) Litlauvøya (Averøy gnr. 102) Bjellvåg (Averøy gnr. 106) Gjemnes tinglag Liste over artikler om Eide på Nordmøre Romsdalsgeit Fyring «Halsabrura» Batnfjord kirkegård Gjemnes bygdemuseum Gjertrud Grøtnes Aarsand Vinje kommune (Sør-Trøndelag) Halsa prestegjeld Garder i Halsa Guri Lomundal Innlandet (Kristiansund) Søren Bothner Hermann Fischer (1893–1943) Johannes Odin Frost Ole Olsson Grue