Forside:Jødisk historie og kultur

RELIGION OG LIVSSYN buddhisme • folketru • hinduisme • islam • jødedom • kristendom • samisk religion • URFOLK OG NASJONALE MINORITETER • NYERE MINORITETER samisk • skogfinsk • kvensk • rom/romani • jødisk Om Jødisk historie og kultur I St. Jørgensveita 7 i Trondheim låg den første synagogen i byen — eit midtpunkt for jødane i Midt-Noreg frå slutten av 1800-talet. Foto: ukjent Jødar (nyn.) eller jøder (bokm./da.) er ei folkegruppe av hovudsakleg semittisk opphav som tradisjonelt praktiserer religionen jødedom med sine variantar. I Nord-Europa er har det tradisjonelt vore to hovudgrupper av jødar — portugisarjødar, som er den vest- og nordeuropeiske undergruppa av sefardím, og høgtyske jødar, som det same som asjkenazím. Jødar har vore nemnt i offisielle dokument i Noreg sidan 1400-talet, og vi veit om jødar som har hatt varierande tilknyting til Danmark-Noreg sidan tida kring 1600. Fram til 1814 var hovudregelen at høgtyske jødar hadde generelt innreiseforbod, medan portugisarjødar hadde lov til å reise til og i Danmark-Noreg og livnære seg med eller utan leidebrev i nokre periodar. Frå 1814 til 1844 var det totalforbod mot jødar i Noreg, og dei fleste jødane i Noreg i dag ættar frå jødar som kom inn etter 1851. Jødane er ein av dei nasjonale minoritetane i både Noreg og Sverige.   Les mer ...   Smakebiter fra artikler Kathe Lasnik. Bildet henger på Fagerborg skole ved siden av bronserelieffet over elever som ble drept under andre verdenskrig. Kathe Rita Lasnik (født 13. oktober 1927 i Oslo, død 1. desember 1942 i Auschwitz–Birkenau) var en 15 år gammel skoleelev som ble deportert og drept i konsentrasjonsleiren Auschwitz som følge av deportasjonen av jødene under andre verdenskrig. Kathe Lasnik var ett av fire barn i familien Lasnik, og var «attpåklatten», født 14 år etter den nest yngste søsteren Elise (f. 1913). I tillegg hadde hun også storesøstrene Jenny (f. 1909) og Anna (f. 1911). Foreldrene, Dora (født Meszansky i 1888) og Elias Lasnik (f. 1887), hadde innvandret til Kristiania fra Vilnius i det daværende russiske keiserrike sommeren 1908 da det var vanskelig å leve som jøder der, med begrensede rettigheter og begrensninger på hvor de kunne bo. Det var også en svært stor fattigdom i den jødiske ghettoen i Vilnius, og de reiste da Elias Lasnik ble innkalt til militærtjeneste. Særlig Dora hadde mange slektninger i Kristiania, herunder brødre og søstre.   Les mer … Den portugisiske Nakskauer Menighed med Henriques-esnogaen i København i Danmark vart oppretta i eller rett føre 1750 av Henriques-brørne som arvtakar etter den portugisarjødiske menigheita, som hadde vore dreven av Isak Granada (d. 1731). Forstandaren kring 1784 var Abraham Moses Henriques, bestefar til forretningsmannen og stortingsrepresentanten Ludvig Mariboe. Esnogaen låg da trulig i Snaregade, der Marcus Valentin, Jacob Moses Magnus, Samuel Fraenkel og Moses Bendix Schiff budde med familiane sine. Esnogaen brann ned i den store brannen i 1795. Trulig etablerte menigheita den nye esnogaen i Gammel Mønt, der forstandaren, silke- og klædekræmmer Moses Ruben Henriques budde i mange år.   Les mer … I St. Jørgensveita 7 i Trondheim låg den første synagogen i byen — eit midtpunkt for jødane i Midt-Noreg frå slutten av 1800-talet. Foto: ukjent Jødar (nyn.) eller jøder (bokm./da.) er ei folkegruppe av hovudsakleg semittisk opphav som tradisjonelt praktiserer religionen jødedom med sine variantar. I Nord-Europa er har det tradisjonelt vore to hovudgrupper av jødar — portugisarjødar, som er den vest- og nordeuropeiske undergruppa av sefardím, og høgtyske jødar, som det same som asjkenazím. Jødar har vore nemnt i offisielle dokument i Noreg sidan 1400-talet, og vi veit om jødar som har hatt varierande tilknyting til Danmark-Noreg sidan tida kring 1600. Fram til 1814 var hovudregelen at høgtyske jødar hadde generelt innreiseforbod, medan portugisarjødar hadde lov til å reise til og i Danmark-Noreg og livnære seg med eller utan leidebrev i nokre periodar. Frå 1814 til 1844 var det totalforbod mot jødar i Noreg, og dei fleste jødane i Noreg i dag ættar frå jødar som kom inn etter 1851. Jødane er ein av dei nasjonale minoritetane i både Noreg og Sverige.   Les mer … David Glick, frå J : historien om kristiansundsjødene David Glick (fødd 4. oktober 1907 i Trondheim, død 22. januar 1943 i Auschwitz) var transportarbeidar på Sunndalsøra frå 1941 av. Ettersom han var jøde vart han deportert til konsentrasjonsleir i 1942, og han vart drepen i dødsleiren Auschwitz. Han var son av Elias Glick (1876–1914) og Jenny Glick f. Wolf (1874–1942). Faren var frå Russland, medan mora var fødd i Tyskland. I folketeljinga 1910 finn vi mora, faren og to eldre sysken i Mellomveien 8 i Trondheim. Faren var handelsmann. Ei eldre syster, Anna Glick gift Matulsky, vart også drepen i Auschwitz. David hadde òg ein eldre bror, Israel Glick som døydde ung i 1919.   Les mer … Hovudrommet i den tidlegare synagogen i St. Jørgensveita i Trondheim. Foto: Ukjent, tidleg i 1920-åra Synagogen i St. Jørgensveita i Trondheim (aktiv 1899–1925) låg i loftsetasjen av St. Jørgensveita 7 og vart innvigd som den første synagogen i Trondheim i 1899. Synagogen var i bruk fram til den noverande synagogen i Arkitekt Christies gate i Trondheim vart innvigd i oktober 1925. Ein del av inventaret frå synagogen i St. Jørgensveita 7 finst i dag i den nye synagogen — blant anna arka, sjulḥánen (lesepulten) og eit par benker.   Les mer … Gudstjeneste i Adath Jeschurun. Adath Jeschurun var en jødisk menighet i Kristiania. Menigheten ble stiftet 1901, og dens første forstander var rabbiner Mayer Aschkanaze. Meyer hadde tidligere vært forstander i Det mosaiske trossamfunn. Menigheten fikk en relativt kort levetid, da den i 1906 gikk inn i Den israelittiske menighet. I følge Oskar Mendelsohn holdt de i sin aktive periode til i Brugata 5.   Les mer …		Eksterne ressurser Jødisk museum i Oslo Det jødiske museet i Trondheim Det Mosaiske Trossamfund i Oslo Det Mosaiske Trossamfunn i Trondheim «Jødedom» på Alnakka.net   Kategorier for Jødisk historie og kultur ▼ Jødisk historie og kultur ► Jødisk byggeskikk ► Jødiske gravlunder ► Holocaust ► Jiddisch ► Jødisk Museum i Oslo ► Jødisk religion ► Jødisk kunst og handverk ► Jødisk mat ► Jødisk musikk ► Portugiserjøder ► Snublesteiner ► Jødiske symbol   Andre artikler Det mosaiske trossamfund i Oslo Det mosaiske trossamfunn Nathan Nachman Nathan Holocaust M/S «Gotenland» Spørreskjema for jøder i Norge Stian Bech Carl Fredriksens Transport Marie Sachnowitz Jette Lea Markus (1890–1942) Salomon David Bodd (1898–1943) Miriam Kristiansen Paul Borinski Jenny Jakubowitz Israel Josef Becker Meyer Dvoretsky Abraham Bernhard Mahler Israel Damelin Abraham Marcus Abosch Kathe Rita Lasnik Bertha Arsch Rolf Seligmann Richard Seligmann Erik Otto Seligmann Snublesteiner på Jan Baalsruds plass Judith Nina Becker Herman Sachnowitz Pavel Fraenkl Mally Gorwitz Jaffe Antisemittisme Jødene i Brugata Jødisk historie i Oslo Ove Borøchstein (1949–2013) Jødisk kulturfestival Trondheim Familien Joseff i Brugata Asjkenaziske jødar Anna Plesansky Elias Glick (1876–1914) Abraham Vollmann (1826–1910) Moritz Glotts tobakfabrik Leon Lopez Leopold London Maṣṣa Den israelitiske menighed Jødisk liturgi Rabbinar Ludvig Mariboe Portugisisk Michael Melchior   Siste endringer for Jødisk historie og kultur 30982crj bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:53:16 30985 bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:52:45 30993 bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:52:02 30994 bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:51:31 C00788cr homentashn.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:50:29 C05895 purim dmt Trondheim - homentashn.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:49:59 C05896 purim dmt Trondheim - homentashn.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:49:29 C11344 bimuelos.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:49:01 C11348 bimuelos.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:48:27 C11360 bimuelos.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:47:49 C12423 orejas de Haman.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:47:08 C12433 purim dmt trh.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:46:39 C26751 jødekaker.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:43:14 30992 bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:42:21 30986 bimuelos de queso.jpg redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:41:13 Jødekaker redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 14:35:08 Jødisk mat redigert av Marianne Wiig 2021-12-02 13:57:12 Julius Paltiel redigert av Kallrustad 2021-11-23 13:19:21 Marie Sachnowitz redigert av Marianne Wiig 2021-11-11 08:33:32 Moritz Glotts tobakfabrik redigert av Gunnar E. Kristiansen 2021-11-09 09:12:10 Sverre Lemkow redigert av PaulVIF 2021-10-31 06:12:39 Robert Levin redigert av PaulVIF 2021-10-29 09:17:13 Deportasjonen av jødene redigert av Cnyborg 2021-10-26 14:16:56 Marie Sachnowitz.png redigert av Mbakkel2 2021-10-24 11:41:28 Leon Bodd redigert av Cnyborg 2021-09-30 07:58:32 Gerson Karpol redigert av Cnyborg 2021-09-30 07:56:31 Michael Melchior redigert av Cnyborg 2021-09-13 11:25:04 Synagoge redigert av PaulVIF 2021-09-13 06:43:27 Det mosaiske trossamfund i Oslo redigert av PaulVIF 2021-09-13 06:40:26 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 10.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:25:26 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 3.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:24:36 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 2.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:23:40 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 9.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:18:28 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 8.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:17:39 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 7.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-06 07:17:06 Baeckerstr. Altona.png redigert av PaulVIF 2021-09-03 17:32:13 Halász Ignácz (sam.) redigert av Olve Utne 2021-09-01 14:19:48 URN NBN no-nb digifoto 20180105 00083 krgstr 00610.jpg redigert av Cnyborg 2021-09-01 13:03:58 Ruth Maier redigert av Cnyborg 2021-09-01 12:57:52 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 1.jpg redigert av Siri Iversen 2021-09-01 09:30:13 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 6.jpg redigert av Siri Iversen 2021-08-31 08:15:32 Nathan Nachman Nathan redigert av PaulVIF 2021-08-31 07:28:18 Alf T. Pettersen redigert av Nils Steinar Våge 2021-08-30 08:59:01 Cissi Pera Klein redigert av Kallrustad 2021-08-30 07:01:58 Cissi Kleins gate, ved Museumsplass, Trondheim Fotografert av Eva Rogneflåten 07.08.2021 4.jpg redigert av EvaRogneflåten 2021-08-27 15:50:18 CFT Kjeller.PNG redigert av Cnyborg 2021-08-18 10:24:30 Bibelen redigert av PaulVIF 2021-08-02 15:32:19 Pavel Fraenkl redigert av Stigrp 2021-07-23 14:50:47 Pavel Fraenkl gravminne.JPG redigert av Stigrp 2021-07-23 14:49:16 Pavel Fraenkl faksimile 1985.jpg redigert av Stigrp 2021-07-15 12:14:49 Flere endringer ...