Valet til Riksforsamlinga 1814: Forskjell mellom sideversjoner
m (Tilbakestilte endring av Marianne Wiig (samtale · blokker) til siste versjon av Cnyborg) Tagg: Tilbakestilling |
|||
(24 mellomliggende versjoner av 7 brukere er ikke vist) | |||
Linje 30: | Linje 30: | ||
I Nord-Noreg kom brev om valet for seint fram. I [[Nordlands amt]] vart det aldri gjennomført nokon amtsforsamling. Det siste valet der vart halde den 1. juli i [[Ofoten]]. I [[Finmarkens amt]] vart det halde amtsval den 1. august, og dette var reikna som val til [[Stortinget]]. At dei heldt val så seint som i juli skuldast dels at dei ikkje visste kor lenge Riksforsamlingas forhandlingar ville vare. Så lenge det ikkje hadde kome brev om at forsamlinga var oppløyst hadde dei et håp om å få vere med. | I Nord-Noreg kom brev om valet for seint fram. I [[Nordlands amt]] vart det aldri gjennomført nokon amtsforsamling. Det siste valet der vart halde den 1. juli i [[Ofoten]]. I [[Finmarkens amt]] vart det halde amtsval den 1. august, og dette var reikna som val til [[Stortinget]]. At dei heldt val så seint som i juli skuldast dels at dei ikkje visste kor lenge Riksforsamlingas forhandlingar ville vare. Så lenge det ikkje hadde kome brev om at forsamlinga var oppløyst hadde dei et håp om å få vere med. | ||
Den 17. juni 1814 vart det sendt eit kongeleg reskript til amtmennene i Nordlandene og Finmarkens amt, og der er det nemnd at ein hadde adresser frå prestegjelda. Men desse låg ikkje saman med adressene som vart overlevert på Eidsvoll, og ein trudde lenge at dei hadde gått tapt. Då verket ''Riksforsamlingens forhandlinger'' vart utgitt i 1914 var såleis ikkje adressene på dei to nordligaste amta med i fyrste omgang. Men i 1915 fann stiftsarkivar [[Anders Daae]] ein del av adressene i Nordlands amtsarkiv, og noko seinar fann rektor Quigstad adressene for Finmarkens amt. Det kom difor ut eit tilleggsbind til ''Riksforsamlingens forhandlinger'' i 1918, der adressene er trykt. | Den 17. juni 1814 vart det sendt eit kongeleg reskript til amtmennene i Nordlandene og Finmarkens amt, og der er det nemnd at ein hadde adresser frå prestegjelda. Men desse låg ikkje saman med adressene som vart overlevert på Eidsvoll, og ein trudde lenge at dei hadde gått tapt. Då verket ''Riksforsamlingens forhandlinger'' vart utgitt i 1914 var såleis ikkje adressene på dei to nordligaste amta med i fyrste omgang. Men i 1915 fann stiftsarkivar [[Anders Daae (1871–1915)|Anders Daae]] ein del av adressene i Nordlands amtsarkiv, og noko seinar fann rektor Quigstad adressene for Finmarkens amt. Det kom difor ut eit tilleggsbind til ''Riksforsamlingens forhandlinger'' i 1918, der adressene er trykt. | ||
==Valkrinsar== | ==Valkrinsar== | ||
Linje 182: | Linje 182: | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Tønsberg|Tønsberg]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Tønsberg|Tønsberg]] | ||
|[[Tønsberg | |[[Mariakirken (Tønsberg)|Mariakirken]] | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Tønsberg kommune]] | |[[Tønsberg kommune]] | ||
Linje 286: | Linje 286: | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Ullensaker|Ullensaker prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Ullensaker|Ullensaker prestegjeld]] | ||
|[[Ullensaker kirke]] | |[[Ullensaker gamle kirke|Ullensaker kirke]] | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Ullensaker kommune]] | |[[Ullensaker kommune]] | ||
Linje 362: | Linje 362: | ||
|[[Holmedal kyrkje]] | |[[Holmedal kyrkje]] | ||
|18. mars | |18. mars | ||
|[[Fjaler kommune]] | |[[Askvoll kommune]]<br/>[[Fjaler kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Innvik|Innvik prestegjeld]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Innvik|Innvik prestegjeld]] | ||
Linje 369: | Linje 369: | ||
|[[Stryn kommune]] | |[[Stryn kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Jostedalen|Jostedal prestegjeld]] | ||
|''[[Jostedal kyrkje]]'' | |''[[Jostedal kyrkje]]'' | ||
|18. mars | |18. mars | ||
Linje 390: | Linje 390: | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Leikanger|Leikanger prestegjeld]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Leikanger|Leikanger prestegjeld]] | ||
|[[Leikanger kyrkje]] | |''[[Leikanger kyrkje (Systrond)|Leikanger kyrkje]]'' | ||
|18. mars | |18. mars | ||
|[[Leikanger kommune]] | |[[Leikanger kommune]] | ||
Linje 534: | Linje 534: | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Vikøy|Vikøy prestegjeld]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Vikøy|Vikøy prestegjeld]] | ||
|[[ | |[[Vikøy kyrkje]] | ||
|18. mars | |18. mars | ||
|[[Kvam kommune]] | |[[Kvam kommune]] | ||
Linje 563: | Linje 563: | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bamble|Bamble prestegjeld]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bamble|Bamble prestegjeld]] | ||
|[[ | |[[Skeidi kirkja]] | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Bamble kommune]] | |[[Bamble kommune]] | ||
Linje 872: | Linje 872: | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Åmot|Åmot prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Åmot|Åmot prestegjeld]] | ||
|[[Åmot kirke]] | |[[Åmot kirke (Rena)|Åmot kirke]] | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Åmot kommune]] | |[[Åmot kommune]] | ||
Linje 887: | Linje 887: | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hof i Hedmark|Hof]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hof i Hedmark|Hof]] | ||
|[[Åsnes kirke]] | |[[Hof kirke (Åsnes)|Hof kirke]] | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[ | |[[Åsnes kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Kvikne|Kvikne prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Kvikne|Kvikne prestegjeld]] | ||
Linje 962: | Linje 962: | ||
|} | |} | ||
Prestegjelda Kvikne og | Prestegjelda Kvikne og Tynset omfatta område som seinare vart overført til [[Rennebu kommune]] i [[Trøndelag]]. | ||
===Jarlsberg grevskap=== | ===Jarlsberg grevskap=== | ||
Linje 980: | Linje 980: | ||
|''[[Andebu kirke]]'' | |''[[Andebu kirke]]'' | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[ | |[[Sandefjord kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Borre|Borre prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Borre|Borre prestegjeld]] | ||
Linje 1 030: | Linje 1 030: | ||
|[[Stokke kirke]] | |[[Stokke kirke]] | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[ | |[[Sandefjord kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Strømm|Strømm sokn]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Strømm|Strømm sokn]] | ||
Linje 1 094: | Linje 1 094: | ||
|''[[Lesja kyrkje]]'' | |''[[Lesja kyrkje]]'' | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Lesja kommune]] | |[[Lesja kommune]]<br />[[Dovre kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Lom|Lom prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Lom|Lom prestegjeld]] | ||
Linje 1 568: | Linje 1 568: | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bolsøy|Bolsøy prestegjeld]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Bolsøy|Bolsøy prestegjeld]] | ||
|[[ | |[[Bolsøy kyrkje]]<br/>[[Kleive kyrkje]] | ||
|18. mars<br/>20. mars | |18. mars<br/>20. mars | ||
|[[Molde kommune]] | |[[Molde kommune]] | ||
Linje 1 739: | Linje 1 739: | ||
!Dato | !Dato | ||
!Dagens kommune/kommunar | !Dagens kommune/kommunar | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Smålenene|Smålenenes amt]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Smålenene|Smålenenes amt]] | ||
Linje 1 760: | Linje 1 759: | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Halden kommune]] | |[[Halden kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Borge i Østfold|Borge prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Borge i Østfold|Borge prestegjeld]] | ||
Linje 1 771: | Linje 1 769: | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Eidsberg kommune]] | |[[Eidsberg kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Glemmen|Glemmen sokn]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Glemmen|Glemmen sokn]] | ||
|[[Gamle Glemmen kirke]] | |''[[Gamle Glemmen kirke]]'' | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Fredrikstad kommune]] | |[[Fredrikstad kommune]] | ||
Linje 1 787: | Linje 1 784: | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Hvaler kommune]] | |[[Hvaler kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Idd|Idd prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Idd|Idd prestegjeld]] | ||
Linje 1 793: | Linje 1 789: | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Halden kommune]] | |[[Halden kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Moss landsokn|Moss landsokn]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Moss landsokn|Moss landsokn]] | ||
Linje 1 804: | Linje 1 799: | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Fredrikstad kommune]] | |[[Fredrikstad kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Råde|Råde prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Råde|Råde prestegjeld]] | ||
Linje 1 815: | Linje 1 809: | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Rakkestad kommune]] | |[[Rakkestad kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Rygge|Rygge]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Rygge|Rygge]] | ||
Linje 1 821: | Linje 1 814: | ||
|18. mars | |18. mars | ||
|[[Rygge kommune]] | |[[Rygge kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Rødenes|Rødenes prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Rødenes|Rødenes prestegjeld]] | ||
Linje 1 837: | Linje 1 829: | ||
|25. februar | |25. februar | ||
|[[Sarpsborg kommune]] | |[[Sarpsborg kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Spydeberg|Spydeberg prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Spydeberg|Spydeberg prestegjeld]] | ||
Linje 1 858: | Linje 1 849: | ||
|4. mars | |4. mars | ||
|[[Våler kommune (Østfold)|Våler kommune]] | |[[Våler kommune (Østfold)|Våler kommune]] | ||
|} | |} | ||
Linje 1 868: | Linje 1 858: | ||
!Dato | !Dato | ||
!Dagens kommune/kommunar | !Dagens kommune/kommunar | ||
|- | |- | ||
|[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Stavanger amt|Stavanger amt]] | |[[Val til Riksforsamlinga 1814 i Stavanger amt|Stavanger amt]] | ||
Linje 2 054: | Linje 2 043: | ||
!Dato | !Dato | ||
!Dagens kommune/kommunar | !Dagens kommune/kommunar | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Nordre Trondhjems amt|Nordre Trondhjems amt]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Nordre Trondhjems amt|Nordre Trondhjems amt]] | ||
|[[Brusveet (Skogn)|Brusveet]] i [[Skogn]] | |[[Brusveet (Skogn)|Brusveet]] i [[Skogn]] | ||
|25. mars | |25. mars | ||
|[[Nord-Trøndelag | |[[Nord-Trøndelag]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Beitstad|Beitstad prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Beitstad|Beitstad prestegjeld]] | ||
Linje 2 095: | Linje 2 083: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Overhalla kommune]] | |[[Overhalla kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Skogn|Skogn prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Skogn|Skogn prestegjeld]] | ||
Linje 2 101: | Linje 2 088: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Levanger kommune]] | |[[Levanger kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Snåsa|Snåsa prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Snåsa|Snåsa prestegjeld]] | ||
Linje 2 112: | Linje 2 098: | ||
|22. mars | |22. mars | ||
|[[Stjørdal kommune]] | |[[Stjørdal kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Sparbu|Sparbu prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Sparbu|Sparbu prestegjeld]] | ||
Linje 2 128: | Linje 2 113: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Verdal kommune]] | |[[Verdal kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Ytterøy|Ytterøy prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Ytterøy|Ytterøy prestegjeld]] | ||
Linje 2 143: | Linje 2 127: | ||
!Dato | !Dato | ||
!Dagens kommune/kommunar | !Dagens kommune/kommunar | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Søndre Trondhjems amt|Søndre Trondhjems amt]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Søndre Trondhjems amt|Søndre Trondhjems amt]] | ||
|[[Melhus (gård i Melhus)|Melhus]] i [[Melhus sokn|Melhus]] | |[[Melhus (gård i Melhus)|Melhus]] i [[Melhus sokn|Melhus]] | ||
|28. mars | |28. mars | ||
|[[Sør-Trøndelag | |[[Sør-Trøndelag]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Bjørnør|Bjørnør prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Bjørnør|Bjørnør prestegjeld]] | ||
Linje 2 159: | Linje 2 142: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Trondheim kommune]] | |[[Trondheim kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hemne|Hemne prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hemne|Hemne prestegjeld]] | ||
Linje 2 165: | Linje 2 147: | ||
|22. mars | |22. mars | ||
|[[Hemne kommune]] | |[[Hemne kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hitra|Hitra prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Hitra|Hitra prestegjeld]] | ||
Linje 2 176: | Linje 2 157: | ||
|18. mars | |18. mars | ||
|[[Holtålen kommune]] | |[[Holtålen kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Klæbu|Klæbu prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Klæbu|Klæbu prestegjeld]] | ||
Linje 2 182: | Linje 2 162: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Klæbu kommune]] | |[[Klæbu kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Meldal|Meldal prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Meldal|Meldal prestegjeld]] | ||
|[[Meldal kirke]] | |[[Meldal kirke]] | ||
|16. mars | |16. mars | ||
|[[Meldal kommune]] | |[[Meldal kommune]]<br /> | ||
[[Rennebu kommune]] | |||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Melhus|Melhus prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Melhus|Melhus prestegjeld]] | ||
Linje 2 208: | Linje 2 188: | ||
|4. mars<br/>11. mars | |4. mars<br/>11. mars | ||
|[[Selbu kommune]]<br/>[[Tydal kommune]] | |[[Selbu kommune]]<br/>[[Tydal kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Stadsbygd|Stadsbygd prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Stadsbygd|Stadsbygd prestegjeld]] | ||
Linje 2 219: | Linje 2 198: | ||
|11. mars | |11. mars | ||
|[[Trondheim kommune]] | |[[Trondheim kommune]] | ||
|- | |- | ||
|[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Støren|Støren prestegjeld]] | |[[Valg til Riksforsamlinga 1814 i Støren|Støren prestegjeld]] | ||
Linje 2 354: | Linje 2 332: | ||
[[Kategori:Valg|1814]] | [[Kategori:Valg|1814]] | ||
[[Kategori:1814]] | [[Kategori:1814]] | ||
{{nn}} |
Nåværende revisjon fra 2. jan. 2020 kl. 13:23
Valet til Riksforsamlinga 1814 var det fyrste demokratiske valet i Noreg. Det vart gjennomført i februar og mai 1814, med prestegjelda og byane som valkrinsar. Alle mannlege embetsmenn, borgarar, jordeigarar og -brukarar og soldatar over 25 år hadde røysterett. Dette er langt frå seinare ideal om allmenn røysterett, men i 1814 var det meir inkluderande enn det ein fann i dei fleste andre land. I Nord-Noreg rakk dei ikkje å gjennomføre valet i tide til å vere med på Riksforsamlinga på Eidsvoll, men dei enkelte prestegjeld heldt val.
Bakgrunn
Med Kielfreden av 14. januar 1814 vart bandet mellom Noreg og Danmark brote. Kong Frederik VI abdiserte som konge av Noreg, og statthaldar Christian Frederik tok styringa i Noreg som regent. Han prøvde fyrst å verta eineveldig konge, men dei norske stormennene godtok ikkje dette. I staden ville dei velje kongen, og lage ei grunnlov. Christian Frederik godtok dette, og stilte seg i spissen for opprøret.
For å kunne skrive grunnlova og velje ein konge måtte ein ha ei representativ forsamling, og det vart gjennom ope brev frå Christian Frederik innkalla til val.
Valordninga
Kvart prestegjeld valde to valmenn som vart sendt til ei amtsforsamling. Ein av dei to skulle vere bonde. På amtsforsamlinga valde dei tre representantar mellom valmennene. Av desse skulle minst ein vere bonde. I Mandals amt og Råbyggelagets amt valde dei to bønder.
I byane valde dei to valmenn frå kvart sokn, som så møttes og valde ein representant. Kristiania, Kristiansand og Trondheim fekk to representantar, medan Bergen fekk fire. I dei små byane med berre eit sokn vart representanten vald direkte av kyrkjelyden.
Dei militære avdelingane valde to valmenn, ein offiser og ein soldat. Desse vart så samla i hovudavdelingane, som valde ein offiser og ein soldat som representant til Riksforsamlinga.
Resultata frå dei enkelte val skulle sendast inn i form av ei adresse og fullmakt til regent Christian Frederik. I adressa skulle prestegjeldet gje valmennene fullmakt til å møte på amtsforsamlinga, og til å møte i Riksforsamlinga om dei vart vald som representantar for amtet. I adressene finn ein ofte hyllingar av regenten og anna som kyrkjelyden ville formidle. I andre høve eigentleg ikkje nokon adresse, berre ein fullmakt. Adresse og fullmakt skulle underskrivast av embetsmennene og av tolv «aktverdige menn» frå prestegjeldet.
Valet vart ikkje gjennomført etter reglane i alle prestegjeld. I Råbyggelagets amt valde dei to valmenn frå kvart sokn; til dømes sendte Bygland prestegjeld heile åtte valmenn til amtsforsamlinga. Eit anna døme på avvik er Sund prestegjeld, der dei ikkje valde nokre valmenn. I staden gav dei fullmakt til dei tre frå amtet, utan å sjølve vere med på å velje dei.
Gjennomføring
Valdagen skulle vere på ein særskild bededag den 25. februar. Ikkje alle prestegjeld klarte å gjennomføre dette, så valet vart mange stader gjennomført i mars.
Før valet måtte kyrkjelyden avlegge ein sjølvstende-ed. Dei måtte sverje på «At hævde Norges Selvstændighed og at vove Liv og Blod for det elskede Fædreneland». Dei fleste prestegjeld bekrefta i adressa til regenten at dei hadde avlagt eden. Så vart sjølve valet gjennomført. Det var ikkje gitt nokon klar instruks om korleis ein skulle gjere det. I nokre adresser går det fram korleis menigheten gjorde det. Ein ser at i nokre høve var det soknepresten som utpeika valmennene, og dei som hadde røysterett gav sin tilslutning. I andre hadde dei hemmeleg val med ei urne på alteret, eller ope val med handsopprekking.
Nord-Noreg
I Nord-Noreg kom brev om valet for seint fram. I Nordlands amt vart det aldri gjennomført nokon amtsforsamling. Det siste valet der vart halde den 1. juli i Ofoten. I Finmarkens amt vart det halde amtsval den 1. august, og dette var reikna som val til Stortinget. At dei heldt val så seint som i juli skuldast dels at dei ikkje visste kor lenge Riksforsamlingas forhandlingar ville vare. Så lenge det ikkje hadde kome brev om at forsamlinga var oppløyst hadde dei et håp om å få vere med.
Den 17. juni 1814 vart det sendt eit kongeleg reskript til amtmennene i Nordlandene og Finmarkens amt, og der er det nemnd at ein hadde adresser frå prestegjelda. Men desse låg ikkje saman med adressene som vart overlevert på Eidsvoll, og ein trudde lenge at dei hadde gått tapt. Då verket Riksforsamlingens forhandlinger vart utgitt i 1914 var såleis ikkje adressene på dei to nordligaste amta med i fyrste omgang. Men i 1915 fann stiftsarkivar Anders Daae ein del av adressene i Nordlands amtsarkiv, og noko seinar fann rektor Quigstad adressene for Finmarkens amt. Det kom difor ut eit tilleggsbind til Riksforsamlingens forhandlinger i 1918, der adressene er trykt.
Valkrinsar
Her følgjer ei oversikt over dei ulike valkrinsane, det vil seie prestegjeld og sokn på landet, sokn i byane og militæravdelingar. For ei oversikt over dei som vart vald, sjå den sorterbare lista over medlemmer av Den Grunnlovgivende Forsamling. For valmenn frå kvar einskild krins, sjå artikkel om valet der ein slik finst. Det er ei målsetjing å få på plass artiklar om valet i alle einskilde krinsar.
Dei fleste stader var det kyrkja som var vallokale. I tabellane er dei kyrkjene som stend i 2013 merka med kursiv. For andre kyrkjer si del leiar lenkjene ofte til ei seinare kyrkje på same staden, gjerne med omtale av den eldre kyrkja kor valet vart gjennomført. Ei oversikt over kyrkjene finst i artikkelen valkyrkjene.
Byene
Akershus amt
Nordre Bergenhus amt
Søndre Bergenhus amt
Bratsberg amt
Buskeruds amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Buskeruds amt | Hokksund | 30. mars | Buskerud fylke |
Eiker prestegjeld | Haug kirke | 4. mars | Nedre Eiker kommune Øvre Eiker kommune |
Flesberg prestegjeld | Flesberg stavkirke | 4. mars | Flesberg kommune |
Hole prestegjeld | Hole kirke | 25. februar | Hole kommune |
Hurum prestegjeld | Hurum kirke | 4. mars | Hurum kommune |
Lier prestegjeld | Frogner kirke | 25. februar | Lier kommune |
Lyngdal sokn | Lyngdal kirke | 25. februar | Flesberg kommune |
Modum prestegjeld | Heggen kirke | 25. februar | Modum kommune |
Nes prestegjeld | Nes kirke | 4. mars | Nes kommune |
Norderhov prestegjeld | Norderhov kirke | 25. februar | Ringerike kommune |
Rollag prestegjeld | Rollag stavkirke | 4. mars | Rollag kommune Nore og Uvdal kommune |
Røyken prestegjeld | Røyken kirke | 25. februar | Røyken kommune |
Sandsvær prestegjeld | Efteløt kirke | 4. mars | Kongsberg kommune |
Sigdal prestegjeld | Holmen kirke | 25. februar | Sigdal kommune |
Ål prestegjeld | Ål kirke | 4. mars | Ål kommune |
Strømm sokn i Hurum prestegjeld haldt eige val til Riksforsamlinga, av di soknet låg i Jarlsberg grevskap.
Finmarkens amt
Hedemarkens amt
Prestegjelda Kvikne og Tynset omfatta område som seinare vart overført til Rennebu kommune i Trøndelag.
Jarlsberg grevskap
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Jarlsberg grevskap | Rostad i Våle | 14. mars | Vestfold fylke |
Andebu prestegjeld | Andebu kirke | 4. mars | Sandefjord kommune |
Borre prestegjeld | Borre kirke | 4. mars | Horten kommune |
Botne prestegjeld | Holmestrand kirke | 3. mars | Holmestrand kommune |
Hof prestegjeld | Hof kirke | 25. februar | Hof kommune |
Lardal prestegjeld | Svarstad kirke | 4. mars | Lardal kommune |
Nøtterøy prestegjeld | Nøtterøy kirke | 4. mars | Nøtterøy kommune |
Ramnes prestegjeld | Ramnes kirke | 4. mars | Re kommune |
Sande prestegjeld | Sande kirke | 25. februar | Sande kommune |
Sem prestegjeld | Sem kirke | 4. mars | Tønsberg kommune |
Skoger prestegjeld | Skoger gamle kirke | 5. mars | Drammen kommune |
Stokke prestegjeld | Stokke kirke | 4. mars | Sandefjord kommune |
Strømm sokn | Hurum kirke | 4. mars | Svelvik kommune |
Våle prestegjeld | Våle kirke | 25. februar | Re kommune |
Kristians amt
Larvik grevskap
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Larvik grevskap | 10. mars | Vestfold fylke | |
Brunlanes prestegjeld | Tanum kirke | 25. februar | Larvik kommune |
Hedrum prestegjeld | Hedrum kirke | 4. mars | Larvik kommune |
Sandar prestegjeld | Sandar kirke | 25. februar | Sandefjord kommune |
Tjølling prestegjeld | Tjølling kirke | 25. februar | Larvik kommune |
Lister amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Lister amt | Fedde i Fedde | 16. mars | Vest-Agder fylke |
Austad sokn | Lyngdal kirke | 11. mars | Lyngdal kommune |
Bakke prestegjeld | Bakke kirke | 11. mars | Flekkefjord kommune |
Bjelland prestegjeld | Bjelland kirke | 11. mars | Marnardal kommune |
Farsund sokn | Vanse kirke | 11. mars | Farsund kommune |
Grinnem sokn | Bjelland kirke | 11. mars | Marnardal kommune |
Gyland sokn | Bakke kirke | 11. mars | Flekkefjord kommune |
Herad sokn | Vanse kirke | 11. mars | Farsund kommune |
Hidra prestegjeld | Hidra kirke | 11. mars | Flekkefjord kommune |
Kvås sokn | Lyngdal kirke | 11. mars | Lyngdal kommune |
Nedre Kvinesdal prestegjeld | Kvinesdal kirke | 11. mars | Kvinesdal kommune |
Øvre Kvinesdal prestegjeld | Hægebostad kirke | 11. mars | Hægebostad kommune |
Spind sokn | Vanse kirke | 11. mars | Farsund kommune |
Tonstad sokn | Bakke kirke | 11. mars | Flekkefjord kommune |
Vanse prestegjeld | Vanse kirke | 11. mars | Farsund kommune |
Å sokn | Lyngdal kirke | 11. mars | Lyngdal kommune |
Mandals amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Mandals amt | Lunde i Søgne | 19. mars | Vest-Agder fylke |
Finsland prestegjeld | Bjelland kirke | 11. mars | Marnardal kommune |
Halse sokn | Mandal kirke | 11. mars | Mandal kommune |
Harkmark prestegjeld | Harkmark kirke | 13. mars | Mandal kommune |
Holum prestegjeld | Holum kirke | 11. mars | Mandal kommune |
Hægeland sokn | Øvrebø kirke | Vennesla kommune | |
Konsmo sokn | Konsmo kirke | 11. mars | Audnedal kommune |
Oddernes prestegjeld | Oddernes kirke | 11. mars | Kristiansand kommune |
Spangereid sokn | Spangereid kirke | 11. mars | Lindesnes kommune |
Søgne prestegjeld | Søgne gamle kirke | Søgne kommune | |
Tveit prestegjeld | Tveit kirke | 11. mars | Kristiansand kommune |
Valle sokn | Valle kirke | 11. mars | Lindesnes kommune |
Vennesla sokn | Øvrebø kirke | Vennesla kommune | |
Vigmostad sokn | Vigmostad kirke | 11. mars | Lindesnes kommune |
Øvrebø sokn | Øvrebø kirke | Vennesla kommune |
Nedenes amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Nedenes amt | Brekke i Moland | 14. mars | Aust-Agder fylke |
Birkenes prestegjeld | Tveit kirke | 11. mars | Birkenes kommune |
Dypvåg prestegjeld | Dypvåg kirke | 11. mars | Tvedestrand kommune |
Flosta prestegjeld | Flosta kirke | 13. mars | Arendal kommune |
Gjerstad prestegjeld | Gjerstad kirke | 11. mars | Gjerstad kommune |
Holt prestegjeld | Holt kirke | 11. mars | Tvedestrand kommune |
Hommedal prestegjeld | Landvik kirke | 12. mars | Grimstad kommune |
Vestre Moland prestegjeld | Vestre Moland kirke | 11. mars | Lillesand kommune |
Østre Moland prestegjeld | Tromøy kirke | 11. mars | Arendal kommune |
Søndeled prestegjeld | Indre Søndeled kirke | 11. mars | Risør |
Øyestad prestegjeld | Øyestad kirke | 11. mars | Arendal kommune |
Nordlandenes amt
Det vart ikkje gjennomført noko amtsval i Nordlandenes amt, då vala i prestegjelda ikkje var ferdige før i juli.
Romsdals amt
Råbyggelagets amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Råbyggelagets amt | Lauvdal i Bygland | 23. mars | Aust-Agder fylke |
Bygland prestegjeld | Bygland kyrkje | 11. mars | Bygland kommune |
Evje prestegjeld | Evje kyrkje | 11. mars | Evje og Hornnes kommune Birkenes kommune |
Herefoss sokn | Herefoss kyrkje | 19. mars | Birkenes kommune |
Valle prestegjeld | Valle kyrkje | 18. mars | Valle kommune Bykle kommune |
Åmli prestegjeld | Åmli kyrkje | 11. mars | Åmli kommune |
Åseral prestegjeld | Bjelland kyrkje | 11. mars | Marnardal kommune |
Smålenenes amt
Stavanger amt
Nordre Trondhjems amt
Valkrins | Lokale | Dato | Dagens kommune/kommunar |
---|---|---|---|
Nordre Trondhjems amt | Brusveet i Skogn | 25. mars | Nord-Trøndelag |
Beitstad prestegjeld | Beitstad kirke | 11. mars | Steinkjer kommune |
Fosnes prestegjeld | Vik kirke | 20. mars | Flatanger kommune |
Frosta prestegjeld | Logtun kirke | 11. mars | Frosta kommune |
Inderøy prestegjeld | Sakshaug gamle kirke | 11. mars | Inderøy kommune |
Leksvik prestegjeld | Leksvik kirke | 11. mars | Leksvik kommune |
Nærøy prestegjeld | Nærøy gamle kirke | 18. mars | Nærøy kommune |
Overhalla prestegjeld | Ranem kirke | 11. mars | Overhalla kommune |
Skogn prestegjeld | Alstadhaug kirke | 11. mars | Levanger kommune |
Snåsa prestegjeld | Snåsa kirke | 12. mars | Snåsa kommune |
Stjørdal prestegjeld | Værnes kirke | 22. mars | Stjørdal kommune |
Sparbu prestegjeld | Mære kirke | 11. mars | Steinkjer kommune |
Stod prestegjeld | For kirke | Steinkjer kommune | |
Verdal prestegjeld | Stiklestad kirke | 11. mars | Verdal kommune |
Ytterøy prestegjeld | Ytterøy kirke | 11. mars | Levanger kommune |
Søndre Trondhjems amt
Landstyrkene
Valkrins | Lokale | Dato |
---|---|---|
Akershusiske ridende jegerkorps | Oberstløytnant Nilsons kvarter, Christiania | 12. mars |
Akershusiske skarpskytterregiment | Kongsvinger festning | 17. mars |
Artilleribrigaden | Stabskvarteret, Christiania | 22. mars |
Bergenhusiske infanteriregiment | Helje i Spydeberg | 31. mars |
Frivillige rørosiske bergjegerkorps | ||
Ingeniørbrigaden | Christiania | 8. april |
Norske jegerkorps | Brigadekvarteret Hafslund | 14. mars |
Oplandske infanteriregiment | Sørum i Sørum | 27. februar |
Søndenfjeldske dragonregiment | Rustad på Toten | 28. mars |
Søndenfjeldske infanteriregiment | Halden | 10. mars |
Telemarkske infanteriregiment | Fredriksvern | |
Trondhjemske dragonkorps | Brusveet i Skogn | 9. mars |
Første trondhjemske infanteriregiment | Trondheim | |
Westerlehnske infanteriregiment | Stabscantonnementskvarteret i Christiania | 4. april |
Sjødefensjonen
Valkrins | Lokale | Dato |
---|---|---|
Sjødefensjonen | Frederiksvern | 3. april |
Briggen «Allart» | 28. mars | |
Briggen «Alsen» | 28. mars | |
Orlogsbriggen «Kiel» | 28. mars | |
Orlogsbriggen «Langeland» | 28. mars | |
Orlogsbriggen «Lolland» | 28. mars | |
Briggen «Seagull» | 28. mars | |
Christiansands verft | Kristiansand verft | 28. mars |
Frederiksvern verft | Frederiksvern | 1. april |
Kjelder
- Våre første nasjonale valg på Arkivverkets nettside
- Nord-Norge i 1814 - avskåret fra Eidsvoll på Arkivverkets nettside
- Riksforsamlingens forhandlinger. 2 : Adresser og fuldmagter. Grøndahl & Søns Boktrykkeri. Kristiania. 1914. Digital versjon på Nettbiblioteket
- Jæger, Tycho C.: Riksforsamlingens forhandlinger : tillægsdel. Tillegg : Adresser og fuldmagter samt hovedregister tillægsdel. Utg. Grøndahl & Søns Boktrykkeri. Kristiania. 1918. Digital versjon på Nettbiblioteket